Dagblaðið - 30.01.1980, Blaðsíða 10

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 1980.
'SMBUBB
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R.£yjótfsson. Ritstjóri: Jónas Krístjánsson.
Ritstjórnarfulitrúi: Haukur Helgason. Fréttastjóri: ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdal.
(þróttir: Hallur Simonarson. Menning: Aöalsteinn Ingólfsson. Aöstoöarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít: Ásgrímur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
BlaÖamenn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómas&on, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gissur Sigurösson, Gunnlaugur A. Jónsson, ólafur
Geirsson, Siguröur Sverrisson.
Ljósmyndir: Árni Páll Jóhannsson, Bjarnlerfur Bjarnloifsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóösson. Safn: Jón Sævar Baldvinsson.
Skrífstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkori: Þráinn Þorleifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjórn Síðumúla 12. Afgreiösla, áskríftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aöalslmi blaðsins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot: Dagblaöið hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Síöumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skeifunni 10.
Áskríftarverð á mánuöi kr. 4500. Verö í lausasölu kr. 230 eintakið.
Þolinmæðin þrautir vinnur.
Það getur tekið sinn tíma að fram-
kvæma lýðræði, jafnvel hjá þjóð, sem
hefur aðeins fjóra stjórnmálaflokka á
þingi. Hugsið ykkur vandamál þeirra
lýðræðisþjóða, sem hafa tíu til fimmtán
stjórnmálaflokka á þingi. Þar geta
stjórnarkreppur orðið mun hastarlegri
en hjá okkur.
Við þurfum ekki að örvænta, þótt stjórnarkreppan
hafi nú staðið í.átta vikur. Ástandið hefur sínar sögu-
legu og sálrænu skýringar og kallar engan veginn á
utanþingsstjórn að viku liðinni eða tveimur. Krafan
um utanþingsstjórn er óþolinmóðari en efni standa til.
Leiðir þriggja stjórnmálaflokka af fjórum lágu
saman fyrir rúmlega 83 vikum, í þingkosningum ársins
1978. Upp úr þeim var búin til vinstri stjórn með sí-
felldum garra og stórviðrum. Sumir höfundar þessa
samstarfs eru enn að furða sig á, hvað hafi farið úr-
skeiðis.
Mestur hluti átta vikna kreppunnar hefur farið í lifg-
unartilraunir vinstri stjórnar. Stjórnmálamenn þurftu
að fá þetta tækifæri til að gera upp reikninga vinstri
kantsins og sannfæra sjálfa sig um, að vinstri stjórn sé
úr sögunni í bili. Og sumir eru raunar ekki sannfærðir
enn.
Enn hefur sáralítill tími verið notaður til athugana á
myndun hægri stjórnar þriggja flokka. Geir Hallgríms-
son velti fremur vöngum yfir þjóðstjórn. Það er raunar
Benedikt Gröndal einn, sem hefur fitlað við möguleika
á stjórn Alþýðuflokks, Framsóknarflokks og Sjálf-
stæðisflokks.
Þrátt fyrir stór og stráksleg orð er lítill munur á
efnahagstillögum Framsóknarflokks og Alþýðuflokks.
Og Sjálfstæðisflokkurinn hefur fallizt á viðræður
um stjórnarmyndun á málefnagrundvelli Alþýðu-
flokksins. Kreppan er því engan veginn alger eða óleys-
anleg.
Á síðustu árum hefur Lúðvík Jósepsson einu sinni
myndað stjórn fyrir Ólaf Jóhannesson og Ólafur
Jóhannesson einu sinni fyrir Geir Hallgrímsson. Þá litu
menn svo á, að verkstjóri viðræðna um stjórnarmynd-
un þyrfti ekki endilega að vera sjálfur forsætisráð-
herraefni.
