Dagblaðið - 28.12.1979, Qupperneq 10

10
DAGBLADID. FÖSTUDAGUR 28. DESEMBER 1979.
'úladandl: DÍgbÍá^M hf. - — --------
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. RltstJórfc^toM KristJAnsson.
RKstjómarfuRtrúi: Haukur Helgason. FréttastJóri: Ómar Valdimarsson.
Skrtfstofustjóri ritstjómar: Jóhannes Raykdal.
fþróttir: HaHur Simonarson. Menning: Aöaletainn Ingótfsson. Aðstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Asgrfmur Pétoson. -
Blaðamenn: Anna BJamason, Asgek Tómasson, Atll Rúnar Haðdórsson, AtH Stainarsson, Bragi 8ig
urðsson, Dóra Stafénsdóttk, Elfn Afcertsdóttir, Gtosur Slgurðsson^Gunnlaugur A. Jónsson, Ótofur
Gairsson, Sigurður Svarrtoson.
Httnnun: HUmnr Karisson. •
IJÓsmyndk: Aml Péll Jóhannason, Bjamlelfur Bjamtolfsson, Httrður VHhJélmsson, Ragaar Th. Síg
urösson, Svelnn Þormóðsson. *
Skrifstofustjóri: Ótofur Eyjólfsson. GJaldkari: Þréinn ÞorieHsson. Sttfustjóri: Ingvar Svainsson. CtoeHing
'arstjórl: Mér E. M. HaHdórsson.
Rltstjóm Slðumúla 12. Atflrslóals, éskrtftadslld, aufllýslnBar 09 skrHstohir Þvsrholtl 11. ,
Átta
og hálfur tími
Hvernig hefðu björgunarstörf gengið i
þriðjudaginn 18. desember, ef leita
hefði orðið slysstaðar í myrkri og hríð?
í fjöllum og óbyggðum, fjarri alfara-
leiðum?
Enginn vafi er á, að flugslysin tvö á
Mosfellsheiði verða skipuleggjendum "
björgunarmála alvarlegt umhugsunar- og umræðuefni.
Við það tækifæri fóru of mörg atriði í handaskolum.
Löngu fyrir siðara slysið mátti ljóst vera, að frekari
notkun þyrlu yrði erfiðleikum bundin, úr þvi að hún
varð veðurteppt í Reykjavík. Samt tók björgunin alls
átta og hálfa klukkustund.
Okurtollar á talstöðvum björgunarsveita eru þáttur
vandans. Græðgi ríkissjóðs veldur því, að talstöðvar
kosta tæpar tvær milljónir króna hver i stað tæprar
einnar milljónar króna.
Fjarskiptin voru einmitt sá þáttur, sem einna mest
fór í handaskolum, sumpart vegna fátæktar björg-
unarsveita. Tvö kerfi voru í notkun og var sambands-
laust milli þeirra.
Þar á ofan var haldið uppi samkeppni milli móður-
stöðva með tilheyrandi samslætti og lélegu sambandi.
Þar kom í ljós agaskortur, sem og á ýmsum öðrum
sviðum aðgerðanna.
Skilaboð milli sjúkrahúsa og lækna á slysstað voru
ekki flutt um fjarskiptakerfin. Og læknar á slysstað
fengu raunar litlu ráðið um aðhlynningu hinna slös-
uðu.
í talstöðvum sjúkrabíla stönguðust fyrirskipanir á.,
Ýmist var sagt, að aka ætti fólki til Borgarspítalans eða
Landspítalans. Eins og í öðrum þáttum virtust allir
stjórna í senn.
Viðkomandi lögregluyfirvöld virtust ekki fela nein-
um ákveðnum aðila stjórn mála á slysstað. Þar ríkti
hin hefðbundna samkeppni björgunarsveita, sem áður
hefur verið til vandræða.
Útbúnaður björgunarmanna var ekki í lagi. Slökkvi-
liðsmenn voru í einkennisbúningi án hlífðarfata og á
blankskóm. Engin skófla var í björgunarsveitarbíl,
sem sat fastur.
Þrek sumra björgunarmanna var mun minna en
nauðsyn krafði. Sumpart veldur því hin mjög svo tíma-
freka fjársöfnun þeirra í tolla handa ríkissjóði, sem
dregur úr tíma til þjálfunar.
