Dagblaðið - 11.07.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 11. JÚLÍ 1979.
11
| Gr ágás eda Jóakim önd
Súptu á aftur,
séra minn
Allmiklar umræður hafa orðið í
blöðum og meðal manna um sjón-
varpsræðu þá hina frægu er prófess-
or Sigurður Líndal flutti að tilmælum
frétta- og fræðsludeiidar sjónvarps-
ins. Þrátt fyrir einhliða málflutning
ræðumanns er kvaddur var á vett-
vang sem sérfræðingur iagadeiidar
Háskólans í vinnurétti og köpuryrði
er hann lét falla úr ,,sérfræði”pontu
sinni, var í engu að sjá, að „óháða”
fréttamannasöfnuðinum í sjónvarps-
deild Rikisútvarpsins hafi þótt mælir
fullur eða bikar beiskur. í stað þess
að segja: Tak þennan kaleik frá mér
kvað við: Súptu á aftur séra minn.
Var prófessornum launuð heimsókn-
in með því að kveðja hann þegar í
stað til annars fundar. Úr þvi varð þó
ekki að til þess kæmi. Er svo að sjá
sem prófessorinn harmi það. Virðist
hann albúinn að þruma kærleiksboð-
skap sinn yfir auðum stólum. Auk
nefndrar sjónvarpsræðu hefir
prófessorinn látið menntaljós sitt
skína skært í Lesbók Morgunblaðs-
ins. Þar varpar hann fram fullyrðing-
um um að orsakir léiegrar frammi-
stöðu háskólastúdenta megi rekja til
kröfuhörku verkalýðssamtaka.
M.ö.o. allt sem aflaga fer í félags-
mennta- og fjárhagsmálum er sök
vinnandi almúga. Hinn hreini tónn
Háskólans, göfug vísindaiðkun
rómaðra fræðimanna fær eigi notið
sín fyrir háreysti og kröfuhörku illa
upplýstra alþýðusona og dætra
„Ætlar pöbullinn alveg oní mig” er
haft eftir Hannesi Árnasyni, þeim er
legatið er kennt við. Honum lá
fremur lágt rómur þá er hann flut'ti
ræðu í kirkju og söfnuðurinn reis úr
sætum og fiutti sig nær kennimanni
til þess að nema speki hans. Þeim sem
fylgst hafa með þróun æðri mennt-
unar og kennslu í skólum landsins,
þótt þeir hafi ekki langskólagöngu að
baki, varð hugsað til atburða ýmissa
er orðið hafa í lærdómsstofnunum
þjóðarinnar og skipt hafa sköpum.
Þótti mörgum að forseta Bók-
menntafélagsins færist eigi vísinda-
lega í ályktunum sínum. Að sönnu
stendur það öðrum nær en undirrit-
uðum að taka prófessorinn á hval-
beinið og rifja upp fáein atriði er vert
er að hafa í huga þá er æðri menntun
og frammistöðu námsmanna og
fræðaraberágóma.
Allt frá fiutningi æðri mennta- .
stofnana til Reykjavikur, er Skál-
holtsskóli fluttist á Hólavöll, hefir
nám og kennsla í þeim stofnunum
verið undir smásjá. Ekki var það
kröfugerð verkalýðshreyfingar er
varð Hólavallaskóla að falli. Hvernig
væri að forseti Bókmenntafélagsins
lýsti aðbúnaði skólapilta og siðferði
kennara við þá námsstofnun?
Var það íslensk verkalýðshreyfing
er afhrópaði Sveinbjörn Egilsson
rektor lærða skólans með pereati um
miðja síðustu öld þá er fella varð
niður kennslu timum saman og
horfði til stórvandræða? í ósvífni
sinni og ofstopa, hatri á samtökum
vinnandi fólks þykist prófessorinn
þess umkominn að ráðast með stór-
yrðum og staðlausum stöfum að
félagsmönnumjafnt almennum félög-
um, undirrituðum sem öðrum og
kjörnum forystumönnum. Prófessor-
inn forðast rökræður. Kemur sér hjá
því að svara spurningum um tiltekin
atriði, er til hans er beint, en afgreiðir
umræðuefnið með alhæfingum og
hrokafullum fullyrðingum sem
hvergi snerta sjálfa umræðu mála.
