Dagblaðið - 24.07.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 1979.
Gamlir draugar
fara á kreik
Upp á síðkastið hafa ýmsir draugar
verið vaktir upp i þjóðfélagsumræð-
unni hérlendis. Síðastliðin ár hafa
Hólmsteinn og félagar blásið líftóru í
forna markaðstrú sem kallast „frjáls-
hyggja”. Þetta trúboð hefur fólgið í
sér (einkum óbeint) verulegar árásir á
þá stöðu sem verkalýðshreyfingin
hefur áunnið sér i auðvaldslöndun-
um. Nú hefur Sigurður Líndal skýrt
og ótvírætt kveðið á um höfuðmark-
mið þessarar hreyfingar. Sigurður
hefur ráðist harkalega gegn verkfalls-
réttinum og eflaust eru enn frekari
takmarkanir á athafnafrelsi verka-
lýðsins og samtaka hans, ofarlega i
huga prófessorsins.
Kreppan og staða
verkalýðsfélaganna
Þessi herferð er ekki tilviljunar-
kennd afleiðing af persónugerð
þeirra einstaklinga sem að henni
standa. Sú heimskreppa sem varað
hefur næstum óslitið síðan 1973
hefur sett stórfellda árás á kjör
verkalýðsins efst á dagskrá hjá borg-
arastéttinni. En kjör verkalýðsins
verða ekki rýrð að neinu gagni meðan
verkalýðurinn er skipulagður í verka-
lýðsfélögum hagsmunum sínum til
varnar.
Fyrir tíma verkalýðsfélaganna
leiddi atvinnuleysi ætíð til samkeppni
verkafólks um þá vinnu sem í boði
var. Sú samkeppni fór þannig fram
að hver undirbauð annan. Kjör
verkalýðsstéttarinnar í heild sinni
versnuðu. Við slíkar aðstæður gat at-
vinnurekandinn boðið út vinnu á
þeim kjörum sem honum hentuðu og
treyst því að atvinnuleysi, slæm
félagsleg aðstaða og óðaverðbólga
mundu neyða eitthvert verkafólk til
að taka tilboði hans.
Þetta hefur allt saman breyst með
tilurð verkalýðsfélaganna. Þau hafa
næstum því alveg stöðvað samkeppn-
ina milli verkafólks innbyrðis. Ef at-
vinnurekandi býður lægri kjör en
taxtar hljóða upp á, koma verka-
lýðsfélögin einfaldlega í veg fyrir að
sú vinna verði tekin.
Verkalýðsfélögin hafa ekki látið
sér nægja að koma i veg fyrir að
verkafólk taki vinnu sem er undir-
borguð. Verkalýðsfélögin hafa einnig
knúið fram félagslegar umbætur í
mynd atvinnuleysistrygginga og ann-
arra félagslegra öryggisráðstafana
sem torvelda atvinnurekendum það
að nota atvinnuleysið sem svipu á
verkafólk.
Baráttan er forsenda
árangurs
Þessum árangri hafa verkalýðs-
félögin ekki náð með því að færa rök
fyrir máli sínu gagnvart hinu borg-
Staða verkalýðs^
hreyfingarínnar
Kjallarinn
aralega ríkisvaldi og atvinnurekend-
um. Þessum árangri hefur verið náð í
baráttu og helsta vopnið í þeirri bar-
áttu hefur verið verkfallsrétturinn.
Jóhannes Sigurgeirsson hefur lýst
þessu i Dagblaðinu (mánudaginn 25.
júní): ,,í samningum gera menn hver
öðrum tilboð og ef menn ná ekki
saman verður ekki af kaupum”. Að
áliti Jóhannesar er baráttan milli
verkafólks og atvinnurekenda eins og
hver önnur viðskipti, deilt er um
kaup og sölu. Svo er þó ekki. í venju-
legum viðskiptum getur seljandi ef
viðskipti ekki takast einfaldlega
leitað uppi annan kaupanda og reynt
að pranga vörunni upp á hann. Sama
rétt hefur kaupandinn, hann getur
leitað uppi annan seljanda sem býður
hagstæðara söluverð. Viðskiptum at-
vinnurekenda og verkafólks er hins
vegar þannig hagað, að vilji verka-
fólk ekki selja vinnu sína á því verði
sem atvinnurekendur bjóða, þá
verður engin vinna unnin. Atvinnu-
rekandinn getur ekki leitað annars
verkafólks sem er reiðubúið til að
vinna á þeim kjörum sem í boði eru.