Skipuleggjendur björgunaraðgerða virtust ekki hafa
gert sér grein fyrir kostum vélsleða við björgunarstörf
að vetrarlagi. Þeir voru heppnir, að einkaaðilar komu
með slík tæki á vettvang.
Reynt var að brjótast með fjallatrukka á slysstað,
þótt ljóst mætti vera, að vegna veltings og hristings
yrði ekki hægt að flytja sjúklinga í þeim til baka.
Hugsanlegt er, að björgunarstörf hér á landi séu
orðin svo háð þyrlum, að menn hafi misst sjónar á
skynsamlegum vinnubrögðum, þegar fara þarf land-
leiðina með slasað fólk.
Enn eitt atriðið, sem kallar á skoðun, er tenging al-
mannavarna við björgunaraðgerðir. Opnun stjórn-
stöðvar almannavarna eftir síðara slysið virtist auka
flækjur málsins.
Skipuleggjendur björgunarmála þurfa nú að læra
sameiginlega af þeirri reynslu, sem fékkst af átta og
hálfs tíma handaskolum vegna slyss í nágrenni þjóð-
vegar og nágrenni Reykjavíkur.
Afnám tolla á talstöðvum er mikilvægur þáttur
endurbóta, en engan veginn hinn eini. Allir aðilar
björgunarmála þurfa að líta í eigin barm, svo að betur
megi takast næst.
En ekkert er svo með öllu illt, að ekki sjáist bjartar
hliðar. Eftirminnilegt er t.d. afrek Skúla Karlssonar,
sem sýndi mikið snarræði, þegar hann slökkti á aðaf-
rofa þyrlunnar og kom þannig sennilega í veg fyrir
eldsvoða.
NU ER ALLT A
SUDUPUNKTI
í SÝRLANDI
— tekst öryggissveitum alavíta undir
forsetabróður að halda óánægjunni
stjóm Rifats
í skefjum?
Hvernig mundi þér finnast að vita
með vissu, að níu af hverjum tíu
löndum þínum yrðu þeirri stundu
fegnastir að sjá þig dauðan? Ekki á
neinn óeiginlegan hátt heldur stein-
dauðan. Að níu af hverjum tíu
mundu jafnvel styðja á þann takka,
sem mundi losa þig úr þessari jarðvist
ef þeir þyrftu ekki að hætta neinu
fyrir það.
Þannig er ástatt með Rifat al-
Assad á hverri stundu. Hann gerir sér
grein fyrir að níu af hverjum tiu
hinna um það bil átta milljóna Sýr-
lendinga mundu fagna fregnum af
dauða hans. Ekki nóg með það. Þær
eru ófáar þúsundirnar af öfgamönn-
um, sem fúsir eru að hætta sínu eigin
lífi til þess að þetta megi verða. Tæp-
lega er þetta ýkja þægileg tilhugsun
en þannig er ástandið í Sýrlandi þessa
dagana.
Rifat er bróðir Hafis al-Assad,
forseta Sýrlands. Hann er yfirmaður
öryggisþjónustu landsins, sem er
erlend”!
MÁLEFNI j
Gwynne Dyer
höfuðvopn ríkjandi valdastéttar.
Vörn hennar gegn fólkinu í landinu.
Enn nýtur forsetinn nokkurrar virð-
ingar þó stuðningur við hann sé með
hangandi hendi. Rifat bróðir hans er
hins vegar böðullinn sem er hataður
af meginþorra íbúa Sýrlands.
Liðsmenn öryggjssveitanna eru
algeng sjón á götum höfuðborgar-
innar Damaskus og auðþekktir vegna
áberandi einkennisbúnings. Þannig
hefur það verið um árabil. Nú er
aftur á móti orðin sú breyting, að
aldrei sést liðsmaður öryggissveit-
anna einn á ferð. Þeir eru ávallt fleiri
saman og vopnaðir. Liðsmennirnir
gera sér fullkomlega Ijóst að þeir,
eins og foringi þeirra Rifat, eru
höfuðskotmark andstöðuhópa ríkis-
stjórnarinnar. Ástandið virðist
stöðugt vera að færast i átt til
borgarastyrjaldar. í Damaskus eru
niorð og tilræði orðið daglegt brauð
og sjálf er borgin eins og- víggirt
vopnabúr.
