Dagblaðið - 15.06.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 15. JÚNÍ1979
trjálst, óháð daghlað
Framkvœmdastjórí: Svoinn R. Eyjótfsson. Ritstjórí: Jónas Krístjónssor..
Ritstjómarfulltrúi: Haukur Holgason. Skrífstofustjórí ritstjómar: Jóhannos Reykdal. Fréttastjóri: Ómar
Valdimarsson.
íþróttir Hallur Símonarson. Menning: Aflalstoinn Ingólfsson. Aðstoflarfréttastjórí: Jónos Haraldsson.
Handrít: Ásgrímur Pálsson.
Blaflamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómassop, Atli Steinarsson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefónsdótt-
ir, Gissur Sigurflsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Helgi Pótursson, Ólafur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Hönnun: Gufljón H. Pólssorí.
Ljósmyndir: Árni Póll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörfiur Vilhjólmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóflsson.
Skrífstofustjórí: Óiafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þróinn Þoríeifsson. Sölustjórí: Ingvar Svoinsson. Droifing
arstjórí: Mór E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Síðumúla 12. Afgreiflsla, óskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aflalsimi blaflsins er 27022 (10 línur). Áskrift 3000 kr. ó mónufli innanlands. í lausasölu 150 kr. eintakifl.
Setning og umbrot Dagblaflifl hf., Síflumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf. Síðumúla 12. Prentun:
Árvakur hf. Skeifunni 10.
Óvenjuleg fomariund
Óeðlileg töf hefur orðið á því, að al-
mennu verkalýðsfélögin fái þriggja pró-
senta kauphækkun fyrir félagsmenn
sina.
Viðbrögð almennings iskoðanakönn-
un, sem Dagblaðið hefur gert um tillög-
ur um hækkun grunnkaups almennt um
þrjú prósent og frystingu grunnkaupsins til áramóta
eftir það, sýna, að fólk er enn tilbúið til fórna. Skiln-
ingur almennings hefur mikið aukizt á hættulegum af-
leiðingum mikilla krónutöluhækkana, sem auka verð-
bólguna en skila sér að litlu í auknum kaupmætti.
Hefðbundin viðbrögð við mikilli verðbólgu eins og nú
geisar væru að sjálfsögðu að heimta og knýja fram sem
allramestar kauphækkanir í von um að geta orðið feti á
undan í verðbólgukapphlaupinu.
Þessi viðhorf eru breytt nú sem stendur. Niðurstöður
skoðanakönnunarinnar leiða í ljós, að meirihluti laun-
þega stefnir ekki að verulegum grunnkaupshækkunum
við þær aðstæður, sem ríkja í dag. Þetta er þeim mun
athyglisverðara sem flestir mundu telja sig þurfa kaup-
hækkun mælda í tugum prósenta ,,til að halda í horf-
inu” eins og komizt yrði að orði, væru menn spurðir á
förnum vegi. Óvenjuleg fórnarlund er ríkjandi, sem er
stjórnvöldum mikill stuðningur, ef þau kunna að færa
sér hana í nyt í baráttunni við efnahagsvandann.
Dagblaðið spurði í skoðanakönnuninni, hvort menn
væru fylgjandi eða andvígir því, að grunnkaup yrði
fryst til áramóta, eftir að allir hefðu fengið 3 prósent
grunnkaupshækkun. Þetta er ein útgáfan af margvís-
legri tillögugerð um meðferð kjaramála. Alþýðu-
bandalagið hefur borið fram tillögur um, að ríkis-
stjórnin hækki grunnkaup um 3 prósent með lögum en
bindi grunnkaupið að öðru leyti ekki. Á bak við þær
hugmyndir er vafalaust sú stefna, að semja megi við al-
mennu launþegafélögin um, að þau krefjist ekki meiri
grunnkaupshækkana fyrir fyrsta desember. í því felst
jafnframt sú hætta, að einstakir hópar geti brotizt út
úr, heimtað og hugsanlega knúið fram meiri kaup-
hækkanir.
Framsóknarmenn hafa borið fram tillögur um fryst-
ingu grunnkaupsins, jafnframt því sem þeir gera ráð
fyrir 3 prósent grunnkaupshækkun.
Ummæli forystumanna almennu verkalýðsfélaganna
í DB og viðar síðustu vikur gefa til kynna, að þeir geti
hugsað sér þá lausn, að ríkisstjórnin hækki grunn-
kaupið um 3 prósent og verkalýðsforingjarnir fallist
síðan á, að grunnkaupið hreyfist ekki fyrir 1. desem-
ber.