Verkfallsróttur og
kaupmálaákvæði
Undarlegt er það sjónsrmið
prófessorsins sem vefengir ekki rétt
til nauðungaruppboða verði greiðslu-
brestur, að vilja svipta verkalýð verk-
fallsrétti og áhrifum á verðlagningu
vinnu sinnar. Með þeim hætti er
virtur réttur eignastéttar umfram
verkalýð. Verkfallsrétturinn er
einskonar kaupmálaákvæði i vigðri
og löghelgaðri sambúð þeirra er selja
vinnuafl sitt og verkkaupenda.
Prófessomum verður tíðrætt um
það, að verkalýðssamtökin hafi vikist
undan því að koma á launajafnrétti.
Þykist hann tala í umboöi jafnréttis-
manna. Nú veit prófessorinn að
skipulögð allsherjarsamtök verkalýðs
eru ekki stofnuð fyrr en 1916 með til-
komu Alþýðusambands íslands.
Höfðingjar og lögspekingar þeirra
réðu ríkjum, án áhrifa alþýðu. Sam-
kvæmt því hafa íslendingar haft all-
an þann tíma sem liðinn er frá land-
námi, fram á 20. öld, til þess að
koma á þeim jöfnuði er Sigurði Lín-
dal verður svo tíðrætt um. Þarflaust
er að rekja með hvaða hætti lögmenn
og hofgoðar ráðandi stéttar lögðu'
stund á jafnréttisbaráttu. Þjóðin þarf
ekki aðstoðar Lindals tíl þess að
komast að niðurstöðu um það.
Er ekki fjöldi fyrrverandi þræla-
haldara i Bandarikjunum reiðubúinn
að sanna að lausn úr ánauð hafi ekki
fært blökkumönnum betri kjör en
þeir nutu áður i faðmi fjölskyldu eig-
endánna?
„Forneskjuórar" og
Jónsbókarbálkur
Prófessor Sig. Líndal talar um
„forneskjuóra”. Fræðimaður er
sækir næringu sína til háskólafyrir-
lestra og kennslu í lagadeild í Grágás
sá sem kvað það ljóð sagði á öðrum
stað um gerðardóm höfðingjanna:”
og líst það sé
iöglegt verk, þó að fjórtán manns
þjóðina mína hneppi i hlé.
Hún á að vera þrælafans.
Vinnukjör
háskólans
Ekki hefir prófessorinn fengist tíl
þess að ræða vinnukjðr háskólans
sjálfs. Þeim tilmælum svarar hann
með þögninni einni. í tali hans um
auða stóla annarra kemur honum eigi
til hugar að minnast á auöar siður á
eigin blaði. Gerir enga tilraun til þess
að réttlæta né skýra eigin vinnu og
rannsóknarkjör, né birta útdrátt úr
„vísinda”ritum sínum um niður-
stöður í vinnurétti og ágreiningi um
þær greinar er lauk með núverandi
reglugerð og setningu vinnulög-
gjafar.
Að sjálfsögðu má ná hagstæðum
kjara- og kaupsamningum með
ýmsum öðrum aðferðum en verkfalli.
Það ætti fyrrverandi hæstaréttarrit-
Tromp lagadeildar
og lágspil
Vonandi ber ekki að skoða stað-
hæfingar próf. Lindals, fullyrðingar
um ofbeldisaðgerðir löglegra verka-
lýðssamtaka, brigslyrði hans um
misnotkun valds, sem sameiginlegt
álit lagadeildar Háskólans, borið
fram af sérfræðingi hennar í vinnu-
rétti. Meðan enginn úr þeirri deild
hreyfir andmælum við málflutningi
prófessorsins er hætt við að Líndal
verði álitinn túlka viðhorf deildar-
innar allrar. Ef Sigurður Líndal er
trompmiði lagadeildarinnar hvernig
eru þá lágspilin.
{ grein minni hinn 19. júni sl. tók
ég þannig til orða að tími væri til þess
kominn að beina kastljósi að
Háskóla íslands. Ég leyfi mér að
endurtaka þau orð.
