Dagblaðið - 05.07.1979, Blaðsíða 10

10
BIAÐIB
frjálst,áháð dagblað
Dagbíaðið liff. ~ '
i: Swolnn R. EyjóHsson. Ritstjórí: Jónas Krístjónsson.
Haukur Helgason. Skrífstofustjórí rítstjómar. Jóhannes Reykdal. Fróttastjóri: Úmar
r Símonarson. Menning: Aflalsteinn IngóHsson. Aflstoöarfróttastjórí: Jónas Haraldsson.
Handrít: Asgrímur P&lsson.
iWaflawiann- Anna Bjamason, Asgeir Tómasson, Atii Steinarsson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefónsdótt
ir, Giaaur Sigurflsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ölafur Geírsson, Sigurður Sverrísson.
Hönnun: Gufljón H. Pálsson. Hilmar Karísson.
Ljóemyncfir Ami PóM Jóhannsson, Bjamleifur Bjamloifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th.
Siguðsson, Sveinn Þormóflsson.
Skrifstofustjórfc Ólafur EyjóHsson. Gjaldkerí: Þráinn ÞoríeHsson. Sökistjórí: Ingvar Sveinsson. DreHing-
arstjórfc MAr E.M. HaHdórsson.
Rhstjóm Siflumúla 12. Afgreiðsla, áskríftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverhotti 11.
flflelsinni biaflsÍRS er 27022 (10 Hnur).
Setning og umbrot: Dagblaflifl hf., Slflumúla 12. Mynda og plötugerfl: Hilmir hf., Siflumúla 12. Prentun:
ArvaAcur hf., SkeHunni 10.
Verfl I IsMieeökr. 180 krónur. Verfl f áskríft innanlands: 3500 krónur.
Vaxandi nauðsyn „annsku”
Bandarískt fjármagn til byggingar /Jj
nýs flugturns og nýjar reglur um útivist
hermanna af Keflavíkurflugvelli undir-
strika þversögnina í þeirri afstöðu ráða-
manna að segjast ekki vilja taka leigu-
gjald af varnarliðinu á Keflavíkurflug-
velli.
Ekki er endilega átt við, að Bandaríkin greiði svo
sem árlega einhverja ákveðna milljarða í „gjald” af
þeirri aðstöðu, sem við veitum þeim hér á landi. Fram-
kvæmdin gæti allt eins verið með þeim hætti, sem
Gunnar Thoroddsen varaformaður Sjálfstæðisflokks-
ins hefur lagt til, þátttaka Bandaríkjamanna í fjár-
mögnun uppbyggingar samgöngukerfisins, byggingu
vega og flugvalla.
Þátttaka Bandaríkjamanna í byggingu flugstöðvar á
Keflavíkurflugvelli er að sjálfsögðu aðeins einn þáttur
þessa máls, þar sem um ræðir almennar samgöngur
jafnt og hernaðarlega aðstöðu. Með því eru stjórnvöld
að sjálfsögðu að viðurkenna réttmæti „aronskunnar”,
einnig Alþýðubandalagið , sem ber fulla ábyrgð á
þessari framkvæmd.
Sem kunnugt er greiða Bandaríkin gjarnan leigu-
gjald þar sem þau hafa hernaðaraðstöðu víða um
heim. Svipað dæmi finnst hjá Norðmönnum, þar sem
ekki er bandarískur her en mikilvæg framvarðarað-
staða fyrir NATO. Norðmenn hafa beinlínis látið
Bandaríkin byggja upp meginþætti norska samgöngu-
kerfisins með fjárframlögum til vega, flugvalla og
hafna. íslendingar hafa haft nokkra sérstöðu í málinu.
Meginrök andstæðinga aronskunnar er skírskotun til
„þjóðarstolts” íslendinga. Við megum samkvæmt því
ekki krefja hina bandarísku vini okkar um gjald vegna
stolts okkar.
Hvorki Norðmenn né nokkrar aðrar þjóðir hafa
talið sig týna nokkru af þjóðarsóma, þótt þær færu
þess á leit við Bandaríkjamenn og fengju framgegnt
vafningalítið, að Bandaríkjamenn greiddu fyrir
aðstöðu, sem þeim er veitt, það er hina óbeinu þátt:
töku þessara þjóða í vörnum Bandaríkjanna sjálfra. í
okkar tilviki er hverjum manni vonandi ljóst, að
bandariskur her er hér til að verja Bandaríkin. Megin-
hlutverk varnarliðsins er eftirlitsstarf, að fylgjast með
atferli Sovétmanna og geta varað Bandaríkjamenn við
þeim. Nytsemi varnarliðsins fyrir íslendinga sjálfa, ef
til styrjaldar drægi, er vægast sagt óljós.