Þetta byggist þó á þeim forsendum, að aðrir hópar,
til dæmis farmenn, fái ekki meira en 3 prósent hækkun
grunnkaups.
Fram kemur í viðtölum við verkalýðsforingjana í
Dagblaðinu, að fái aðrir hópar meira muni almennu
verkalýðsfélögin bregða sverði og ganga til bardaga.
Skoðanakannanir Dagblaðsins sýna, að almenn-
ingur hefur ekki samúð með þeim frumskógarhernaði,
sem í gangi er milli farmanna og vinnuveitenda.
Þær sýna jafnframt, hversu tilefnislaust og líklegt til
vandræða allsherjarverkbann vinnuveitenda væri, sem
stefnt yrði gegn þessu fólki, sem einmitt nú gerir ekki
kröfu til neinna verulegra hækkana grunnkaups.
Jafnframt er undirstrikað, að ekki er réttmætt að
draga almennu verkalýðsfélögin lengi á þeim sjálf-
sögðu réttindum að þau fái 3 prósent grunnkaups-
hækkun, sem betur stæðir hópar hafa fengið fram.
Rotterdam-mark-
aðurinn var sá
hagstæðasti
—er íslendingar fóru fram á að miða verðið við hann
„Öll olíuviðskipti íslendinga við
Rússa hafa árin 1978 og 1979 verið
miðuð við verð á markaðnum í Rott-
mfojn,” sagði Árni Þorsteinsson hjá
Olíufélaginu hf. er hann var inntur
eftir hver væri saga olíuverð viðmið-
uðu að kaupa fisk upp í alla þá olíu er
við keyptum af þeim. Var frá árinu
1953 olíuverðið miðað við svonefnda
„U.S.Gulf”-skráningu. Var sú
skráning við lýði allt til ársins 1%0.
Árið 1961 var síðan tekin upp ný
Eitt risaoliuskipanna sem smíðað var eftir lokun Súesskuröarins. Nú sigla þau um
með dýra olíu sem miðað er við Rotterdammarkaðsverð.
unar íslendinga í gegnum árin. Var í
samningum þeim um olíukaup fyrir
árið 1978, er samið var um í október
1977, í fyrsta sinn miðað við Rotter-
damskráningu eingöngu, að ósk ís-
lenzku olíufélaganna, en þá var
Rotterdamskráningin sú hagstæðasta
er völ var á fyrir íslendinga.
Hafa íslendingar allt frá árinu
1953 keypt oliu af Rússum, fyrst sem
hrein vöruskipti, þ.e. að Rússar lof-
skráning á viðmiðunarverði olíu, svo-
nefnd ,,Aruba”-skráning. Stóð sú
skráning til ársins 1966. Þá var tekin
upp verðmiðviðun við skráningu
olíuverðsins í „Curacao”, sem er
smá eyja, fyrrverandi hollenzk ný-
lenda fyrir utan Venezúela í Suður-
Ameriku. Var miðað við skráninguna
í Curacao út árið 1974 og fram i apríl
1975 er farið var að miða olíuverðið
að hálfu við Curacao og að hálfu við
skráninguna í Rotterdam, sem þá var
fremur hagstæð okkur íslendingum.
Helzt þessi helmingaskipting á skrán-
ingu olíuverðsins milli Curacao og
Rotterdam út allt árið 1977 er var
farið að miða við skráninguna í
Rotterdam eins og fyrr greindi. Var
Rotterdam-markaðurinn þá sá lang-
hagstæðasti og sættu Rússar sig við
að taka upp þá skráningu svo þeir
hefðu einhverja fasta viðmiðun og
beiddust þá þess að miðað yrði við
einn markað í framtíðinni.
Samið aftur í haust
Hefur sá háttur verið hafður á
samningunum við Rússa, sem árlega
fara fram, að til skiptis fara menn frá
olíufélögunum hér út til Moskvu eða
að Rússar koma til íslands. Nú er
röðin komin að Rússum og eru þeir
væntanlegir til íslands í september til
að semja um olíumagn til næsta árs.
Hafa samningar þessir yfirleitt alltaf
farið fram á haustin.
Líkast til mun verða farið fram á
við þá að einhver önnur verðmiðun
en Rotterdammarkaðurinn verði tek-
in upp, en þá er spurning um hvort
um nokkra aðra og hagstæðari verð-
viðmiðun sé að ræða fyrir okkur
íslendinga.