Jákvæð áhríf
Hvar kemur fram í námsskrá
Háskólans og hinna ýmsu deilda hans
hvem þátt íslensk verkalýðshreyfing
hefir átt í mótun þjóðfélagshátta
hollustu er af þvi leiddi? Hvernig
væri að heimspekideildin tæki þessi
mál á dagskrá? Hvað er langt síðan
verkfræðingar Háskólans gerðu ráð
fyrir að hitaveita Reykjavíkur næöi
út í örfirisey? Var ekki búið að leggja
allar götur, steypa og malbika svo
nauðsynlegt reyndist að rífa upp allar
leiðslur, mölva malbik til þess að
stolt Reykjavíkur, hitaveitan, næði
,til hinna fornu höfuðstöðva, Holm-
ens Havn, þar sem mörg helstu fisk-
iðjuverin eru til húsa. Tæplega er
hægt að skrifa slikar vanræsklusynd-
ir á reikning verkalýðshreyfingarinn-
ar. Það voru reykvískir verkamenn er
léðu fúslega hendur sínar til fram-
kvæmda strax og höfðingjum þókn-
aðist aðsegja fyrir verkum.
Er það fyrir þvingun verkalýðs-
samtakanna sem íslenska ríkið semur
við Álfélagið að selja því raforku
langt undir heimsmarkaðsverði og
bindur Landsvirkjun til áratuga á
undirprísum, en selur handverks-
mönnum, bændum, öryrkjum fsl.
iðnfyrirtækjum og heimilum raforku
á uppsprengdu verði?
Grágás fellirfjaðrir.
Jöakim önd flytur fyrirlestur um vinnurátt
þjóðveldisaldar, Rómarrétt og
Magna Charta leyfir sér að kalla mál-
flutning þeirra er vísa tíl atburða á
þessari öld og vinnulöggjafar sem sett
er fyrir fáum áratugum „forneskju-
óra”.
í ritdeilu er ég háði við prófessor-
inn á haustmánuðum 1977 benti ég á
málsúrslit er úrskurður í skaðabóta-
máli var látinn velta á Jónsbókar-
ákvæði. Með þeirri „forneskju” vék
ríkissjóður sér undan því að greiða
skaðabætur til öryrkja er misst hafði
marga fingur og varð að láta af iðn
ara að vera ljóst. Dómur sá er hann
þjónaði með starfi sínu, sá hinn sami
er dæmdi ógilda kröfu iðnaðar-
mannsins er missti marga fingur og
varð óvinnufær þarf ekki á Jóns-
bókarákvæðum né verkfallsrétti að
halda til þess að hnykkja launa og
eftirlaunagreiðslum sér í vil. Þeir
sæmdarmenn sitja ekki bótalausir í
geislaglóð röntgentækja þótt aldur
færist yfir þá, né ganga verkfalls-
vaktir í þvi skyni að knýja fram með
þvingunaraðgerðum „uppmælinga-
taxta”. Nei, þar er nú allt annar hátt-
A „Er ekki fjöldi fyrrverandi þrælahaldara í
Bandaríkjunum reiðubúinn að sanna, að
lausn úr ánauð hafi ekki fært blökkumönnum
betri kjör en þeir nutu áður í faðmi fjölskyldu
eigendanna?”
sinni. Hver var ritari Hæstaréttar er
þessi „fomeskju” dómur var upp-
kveðinn? Það skyldi þó ekki hafa
verið „sérfræðingurinn í vinnurétti”.
Ekki svo að skilja aö hann hafi
kveðið upp dóminn, en honum var
kunnugt um beitingu „forneskju”
ákvæða.
Vill ekki prófessorinn bjóða
spænskum háskólum vísindakenn-
ingar sínar um verkfallsréttinn?
Spænsk stjórnvöld keyptu sér nýlega
aðgang að vestrænum samtökum
með því að viðurkenna verkfallsrétt,
en hverfa frá gerðardómi falangista
og Francósinna, er tryggt hafði
„raunhæfar kjarabætur” fangaklefa
og spennitreyja forystumanna verka-
lýðs. Hvernig væri að söðla
Rósinante og ríða vettvangsáreið
suður hásléttur Spánar og boða
fagnaðarerindið? „Vísindin efla alla
dáð” er kjörorð Háskóla íslands. En
ur hafður á. Vill ekki prófessorinn
upplýsa, svona til samanburðar, kjör
þeirra, er vænta má að skipi odda-
menn í gerðardóma, og tilgreina laun
og væntanleg eftirlaun er þeir búa
við? Það eru hvort eð er þeir sem eiga
aðskipta „þjóðarkökunni”.