Slíkt koma verkalýðsfélögin í veg
fyrir með verkfallsvörslu. Með stofn-
un verkalýðsfélaganna hefur verka-
fólk tekið sér réttinn til að einoka
vöruna vinnuafl. Þá vöru sem það
hefur sjálft upp á að bjóða. Að sjálf-
sögðu er þetta brot á þeim grundvall-
arreglum sem borgaraleg stjórnskip-
an er reist á eins og Sigurður L'mdal
bendir á. Atvinnurekendur og ríkis-
vald þeirra láta þetta brot óátalið
þegar full atvinna er, því við slíkar
aðstæður geta samningar við verka-
lýðsfélögin stuðlað að ró á vinnu-
markaðnum. Á krepputímum ber
hins vegar bráða nauðsyn til að
lækka launin svogróðinnmegihaldast
óskertur. Við slíkar aðstæður er
ráðist á verkalýðsfélögin og verkfalls-
réttinn, þá verður að endurreisa sam-
keppnina milli verkafólks innbyrðis.
Þá verður líka að afnema þá félags-
legu löggjöf sem tryggir verkafólk
gegn ógnum atvinnuleysisins. Það er
ekki síst sá hluti af ríkisútgjöldum
sem ráðist er gegn í kjörorði ungra
sjálfstæðismanna, „Báknið burt”.
Það eru ekki striðaldir deildarstjórar
og hlaupadrengir atvinnurekenda
sem á að setja á gaddinn.
Ráðist að grundvelli
verkalýðshreyfingar-
innar
Jóhannesi Sigurgeirssyni skjátlast
þegar hann heldur að árás Sigurðar
Lindal sé beint að þeim einstakling-
um sem eru í forystu fyrir verkalýðs-
hreyfingunni. Þessi árás Sigurðar
er miklu alvarlegri en nokkur gagn-
rýni á einstaka forystumenn getur
nokkurn tímann orðið. Hún beinist
að sjálfum grundvelli verkalýðshreyf-
ingarinnar.
Ríkisvaldið hlutlaust í
deilum verkafólks og
atvinnurekenda
Jóhannes gerir að mínu mati tvenn
mistök til viðbótar í grein sinni 25.
júní. í fyrsta lagi túlkar hann laga-
setningar um réttindi verkafólks sem
íhlutun hlutlauss og allt að þvi vin-
samlegs ríkisvalds í samningagerðina
til að auðvelda hana. Staðreyndin er
að þessi tilhlutun rikisvaldsins er af-
leiðing nákvæmlega sömu baráttu
verkalýðshreyfingarinnar og eftir-
gjafir atvinnurekenda í kjarasamn-
ingum. Rikið er ekki hlutlaust, þaðer
ríkisvald atvinnurekenda. Gallinn við
Eiga kjör verkafólks
að ráðast af gróða
atvinnurekenda?
Önnur mistök gerir Jóhannes
þegar hann segir launþega innan ASÍ
reiðubúna til að sætta „sig við að
tekið sé tillit til versnandi viðskipta-
kjara við útreikning verðbótavísi-
tölu . . .” Verkafólk og aðrir laun-
þegar hafa nú rúm 70% af hreinum
þjóðartekjum og með þéssari yfirlýs-
ingu hefur Jóhannes i rauninni sagt
að þetta hlutfall skuli vera óbreytt.
Ef þetta hlutfall á að vera óbreytt er
ekki síður rökrétt að setja spurn-
ingarmerki við nauðsyn verkalýðs-
hreyfingarinnar. Hið rétta svar er
auðvitað að verkalýðshreyfingin ætti
ætið að berjast fyrir bættum kjörum
launþega óháð því hvernig atvinnu-
rekendum gengur að græða fé.
Stjórnskipanin og
verkalýðshreyfingin
Sigurður Líndal heldur því fram að
það sé mótsetning milli stjórnskip-
unarinnar og starfsemi verkalýðs-
hreyfingarinnar. Þessu neitar Jó-
hannes harðlega. Hins vegar hefur
Sigurður í vissum skilningi rétt fyrir
# Árás Sigurðar Líndal beinist að
sjálf um grundvelli verkalýðshreyf-
ingarinnar
þennan málflutning Jóhannesar er
ekki bara skilningurinn á ríkisvald-
inu, heldur einnig sá að þarna hefur
Jóhannes einmitt fallið í gildru Sig-
urðar. Sigurður talar um „siðferðis-
legt tilkall” verkafólks til launa. Jó-
hannes spyr réttilega um það hver á
að meta þetta siðferðislega tilkall.
