Dagblaðið - 19.08.1980, Blaðsíða 8

8
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 1980.
lagábeitilandi „Landmannaafrétt-
saT | ur er hrein auðn”
—segir Guðni á Skarði, sem telur að við blasi allsherjarsmölun á af rétti Sunnlendinga
„Mér lízt afar illa á ástandið þarna
innfrá. Afrétturinn er hrein auðn,
sérstaklega að sunnanverðu. Ég á
ekki von á því að núlifandi Rangvell-
ingar eigi eftir að sjá Landmannaaf-
rétt eins og viö þekktum hann áður,”
sagöi Guðni Kristinsson bóndi á
Skarði í Landssveit þegar Dagblaðið
hafði samband við hann í gær. Þá var
Guöni nýkominn ofan af Land-
mannaafrétti til að kanna ástand
hans eftir að Hekla spúði yfir hann
ösku í miklum mæli.
Bændur í Rangárþingi smöluðu
sunnanverðan Landmannaafrétt í
gær, enda er þar ekki stingandi strá
lengur að hafa fyrir skepnur. Guðni
taldi að jafnfallið gjóskulag á beiti-
löndum i Sölvahrauni og sunnan
Valafells væri um 25 sm.
„Það er bágt að sjá hvernig starf
Landgræðslunnar á þessum slóðum.
er að engu oröið. Þarna liggur land-
græðslugirðing úr Sölvahrauni inn að
Tungnaá og búið að bera mikiö fræ
og áburð á úr flugvél. Nú er þar
auðnin ein.
Kindur sem við sáum virtust hafa
ruglazt í tilverunni við öll ósköpin.
Þær voru á einhverju veigri fram og
aftur. Gosefnin höfðu setzt í ullina
og ef þær ráfa lengi um verða þær
sárfættar.
Með réttu lagi hefðu fjallferðir
orðið eftir einn mánuð. Ég á von á
því að hreppsnefndir hér komi saman
á morgun eða alveg á næstunni og
ræði hvað gera skuli. Mér sýnist
liggja við að þurfi að halda upp í alls-
herjar smölun strax,” sagði Guðni á
Skarði.
Fréttir bárust frá Landmannahelli
nokkru vestan Valafells og Heklu í
gær. Þar var jörð hálfsvört af vikur-
falli. Þá bar eitthvað á öskuregni i
Guðni Kristinsson á Skarði:
„Ég á ekki von á að núlifandi
Rangvellingar eigi eftir að sjá
Landmannaafrétt eins og hann
var áður.”
Mynd: GTK
Landmannalaugum, þeim fjölsótta
ferðamannastað. Þar er talið einna
litskrúðugast landslag á íslandi.
- ARH
Þegar er Ijóst að Heklugosið hefur valdið bændum miklu tjóni. Eru þó öll kurl ekki komin til grafar. Næstu daga verður
vandlega fylgzt með mengun af völdum flúors. Niðurstöður rannsókna á þeim sýnum sem þegar hafa borizt sýna að flúorinn
er yfir hættumörkum. DB-mynd: Jón Sævar.
FLÚORINN YFIR
HÆTTUMÖRKUM
— Kálmeti, berog
fjallagrösþarfað
þvofyrirneyslu
Flúormagn í grassýnishornum sem
mæld hafa verið í kjölfar Heklugossins
eru allverulega yfir hættumörkum.
Hefur flúormagniö mælzt frá 700—
3000 milligrömm í hverju kílógrammi,
sem er líkt og í gosinu í Skjólkvíum
1970.
Samstarfsnefnd rannsóknarstofnana
um flúorrannsóknir áætlar að hætta sé
á eitrunaráhrifum hjá búfé á ösku-
menguðum afréttum. Líklegt sé að fé sé
í svelti og renni til byggða.
Þá er bent á að mjólkurkýr á bæjum
þar sem orðið hefur verulegt öskufall
ætti að hafa á gjöf þar til flúormengun
hefur minnkað.
Neyzla afurða af búfé á öskufalls-
svæðum er hættulaus. Kálmeti, ber og
fjallagrös þarf að þvo vel áður en
þeirra er neytt.
- ARH
Bændur þurfa ef til vill að láta kýr standa inni vegna
öskufalls í Eyjafirði:
Fólkflúði úrberjamó
— þegar öskurigningin hófst á sunnudaginn
„Margir bændur höfðu samband
við mig á sunnudagskvöldið og vildu
ráðgast um hvort rétt væri að hleypa
kúnum út eftir mjaltirnar. Það voru
örugglega einhverjir sem létu kýrnar
standa inni og sumir þurfa ef til vill
að grípa til þess að láta kýr standa
alveg inni að minnsta kosti til að
byrja með,” sagði Ágúst Þorleifsson
dýralæknir á Akureyri í samtali við
DB í gærdag.