Benedikt Gröndal hefur ekki snið forsætisráðherra,
allra sízt þegar framundan eru langar og strangar við-
ræður við Norðmenn um Jan Mayen. í þær viðræður
þurfum við harðlínumann sem forsætisráðherra. Og
það hlutverk getur Benedikt Gröndal aldrei leikið.
Ef til vill hefði Benedikt átt að leggja meiri áherzlu á,
að hann væri sjálfur ekki endilega forsætisráðherra-
efnið. Og ef til vill hafði hann bara ekki tíma til þess
vegna bráðlætis Steingríms Hermannssonar í að hafna
verkstjórn Benedikts.
Steingrímur er líklegasta forsætisráðherraefni hægri
stjórnar. Hann hefur hins vegar stefnt svo eindregið í
aðra átt, að hann þarf meiri tíma og magnaðri
stjórnarkreppu til að geta varið kúvendingu til hægri.
Hann verður að geta sagt, að hann hafi ekki átt annars
kost.
Fari svo, að frekari viðræður um myndun hægri
stjórnar fari út um þúfur, er enn hugsanlegt, að minni-
hlutastjórn geti starfað með vinsamlegu hlutleysi eins
eða fleiri annarra flokka. Stjórnarmynztrin hafa engan
veginn verið könnuð til hlítar á átta vikum.
Alténd er það skylda alþingis, með aðeins fjóra
flokka um borð, að mynda þingræðislega stjórn, jafn-
vel þótt einstaka þingmenn hafi látið sér detta annað í
hug. Þjóðin verður ekkert frekar á hverfanda hveli
eftir tvær eða fjórar vikur en hún er nú. Þetta tekur allt
sinn tíma.
lýðshreyfíng
— vill ekkert slá af kröfunum þrátt fyrir vaxandi atvinnuleysi
Bifvélavirkjar almenningsfarar-
tækja t Sidney í Ástraliu eru mjög
óánægðir með að þar hafa nýverið
verið teknir i notkun nýir vagnar sem
hurfa mun minna viðhald en eldri
gerðir. Þar af leiðandi hefur bifvéla-
virkjum fækkað á jreim verkstæðum
sem séð hafa um viðgerðarþjón-
ustu.Ekki hefur enn komið til néinna
mótmælaaðgerða nema há almennra
mótmæla forustumanna. Bifvéla-
virkjarnir hafa ekki gripið til neins
konar verkfalla. í Ástraliu munu peir
þó vera fáir sem yrðu undrandi ef til
sliks kæmi.
Vinnudeilur og verkföll hafa
gengið yfir í Ástralíu á undanförnum
árum i margs konar atvinnugreinum.
Má har nefna í olíuhreinsunar-
stöðvum, járnnámuni, í greinum sem
sjá um fólks-ög vöruflutninga, síma
og fjarskiptum, sjónvarpsstöðvum
og i flugmálunum. í helztu fram-
leiðsluatvinnugreinunum hefur hins
vegar verið mun minna ttm
vinnudeilur og verkföll.
Alrikisstjórnin i Canberra og
Ríkisstjórn Malcolm Fraser forsætis-
ráðherra Ástraliu hefur nýlega
dregið úr áhrifum verkalýðsfélaga
með lagasetningu.
Til umhugsun-
ar í stjómar-
kreppunni
Til hess að koma í veg fyrir
hugsanlegan misskilning, skal strax
lekið fram, að allt, sem hér er sagt,
eru hugleiðingar mínar, utan
ábyrgðar hess flokks, sem ég fylli,
Alhýðuflokksins. Þetta ar varnagli,
en ekki afsökun.
