Dagblaðið - 19.08.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 1980.
• ..........
BOÐSKAPUR
BISKUPS
Kjallarinn
Oddur A. Sigurjónsson
Varla fer milli mála, að flestum er
okkur ljóst, að brátt muni líða að
næsta biskupskjöri. Annars er ekki
ætlunin með þessum línum að blanda
sér neitt í þau mál. Eflaust verða
nógir til þess, sem meira hafa til
brunns að bera í kirkjulegum efnum.
Hitt er meir, að ástæða væri til að
jhlýða á og gaumgæfa þann boðskap,
[sem biskup kynni að hafa að flytja
Jþjóðinni rétt um leið og hann sleppir
höndum af sínu háa embætti, því
fremur sem hann hefur verið talinn í
fremstu röð kirkjuhöföingja okkar á
síðari tímum.
Á liðnu vori var saman kvaddur
fundur skálda og ýmissa kirkjunnar
þjóna í Skálholti til þess að ræða um
skáld og trú. Ætla má að mergur
málsins, sem um var fjallað, birtist í
2. hefti Kirkjuritsins, nýútkomnu.
í formála ritsins er þess sérstaklega
getið sem ánægjulegs viðburðar, að
rétt um sama leyti hafi verið hvað
harðastar deilur skálda og rithöfunda
um starfslaun þeirra, sem hafi þó
ekki blandast í umræður. Víst verður
ekki séð, hvort klerkdómi vorum I
hefur komið þetta á óvart, en þá lík-l
lega ánægjulega á óvart.
Þetta leiðir hugann að atburði, sem
gerðist á kirkjuþingi fyrir nokkrum
árum. Klerkar höfðu rætt opinskátt
um fjárhagsörðugleika sína og sam-
þykkt allmargar tillögur þar til úr-
bóta. Þingi var að ljúka, þegar merk
kona — kirkjuþingsfulltrúi — kvaddi
sér hljóðs og spurði svo: „Hvernig er
það, trúir enginn hér á Guð? Ég hefi
ekki heyrt um annað talað hér en
peninga!”
Fátt varð um svör og samkundan
leystist upp í skyndingu.
Skáldverk
Það liggur ekki á lausu, hvort
blessaður herra biskupinn hefur
nýlega öðlast innblástur, né þá
hvaðan, enda má það liggja milli
hluta. Vera má Jíka, að hér séu að
brjótast út einhver sárindi að loknu
ævistarfi, sem hafi — þrátt fyrir allt
— ekki skilað því, sem hann vildi.
Ekki veit ég. Það er hins vegar merki-
leg fræðsla hjá biskupi, að biblian sé
einskonar skáldverk svokallaðra spá-
manna, sem annað enn meira skáld
(Guð) hafi kippt upp í fangið á sér
eitt andartak og sýnt þeim í svip staf-
rófið á sínu máli, svo að þeir gætu
kennt það frá sér. Auðvitað kemur
okkur ekki á óvart, þó biskupinn telji
okkur dauðlega menn verk, eða
skáldverk, heimshöfundarins. Við
getum náttúrlega glaðzt yfir því að
fá að vita, að við séum ekki komma,
punktur, strik, eyðufylli eða hortittir,
ekki einu sinni hálfkveðin vísa, hver
og einn.
En þvi miöur má nú víst ekki setja
hér Amen eftir efninu, því nú tekur
fyrst að dökkna í álinn. Það kemur
nefnilega í ljós, að samt eru i skáld-
skapnum „hortittir og blekslettur og
braglýti. Ótrúlega skrýtin fingraför,
herfilega ljót reyndar. Og meiningar-
laus, brjálæðislegar runur af and-
styggilegum skáldskap og margar
klessurnar blóðflekkir.” Hvað
veldur? En biskupinn blessaður er nú
ekki alveg á nástrái, jafnvel þótt við
áður upptalinn ósóma bætist „rím-
spjöll og prestavillur”.