Sigurður getur á grundvelli þess sem
Jóhannes sjálfur hefur sagt bent á
ríkisvaldið. Það er hlutlaust. Slæleg
viðbrögð verkalýðshreyfingarinnar
við íhlutun ríkisvaldsins í farmanna-
deiluna stuðla enn frekar að svona
hugmyndum sem eru ekki hættu-
minni fyrir verkalýðshreyfinguna en
hinar beinu árásir Sigurðar Líndal.
sér. Borgaraleg stjórnskipun er í
grundvallaratriðum mjög ólýðræðis-
legt kerfi. Hún á rætur sínar að rekja
til borgaralegu byltinganna. Það
þingræði sem á þeim byggðist ein-
kenndist af því að þar var lýðræðið
takmarkað við rétt eignastéttanna til
að ráða málum samfélagsins. Verka-
lýðsfélög voru yfirleitt bönnuð, kosn-
ingaréttur takmarkaður og réttindi
alþýðufólks lítil sem engin. Þessi at-
riði eiga rætur sinar að rekja beint til
borgaralegs eignarréttar, nánar til-
tekið eignarhalds atvinnurekenda á
atvinnutækjunum. Því hefur ætíð
verið og verður meðan þetta samfélag
er við lýði, mótsetning milli grund-
EinarBaldvin
Baldursson
vallarreglna stjórnskipunarinnar og
starfsemi verkalýðshreyfingarinnar.
Lýðréttindi eins og almennur kosn-
ingaréttur eru réttindi sem verkalýðs-
hreyfingin hefur áunnið sér og oft
með harðri baráttu, meðal annars
verkföllum. Sama gildir um réttinn
til að stofna verkalýðsfélög og verk-
fallsréttinn, réttinn til að stofna
verkalýðsflokka og halda úti verka-
lýðsdagblöðum. Svona mætti lengi
telja.
Nauðsynlegt að
sækja fram á við
Það er ekkert sem segir að verka-
lýðshreyfingin eigi að sætta sig við
það sem náðst hefur. Það er ekkert
eðlilegt að verkalýðurinn sætti sig við
það að handfylti atvinnurekenda ráði
atvinnutækjunum. Gegn þessum ein-
ræðiskenndu völðum atvinnurekenda
s m gegr.sýra alla samfélagsbygging-
una verður verkalýðshreyfingin að
setja baráttuna fyrir sósíalísku lýð-
ræði allt niður í smæstu atriði hvers-
dagslífsins. Grundvöllur sósíalísks
lýðræðis er, að Iýðræðið ríki fullt og
óskorað í framleiðslunni, þar sem
fólk eyðir upp undir helmingi af
starfsdegi sínum ogjafnvelenn meira
hérlendis.
Þáð er ekki hægt að verja verka-
lýðshreyfinguna gegn árásum at-
vinnurekenda og handbenda þeirra
án þess að halda djarflega á lofti
markmiðum verkalýðshreyfingarinn-
ar.
Einar Baldvin Baldursson.
Þegar hringt er til annarra landa frá
Bandarikjunum reiknast lágmarks-
gjald fyrir fyrstu 3 mínútur, en eftir
fyrstu 3 mínútur hækkar símtalið
fyrir hverja mínútu. í töflu 1 er sýnt
sem dæmi hversu mikið kostar að
tala í 12 mínútur og þar má sjá að
dýrast er að hringja til íslands þó
fjarlægðin sé minnst. Það er u.þ.b.
helmingi dýrara að hringja til íslands
en annarra Evrópulanda. Munurinn
er hinsvegar minni ef verðið er borið
saman við nokkur lönd i Asíu og
Afriku.
í töflu 1 er sýndur kostnaður við
að hringja til tveggja landa í Asíu
(næstdýrustu lönd í heiminum).
Sé litið á gjaldið fyrir „hverja
mínútu eftir fyrstu 3 mínútur” í töflu
1 þá má bera saman verð pr. mínútu
til íslands og verð pr. mínútu til næst-
dýrasta lands i heiminum, Bahrain.