í fjölmiðlum og manna á milli er
alhingismönnum legið á hálsi fyrir að
koma sér ekki saman um myndun
rikisstjórnar, sem njóti stuðnings
meirihluta á alpingi. Gleymasl vill,
að stefnuskrár hingflokkanna eru all-
ólíkar, og hví vandi að finna samleið
og harf tíma til, hótt hað eitl komi til,
og svo má hitt ekki gleymast, að
flokkarnir eru fyrir skömmu komnir
úr kosningaslag, har sem fast var bar-
ist um stefnur og leiðir, og retla
verður, að val kjósenda hafi að veru-
legu leyti byggst á mati milli hessara
stefna og leiða. Enginn retti hv> að
ásaka hingrnenn fyrir að freista hess
að standa sem best við hau stefnumið
og hau úrrreði, sem heir boðuðu
kjósendum. Það að retlast til, að al-
hingismenn hlaupi af skyndingi frá
stefnubundnum skoðunum sinum,
bara til að mynda einhverja meiri-
hlutastjórn, annað sé hirðuleysi um
hjóðarhag, vekur upp h»nn óvið-
felldna grun, að margir liti svo á, að
ckkert sé við hað að athuga, að al-
hingismenn séu skoðanalega lausir á
svclli.
Nú mega menn ekki taka orð min
svo, að ég mreli gegn samvinnuvilja
og sátlleitni milli flokka, heldur er ég
aðeins að draga fram í Ijósið, að hað
hlýtur alltaf að laka nokkurn tíma að
laða ólík flokkasjónarmið saman til
samstilltra úrræða og átaka.
Dauði sundur-
þykkjunnar
í dag, sunnudaginn 27. jan., hegar
hetta er ritað, nær tveim mánuðum
eftir kosningar, er meirihlutastjórn
ekki i sjónniáli. Hefir hó ekki skort
brýningar í fjölmiðlum og manna á
milli. Kn að kvelja saman sljórn i
(ímahraki, bara lil að koma á ein-
hvers konar meirihlulasljórn, er verr
farió en heima setið. Það sannar
sljórnarfar undunfarinna ára.
Meirihlutastjórnir htcr, sem hér
hafa setiðeftir,,Viðreisn”, hafa allar
borið dauða sundurhykkjunnar og
ágreiningsins í sér, aðeins á misháu
stigi. En hessi sjúkdómur hefir leitt
til efnahagslegrar vanstjórnar, og
undan afleiðingum hessa stynur
hjóðin nú, ekki einungis efnahags-
lega, heldur og á mörgum öðrum
sviðum. Það er í raun rangt að tala
um 2ja mánaða stjórnarkreppu nú,
miðað við liðnar desemberkosningar.
Það var stjórnarkreppa alla tið.
meðan samstjórn Framsóknar,
Alhýðubandalags og Alhýðuflokks
undir forsæti Ólafs Jóhannessonar
sat. Þar var deilt svo harl um mark-
mið og leiðir, að Alhýðuflokkurinn
sá sér enga sómaleið aðra færa en þá
að rjúfa há togstreitustjórn. Það var
stjórnarkreppa, meðan Geirs-Ólafs-
stjórnin sat |w á undan, enda
koðnaði hún niður vegna ósam-
lyndis, hótt hún „sreti, meðan srett
var”. Og enginn harf að retla, að hað
hafi verið af ásetningi og samhendni,
að vinstri stjórnin 1971 — 1974 varð
slik verðbólgustjórn og raun bar
vitni. Meginorsökin var óstjórn,
sprottin af ósamlyndi og innbyrðis
togstreitu.
Fangar blindunnar
^ið hessa áratugaósljórn i landinu
hefur valdsókn og ofríki svonefndra
hrýstihópa farið mjög vaxandi.
Ósamlyndar meirihlutastjórnir hafa
verið eins og gljúpur leir í höndum
heirra. Þær hafa ekki haft samheldni
og hrek til að standa gegn heimtu-
frekju, en hins vegar vald til að fylgja
fram eftirlátsemi sinni. Afleiðingin
hefir viða orðið eins konar sjálfvirk
óttahenslustefna: forsjármenn hrýsti-
hópanna eru oftar en hitt greindar-
og víðsýnismenn, en berast fyrir
kröfuhunganum lengra en heir vita
V*