Líklega á mönnum að skiljast, að
honum hafi snögglega verið kippt
upp í fang alheimsskáldsins og hafi
beint eftir því: „Ég get aðeins sagt
þér það, að manneskjan mín fór út af
laginu.”.......,Þú ert undir áhrif-
um, það má líkja þeim áhrifum við
tungu nöðrunnar, við laumulega
háttu höggormsins. Þú hefðir getaö
og gætir varað þig, en nú er komið
sem komið er. Og sjálfur berðu
ábyrgð á því, hvernig fer um söguna
þina. . . blóð bróður þíns hrópar til
mín af jörðinni, þú átt sökina.”
Já, þar fékkst þú aldeilis í skall-
ann, karl minn og reyndar kerling
mín líka. Reyndar gætu nú einhverjar
skæðar tungur, máske „nöðrunnar”
eða þá „höggormsins” e.t.v. lesið út
úr þessum himinsenda boðskap herra
biskupsins, án þess að nota nokkrar
hártoganir, svona dálítið fínlega
fluttar ádeilur á himnaföðurinn fyrir
misheppnaða sköpun mannkindar-
innar. En það er svolítið meira blóð i
kúnni.
„Manneskjan út af
laginu"
Varla verður hjá því komizt að
benda aðeins á viðhorf herra biskups-
ins til þeirrar tíðar, sem hann hefur
alið allan sinn aldur í og haft andlega
forsjón um lengi vel á landi hér. Þar
segir svo:
„Aldrei og hvergi verður vor
.óskáldlega tið, vor andlega gelda tíð
ámátlegri í öllu sínu yfirlæti en þegar
hún í alsælu einfeldninnar er að
jórtra tuggurnar, sem nautfé síðustu
aldar og aldamótanna síðustu skyrpti
út úr sér, þegar það óð slefandi yfir
kirkjukenningar og bibliubókstaf,
hafandi skilning nautsins á því djúp-
vísa táknmáli, sem Biblían talar, og
dogmur kirkjunnar reyndar líka. Það
er fátæk tíð og vond tið, að ég nú
ekki nefni hvílík guðfræðileg megurð
það er og sálarhor, að geta ekki skilið
skáldamálið í þeirri helgu ritningu,
sem hefur blásið betur að glóðum
allra lista en nokkur önnur ritning,
nokkurt annað ritsafn, nokkur annar
áhrifavaldur yfirleitt í allri sögu
mannanna.”
Svo mörg eru þau orð.
Ja. Er .það nú nokkur furða þó
ýmislegt gangi úrskeiðis meðal ófull-
kominna manna fyrst aðalspá-
maður okkar, að ekki sé nú talað um
„alheimsskáldið” hafa horft á það
aðgerðalausir „að manneskjan mín
fór út af laginu?”
Þvi, þótt guðdóminum sé sleppt. 1
hvaða stað hefur komið niður
eiðsvarin viðleitni okkar sálu-
sorgara, ef ástandið er 1 líkingu við
ræðu herra biskupsins? Er það ekki
sálarheill okkar, sem þið hafið tekið
að ykkur að gæta? Berið þið þá enga
ábyrgð á, ef við misstígum okkur,
t.d. vegna takmarkaðs skilnings, sem
litt hefur verið reynt að glæða?
Herra biskupinn hefur talað. Von-
andi friðþægir það honum að hafa r
lokin hellt úr skálum reiði sinnar eins
og englarnir í Opinberunarbókinni.
Oddur A. Sigurjónsson.
SÆTTUM VID OKKUR
VID LÉLEGA SAMNINGA?
Nú hefur tekist samkomulag milli
ríkisins og BSRB, sem viö BSRB-
félagar verðum beðnir að sætta
okkurvið.
Er það svo sjálfsagt? Eigum við að
gera það vegna ástandsins í þjóðar-
búinu? Eigum við að gera það vegna
þess að samkomulagið færir okkur
það mikið af því sem krafist var í
kröfugerðinni, að við getum verið
tiltölulega ánægð? (Peningalega
gerði kröfugerðin ekki meira en að
leiðrétta undangengið kjararán ).