Verð fyrir hverja mínútu er 991
króna þegar hringt er til íslands en
874 kr. þegar hringt er til Bahrain,
þ.e.a.s. 117 króna mismunur. Það er
því 13,4% dýrara að hringja til
Islands frá Bandaríkjunum en til
næstdýrasta lands I heiminum.
Eins og sést i töflu I hér að neðan
þá getur símtal til nokkurra landa í
Afríku og Asíu orðið aðeins dýrara
en símtal til íslands ef beðið er um
ákveðna persónu og aðeins talað i
nokkrar mínútur. Flestir sem hringja
til annarra landa vilja aðeins fá við-
komandi númer (engin kvaðning) og
sé hringt á þann hátt þá er alltaf
dýrara að hringja til íslands frá
Bandarikjunum en nokkurs annars
lands i heiminum. Það er því hart að
hugsa til þess að vilji ég hringja til
fjölskyldu minnar á íslandi þá þarf
ég að borga meira en til nokkurs ann-
ars lands í heiminum.
Ef kostnaðurinn við að hringja frá
Bandaríkjunum er borinn saman við
vegalengdina til viðkomandi landa þá
sést svo sannarlega að ísland á heims-
met í verðlagningu milliríkjasimtala.
Hægt er að hringja ódýrara til
flestra landa í Evrópu á nóttinni og
um helgar. Þó er enginn afsláttur
gefinn á símtölum til íslands. Venju-
lega er um að ræða 20% afslátt þegar
hringt er til Evrópulanda. í töflu 2
hér að neðan er sýnt hversu mikið
kostar að hringja frá Bandarikjunum
,á sunnudegi og tala í 12 mínútur.
TAFLA II
Ver é. 12 raímitna sÍLitrli -S Sunnuáefd«
Hringt frá Bandaríkjunur.i til: Verö :
íclc.ncls 12416 kr
Ir lancls • 42o4 kr
Annarra lioröurlancla 559.6 kr
Kostnaður við að hringja frá Bandaríkjunum til ýmissa landa. >)
Land Verö fyrstu 3 aiínú+.ur Hver mín- lita eftir fyrstu 3 mínútur 12 mínútna sír.i+.al /egalengd í km frá Banda- rlkjunura
Hringt beint Kandvirkt simtal m. kvaöningu Kringt beint Kandvirkt síaital m. kvaöningu
Island 34972J ' 3497 991 12416 12416 4000 ltm
Ir l.and 1313 2797 438 5255 6739 4600 km
önnur Koröurlönd 1748 3497 583 6995 8744 6000 !cm
Singa;jor e 2273 3932 756 9095 10754 9000 km
Bahrain 2622 4371 874 10488 12237 11000 km
TAFLAI
!) Miðaö er við gengi 21. júní 1979,1 S US = 342,80 ísl. kr.
2) Þegar ekki er hægt að hringja beint þá er venjulega boðið upp á handvirka þjón-
ustu án kvaðningar. Slikt simtal er 200—300 krónum dýrara en sé hringt beint.
Það er ekki boðið upp á þessa þjónustu til Islands.
í töflu 2 að ofan sést að það er
þrisvar sinnum dýrara að hringja frá
Bandaríkjunum til íslands en að
hringja frá Bandarikjunum til írlands
og það er rúmlega tvisvar sinnum
dýrara að hringja til íslands frá
Bandaríkjunum en að hringja t.d. til
Noregs frá Bandaríkjunum.
Hér hefur verið sýnt fram á að
ísland er i algjörum sérflokki hvað
snertir verð á millilandasimtölum.
Allar upphæðir sem eru nefndar í
þessari grein eru miðaðar við að
hringja frá Bandaríkjunum. Sé hins-
vegar hringt frá íslandi til Bandarikj-
anna þá breytist þessi samanburður
íslandi í óhag. Það ku vera dýrara að
hringja frá íslandi til Bandarikjanna
en það kostar að hringja frá Banda-
rikjunum til íslands. Höfundur þessa
pistils er búsettur í Bandarikjunum
og hefur ekki aðstöðu til að sann-
reyna þetta. Hinsvegar geta þeir sem
vilja haft samband við Landsimann
og spurt hversu mikið 12 minútna
símtal kostar til Bandarikjanna.
Lúðvík Friðriksson
verkfræðingur