Uppbygging niðurbrotins samgöngukerfis á íslandi
er augljóslega mikilvægur þáttur bæði í hervörnum og
almannavörnum. Væri einhver áherzla á það lögð, ætti
ekki að vefjast fyrir Bandaríkjamönnum að skilja
nauðsynina á þátttöku í slíkri uppbyggingu, þar sem
þeir gætu litið á það sem beint hagsmunamál sitt.
Þjóðarstoltskenningin er að sjálfsögðu fyrir löngu
fallin um sjálfa sig. íslenzk stjórnvöld hafa leitað leiða
til að fá fjárframlög frá Bandaríkjunum og annan
stuðning út á dvöl vamarliðsins hér. Auðvitað er flug-
turninn, sem nú er risinn á Keflavíkurflugvelli, aðeins
einn steinn í þá vörðu. Ástæða er til að ætla, að meiri-
hluta þjóðarinnar finnst sjálfsagt, að Bandaríkjamenn
greiði fyrir sig. íslenzkir stjórnmálamenn eiga að beita
sér fyrir því, að skollaleiknum verði hætt, Bandaríkja-
menn beðnir að leggja ríflega að mörkum sem greiðslu
fyrir þá aðstöðu, sem þeir njóta hér á landi, og meta
má á þúsundir milljarða króna sem bandaríska hags-
muni.
Með auknu frjálsræði til útivistar frá flugvellinum
munu bandarísku hermennirnir ennfremur nýta í stór-
auknum mæli þá aðstöðu, sem ísland býður, og fyrir
það á að gjalda.
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ 1979
Atvinnuleysi meðal kolanámu-
manna í Bandaríkjunum er mikið. Á
stuttum tíma hafa 20.000 námamenn
fengi spark úr vinnu.helmingurinn af
þeim eru í Vestur-Virginíu. í mörgum
námum hafa konurnar verið ofar-
lega á listanum yfir fórnarlömb
kreppunnar samkvæmt bandarískum
bissnessboðorðum: „Last hired, first
fired” — ,,sá er síðast fékk vinnu fær
fyrst sparkið”. Þar sem engin kona i
námugreftrinum hefur meira eri 6 ára
starfsreynslu að baki, gefur augaleið
að þær verða sérstáklega fyrir
barðinu á uppsögnunum.
Athygli vakti, að stéttarsamtök
námaverkamanna tóku afstöðu gegn
ráðstefnu kvennanna og fannst frá-
leitt að konurnar tækju upp sín sér-
stöku baráttumál.
Connie Weiss, námaverkakona,
svaraði forystu samtakanna á þessa
leið.
— Þið hafið engan áhuga á því sem
almennir námaverkamenn bérjast
fyrir. Þið hafið bara áhuga á
peningum. Við verðum að sameinast
og við þurfum góða forystu í sam-
tökin okkar.
Árið 1973 hóf fyrsta konan í
Bandaríkjunum störf i kolanámu. Nú
vinna um 2000 konur i kolanámum í
Ianflinn. Á dögunum komu fjölmarg-
ar þeirra saman á ráðstefnu til að
ræða kjör sín og áhugamál, vinnu-
vernd, málefni verkalýðshreyfing-
arinnar og margt fleira.
Hvers vegna skyldu konur vilja
vinna á skítugum, hættulegum og
erfiðum vinnustöðum, eins og kola-
námur eru? Svarið er einfalt: í
rikjum á borð við Virginía er kola-
gröfturinn einfaldlega ein af fáum at-
vinnugreinum sem konurnar eiga
Konur sem vinna I kolanámunni í
Buchanan.
kost á og sem getur framfleytt þeim
og fjölskyldunum meðgóðu móti.
Bandaríska blaðið The Call hefur
eftir einni konunni á ráðstefnunni, að
margir rekendur námaiðnaðarins
trúi ekki að konur geti skilað þessum
verkum sómasamlega. Auk þess eru
margir þeirra smeykir um að
konurnar sýni grimmd í kjara-
baráttunni meðal námaverkamanna,
enda njóta þær vaxandi stuðnings
launafólksí Bandaríkjunum.
Nýliðar af báðum kynjum í
námugreftrinum búa við erfið náms-
skilyrði í upphafi starfstímans.
Námueigendur eru harðlega gagn-
rýndir fyrir að láta undir höfuð
leggjast að þjálfa fólkið i öryggis-
málum. En slíkt er lykilatriði, enda
sýna opinberar heimildir að slys hjá
nýliðunum eru miklum mun
algengari en hjá þjálfuðu og vönu
fólki.
Konurnar gagnrýna sérstaklega
tilhneigingar til að láta þær vinna í á-
kveðnum störfum, að smám saman
sé verið að búa til „kvennastörf” í
námunum. Þessi störf krefjist ekki
eins mikillar sérþekkingar* og geft
minna i aðra hönd. Konurnar segjast
yfirleitt lenda í verst borguðu
störfunum og fá sjaldan tækifæri til
þjálfunarí „karlastörfin”.
County, Vestur Virginiu í Banda
rikjunum.
Atli Rúnar
Halldórsson