Með verkfalli sínu á kaupskipaflot-
anum hafa íslenskir sjómenn enn lagt
lóð á vogarskál framfara í islensku
samfélagi. Þess má vænta, að þrátt
fyrir málalok nú verði árangurinn sá,
að yfirvinna verði að mestu afnum-
in. Að því hefir verkalýðshreyfing-
in lengi stefnt. Þegar þeim áfanga er
náð skulum við minnast hæðiyrða
lagaprófessorsins ogannarra erlögðu
honum lið í aðför að frjálsum
mönnum er neita að láta vinnuafl sitt
falt nema um sé samið og réttur
mannsins til hvíldar sé virtur og
virðing sýnd vinnu og hugviti engu
síður en fésýslu og fjármagni.
Pétur Pétursson
samtímans? Hvar er greint frá því í
„pensúmi” læknadeildar hver áhrif
vökulögin hafi haft á heilsufar
togarasjómanna? Hvar minnst á það
í næringarfræði og berklavörnum að
kjarabarátta hafi flutt brauð í „bú
þess er heima svalt”? Hvar minnst á
að bygging verkamannabústaða hafi
leyst af hólmi heilsuspillandi kjallara-
holur og háaloftskompur? Hvaö er
sagt í viðskiptadeildum um áhrif
orlofslaganna á viðskipti flugfélaga
og ferðaskrifstofa?
Hvað um forgöngu íslenskra
prentara i stofnun sjúkrasamlaga?
Hvenær er minnst á byltingar-
kennd áhrif verkamannabústaöanna
við Hringbraut í verkfræðideildinni?
Þar var fyrsta sameiginlega kyndi-
stöð fyrir fjölda íbúöa, varmaveita á
íslandi löngu á undan Hitavcitu
Reykjavíkur. Rennandi heitt og kalt
vatn í hverri íbúð, baðherbergi með
kerlaug og vatnssalerni, rafmagns-
eldavél i hverju eldhúsi. Með því
átaki sem bústaðirnir voru var endan-
lega horfið frá útikömrum, Póla- og
kjallarastefnu höfðingjanna.
Hvenær fjallar læknadeildin um
Grágás eða Jóakim
Svo sem kunnugt er af sjónvarps-
þáttum Orators, félags laganema, er
einkennistákn lagadeildarinnar grá-
gæs. Mun það tákn sótt til Grágásar,
lagabókar frá þjóðveldisöld. Mál-
flutningur Sig. Líndals, prófessors í
vinnurétti, minnir miklu fremur á
annan fugl en táknmynd Orators. Ein
kunnasta sagnapersóna bandaríska
kvikmyndamannsins og teiknarans
Walt Disney er Andrés önd, teikni-
myndahetja og hrakfallabálkur fram-
haldsmyndaflokks. f myndasögum'
hans er kátíegur fulltrúi fésýslu-
manna, einskonar sérfræðingur í
samskiptum vinnuafls og fjármuna.
Sá kann nú að flytja fagnaðarerindi
auðsöfnunar og gæta hagsmuna
sinna við andapollinn. Enginn stenst
Jóakim önd srtúning, þá er hann
boðar kenningar sínar i vinnurétti og
fjármunamyndun.
Nú bíðum við þess hvort Grágás
Orators á að víkja sem tákn laga-
deildar Háskólans en Jóakim önd að
tróna í hásætí vinnuréttar.
Hvítanesgoðinn
og nautið
Annars hafa á umliðnum árum
komið fram ýmsar nýstárlegar kenn-
ingar í sögu og fræöilegum efnum.'
Sakargiftir verkalýðshreyfingarinnar
er prófessorinn vill kenna um óáran
mennta- og menningarmála minna
óneitanlega á kenningu er sett var
fram um dauða Höskuldar Hvítanes-
goða. Áhugamaður um vinnu,,rétt”
almúgans og gamall víkingur er
baröist gegn verkfallsrétti sneri sér að
athugun á islenskum fornsögum. Að
lokinni rannsókn birtí hann niður-
stöður sinar um dauða Höskuldar.
Þá kom í ljós að það voru ekki Njáls-
synir er vógu Hvítanesgoöann. Það
var naut úr Landeyjunum sem beit
hann til bana. Niðurstaða prófessors-
ins er álíka vísindaleg.
Pétur Pétursson
þulur.