Tjón á mannlaus-
um bflum eru
óhugnanlega tíð
Verðmæti allra þeirra bíla, sem
daglega eru á götum höfuðborgar-
svæðisins skiptir milljörðum.
Árekstrar, sem lögreglan er kölluð til
að gera skýrslu um, eru óhuggulega
tíðir. Þar til viðbótar koma svo öll
þau tjón, sem óprúttnir ökumenn
valda, sem hverfa á brott án þess að
tilkynna um tjónið. Það er því ekki
litil áhætta, sem bíleigendur taka,
þegar þeir fara út í umferðina á bílum
sínum, sem oft eru að verðmæti 5—
lOmilljónir króna.
Þégar maður les auglýsingar frá
lögreglunni, eins og hér er birt sýnis-
horn af, þar sem auglýst er eftir
vitnum að árekstrum, þar sem öku-
maður hefur hlaupist á brott, er Ijóst,
að hér er á ferðinni mjög alvarlegt
vandamál, sem nauðsynlegt er að
reyna að finna einhverja lausn á.
Þegar auglýst er eftir vitnum að fimm
tjónum, sem valdið er á einum degi i
Reykjavík með innan við 100 þúsund
íbúa, og hlaupist er á brott frá,
verður manni áþreifanlega ljóst, hve
mjög alvarlegt það er, hve almennt er
orðið, aðvaldið er tjónum á mann-
lausum bílum án þess að þau séu til-
kynnt.
Nú er Ijóst, að aðeins hluti þeirra
skemmda sem valdið er á mann-
lausum bílum, er tilkynntur til
lögreglunnar. Minni háttar tjón, svo
sem smá dældir á hurðum, og smá-
vægilegar rispur, hirðir fólk iðúlega
ekki um að tilkynna m.a. af þeirri
ástæðu, að vonir um að takist að
hafa upp á sökudólgnum, eru litlar.
Enda þótt þessi tjón séu ekki mikil,
valda þau verðlækkun á bílnum,
Kjallarinn
GísliJónsson
enda oft hlutfallslega dýrt að gera við
þau. Margur bíleigandinn lætur sér
því lynda að hafa skemmdina.
Hvers vegna hlaupast
menn á . brott frá
árekstri.
Þau kjör, sem eru á ábyrgðartrygg-
ingum bíla eiga án efa mestan þátt í
því, hve mikið er um það að öku-
menn hlaupast á brott, eftir að hafa
valdið tjóni á mannlausum bílum.
Fleira kemur að sjálfsögðu til og þá
einkum það, að ökumenn eru undir
áhrifum áfengis og vilja því ekki
kalla lögregluna til. Þessir ökumenn
gætu að sjálfsögðu tilkynnt tjónið, til
tryggingarfélags síns, þegar af þeim
er runnið, en af ótta við, að einhvern
beri að árekstrarstað, gefa þeir sér
ekki.tima til að skrá niður númer þess
bils, sem þeir óku á. Auk þess má
nefna, að ef um meiri háttar tjón er
að ræða, veldur það óneitanlega
grunsemd, að lögreglan skuli ekki
hafa verið kölluð til.
Þegar um minni háttar skemmdir
er að ræða, er út af fyrir sig ekkert
við það að athuga, að ökumaður til-
kynni um tjónið til tryggingafélags
sins við fyrsta tækifæri. Slíkt sparar
oft mikinn tíma við að reyna að hafa
upp á umráðamanni þess bíls, sem
ekið var á og sparar auk þess lögreglu
talsverða skriffinnsku, enda er ekki
um neitt vafamál að ræða varðandi
sök. Enda þótt núverandi kjör á
ábyrgðartryggingum ýti undir að
ökumenn hlaupist á brott frá
árekstri, verður að viðurkennast, að
þau eru á margan hátt eðlilega upp
byggð. Það er nauðsynlegt að þeir,
sem mestum útgjöldum trygginga-
félaganna valda, greiði meira heldur
en þeir, sem árum saman aka, án þess
að valda tjóni. Hins vegar er slæmt,
er bíleigendur, sem hlaupist hafa á
brott frá árekstri, án þess að tilkynna
um hann, séu verðlaunaðir með
fullum bónus og jafnvel frírri trygg-
ingu eftir 10 ára „tjónlausan”
akstur.
Erfitt er að koma á tryggingar-
fyrirkomulagi sem bæði verðlaunar
þá, sem engum tjónum valda en er