í Evrópu mun ekki um aðrar verð-
viðmiðanir að ræða nema ef vera
skyldi hin svonefnda „ARA”
(Amsterdam, Rotterdam, Antwerp-
en) verðviðmiðun, en hún er mjög
svipuð Rotterdammarkaðinum.
f
V
Hvað er hægt að
kjðsa?
„Ég hef á tilfinningunni að sagan
eigi eftir að dæma svo, að þessi
stjórnarmyndun sé ekki upphaf tíma-
bils, heldur endir tímabils. Kynslóð
haftakalla hefur tekist að mynda sína
siðustu stjórn, hversu lengi sem hún
varir. Skynsemin sigraði í
kosningunum, en refsskapurinn
sigraði i eftirleiknum. Það er
auðvitað helv. hart, en staðreynd eigi
að síður. En gengur þingræðiskerfi
okkar upp? Ég held varla, eftir þetta
grín. Auðvitað var vandinn sá, að þó
að Alþýðufiokkur og Alþýðubanda-
lag hafi sigrað í kosningum, þá höfðu
þeir ekki nema 28 þingmenn. Þeir
urðu að vinna með öðrum hinna til
þess að geta myndað meirihluta.
Svona fór það. En er ekki tímabært
að huga að enn frekari breytingum á
stjórnarskrá. Að kjósa fram-
kvæmdavaldið sérstaklega.sem síðan
velur sér rík isstjórn og kjósa síðan
löggjafann sérstaklega. Ég hygg að
þessar stjómarmyndunarviðræður
séu undirstrikun þess að þessi
breyting er nauðsynleg. Eftir
kosningaúrslitin í vor á þjóðin ekki
skilið ríkisstjórn sem er siðferðilegt á-
fall En þessi ríkisstjórn er vissulega
siðferðilegt áfall.” Þetta eru nokkur
orð Vilmundar Gylfasonar í upphafi
núverandi stjórnar.
Allt frá síðustu kosningum hefur
margt skrítið skeð í íslenskri pólitík.
Hlutir sem allir þekkja sem eitthvað
fylgjast með. En áhugi landsmanna á
pólitik fer örugglega minnkandi með
hverjum deginum (því miður).
Loftur Guttormsson lýsir áhugaleysi
manna á pólitík á eftirfarandi hátt í
grein í Rétti 1965. 1 tengslum við
fremd manna gagnvart ríkisvaldinu
er hið pólitíska afskiptaleysi Vestur-
landabúa sem er á góðri leið með að
breyta hinum borgaralegu lýðræðis-
stofnunum í innihaldslaus form.
Fjöldi manna hefur það á til-
finningunni að einu megi gilda hvort
þeir neyti atkvæðaréttar síns eður ei:
það séu hvort eð er ekki atkvæði
þeirra sem ráði úrslitum. Jafnvel
þótt frambjóðendur séu fulltrúar
fyrir ólíkar stefnur er velja megi um
þá sé ekki mark takandi á orðum
þeirra og loforðum, þegar til kast-
anna komi séu það ýmsar hagsmuna-
klíkur og auðhringar sem ráði stefn-
unni og sjái til þess að ekkert verði úr
gefnum loforðum. Stjórnmála-
flokkarnir séu þeim fyrirfram skuld-
bundnir vegna framlaga i kosninga-
sjóði og annars stuðnings í kosninga-
baráttunni. Stjórnmálamennirnir séu
annaðhvort valdagírugir einstakling-
ar sem svífast einskis til að blekkja
kjósendur eða draumórakenndir lýð-
skrumarar er þekki ekkert til hinna
raunverulegu stjórnmála. Margt
fróðlegt kemur fram í þessari grein
sem höfðar beint til okkar. Þetta er
einmitt að gerast hjá okkur. Ekkert
er hægt að gera fyrir þrýstingi frá
hinum og þessum.
Alþýðubandalagið
„Kjörseðill er vopn í kjara-
baráttu”. Þetta var aðalslagorð
Alþýðubandalagsins fyrir síðustu
kosningar. Flokkurinn sem kallaði
sig verkamannaflokk og sagðist
berjast fyrir smælingjana. Allt var
notað til þess að blekkja fólk.
Þjóðviljinn var sérstaklega notaður
sem vopn í þessari baráttu. Og þar
»„Fólk veit aö meö því að kjósa gömlu
fíokkana kallar það yfir sig svik og ekk-
ert annað ...”