Verulegt öskufall var viða á
iNorðurlandi á sunnudagskvöldið fá-
einum klukkustundum eftir að Hekla
fór að bylta sér. f Eyjafirði áttu menn
i erfiðleikum með að vera úti undir
beru lofti þegar mesta öskurigningin
var. Fréttir bárust af fólki sem flúði
úr berjamónum vegna þessarar
óvæntu uppákomu. Segir berjatínslu-
fólk að nú sé illmögulegt að tina ber
þar sem öskurykið situr sem fastast á
þeimogöllum gróðri.
„Mér þótti það með ólíkindum
mikil aska sem barst hingað,” sagði
Ágúst Þorleifsson.
„Við bíðum frétta af niðurstöð-
um flúorrannsóknanna þeirra fyrir
sunnan. Fyrirsjáanlegt er þó strax að
þetta veldur miklum erfiðleikum við
skepnuhald. Auk mögulegrar flúor-
mengunar getur askan valdið
meltingartruflunum í skepnum. Það
virðist þurfa mun meira en hressilega
rigningu til að þvo óþverrann af
gróðrinum. Ef reynt er að þvo
öskuna af trjám með vatni úr slöngu
er eins og hún klessist á blöðin. ’
-ARH.

Góð orð duga skammt.
Gott fordæmi
skiptir mestu máli.
yUMFEROAR
RÁÐ
Virkjanimar í
engri hættu
„Virkjanir, Búrfell, Sigalda og
Hrauneyjafoss, eru engan veginn í
hættu, enda er um 10 km loftlína frá
Búrfelli til gosstöðvanna og hraun-
rennslið er ekki í þá áttina,” sagði Ing-
ólfur Ingólfsson í Búrfellsvirkjun í
samtali við DB í gær.
Ingólfur kvað enga gjósku hafa fallið
á Búrfell. Þar sem áttin hefði verið af
norðaustan og austan ætti Sigalda að
sleppa við gjóskufall í bili. „Ég býst
ekki við að til neinna rafmagnstrufiana
komi strax, en liklegt er að einhver
skömmtun verði upp tekin,” sagði
Ingólfur Ingólfsson.
- SA
Hekla, þú ert hlálegt fjall
að haga þér si svona
Fréttamenn eru ósparir á lýsingar-
orðin þegar þeir reyna að lýsa látun-
um i Heklu gömlu; Stórkostlegt, ægi-
fagurt, ógnvekjandi, hrikalegt. Ekki
mátti síður heyra skrautleg orð
hrökkva af munni fjölmargra ferða-
manna við rætur fjallsins á sunnu-
dagskvöldið.
Hér áður fyrr þótti léttúð að láta í
Ijósi hrifningu af fegurð meinvættar-
innar. Menn tengdu gjarnan nafn
Heklu við hörmungar; skelfingu og
dauða.KJg þaðfkki að tilefnislausu.
Erlendir „fræðimenn” fyrr á
öldum sögðu kynjasögur af íslandi.
Hekh kóm oft við sögu. Þá var hún
gjarnan kynnt sem rangali úr sjálfu
helvíti — jafnvel aðalinngangurinn.
Kennimenn kirkjunnar gripu til
Heklu þegar mikið lá við að hræða
almúgann til guðspekilegra lífernis.
Þeir þóttust hafa yfir að ráða far-
miðum aðra leiðina til heljar serh átti
að neyða inn á þá sem stunduðu
ókristilegt líferni.
Þjóðsögur Jóns Árnasonar greina
frá viðureign prests eins sem Magnús
hét við drauginn Höfðabrekku-Jóku.
Séra Magnús tók til bragðs að kveða
ATLI RÚNAR
HALLDÓRSSON
yfir Jóku til að reyna að koma henni
til réttra heimkynna:
Heklugjá er heljar krá,
henni gusar eldur frá.
Stofuna þá ég stefni þér á,
stað skaltu engan betri fá.
Þetta hreif. Draugsi hvarf og hefur
ekki sézt síðan.
Marga ábúendur jarða á Suður-
landi hefur Hekla leikið grátt um
dagana. Það er því tæplega undarlegt
að eftirfarandi húsgangur kæmist af
stað og gengi á milli manna:
Hekla þú ert hlálegt fjall,
að haga þér si svona.
Einatt kemur öskufall,
úr þér gamla kona.
-ARH.