Eigum við að sætta okkur við sam-
komulagið vegna þess að ekki er
nokkur leið til þess að ná betri
samningum?
Kröfugerðin og
niðurstöflur
Það er til lítils að setja fram kröfu-
gerð ef ekki er miðað við að ná því
fram sem krafist er. Strax eftir að
kröfugerð BSRB var lögð fram var
henni hafnað af ríkinu og það með
þvílíku að neitað var nánast að ræða
hana. Viðbrögð samninganefndar
BSRB voru þau, strax og samningar
loksins hófust, að bakka með kröf-
urnar. Ráðherra bauð félagsmála-
pakka og engar launahækkanir. Við-
brögð BSRB voru þau að hlaupa til
og leggja mesta áherslu á að ræða
félagsmálakröfur. Þar á undan hafði
ríkisvaldið algerlega hunsað allar við-
ræður við BSRB í meira en hálft ár.
Þannig var það í raun sá aðilinn sem
kröfunum var beint að sem stýrði
ganginum í viðræöunum. Enda var
af hálfu BSRB aldrei gerð raunveru-
leg tilraun til þess að leggja þrýsting
að ríkinu. Á forystumönnum BSRB
mátti alltaf skilja að til aðgerða, svo
sem verkfalla, yrði ekkigripið.
Kröfugerð BSRB hlýtur að vera
slík að hún tekur mið af kjörum
félaga innan BSRB, enda var lagt af
stað með slíka kröfugerð, sem
miðaði að því að bæta félagsmönn-
um upp undangengið kjararán og fá
viðurkenningu á ýmsum félags- og
réttindamálum, sem flest eru almenns
eðlis og viðurkennd fyrir annað
launafólk i landinu. Mörg þessara
félags- og réttindamála kosta ríkið
ekki krónu, enda þótt ríkið hafi
notað þau kirfilega sem spilapening i
þessu pókerspili sem kjarasamningar
nú eru orðnir.
Rýr eftirtekja
Þegar upp er staðið eftir rúmt ár
frá því að samningur BSRB og ríkis-
ins féll úr gildi með tillögu að nýjum
samningi er staðreyndin sú að eftir-
tekjanerrýr.
í fyrsta lagi er launahækkunin
hvergi nálægt því sem krafist var.
í öðru lagi eru verðbótaákvæðin í
engu lik því sem farið var fram á í
kröfugerðinni, þ.e. óskertar verð-
bætur miðað við vísitölu.
Um þetta var gerð samþykkt á sið-
asta BSRB-þingi, sem lýsti afstöðu
þingfulltrúa, spegilmyndarinnar af
heildinni í BSRB(?), til þess að hverfa
ekki frá fullum verðbótum á launin í
samningunum. I þriðja lagi eru
samningarnir ekki afturvirkir, þ.e.
þeir gilda ekki frá því að hinn lög-
boðni tveggja ára samningur rann úr
gildi 1. júlí 1979.
Verkfallsvopnifl
frœga
Það gekk ekki svo lítið á hér á vor-
dögum 1979 þegar taka átti af okkur
3% grunnkaupshækkun í skiptum
fyrir félagsmál, þ.á m. rýmri verk-
fallsrétt. Ein af höfuðröksemdum
þeirra sem vildu skiptin, þ.á m.
forystu BSRB, var sú að við stæðum
svo miklu betur með verkfallsréttinn i
höndunum þegar að samningum
kæmi og þá næðum við þessum 3%
aftur til baka. Þá var verkfallsréttur-
inn notaður sem vopn gegn um-
samdri grunnkaupshækkun.
Það væri ekki úr vegi að spyrja
þessa sem lofuðu ágæti verkfallsrétt-
ar vorið 1979, hvers vegna þeir hafi
guggnað á því að beita þó þeim rétti
sem við höfum núna.
Ég held að sú rás atburða og at-
burðaleysis undanfarinna mánaða
hafi sýnt vel að ekkert af alvöru lá að
baki hinna hástemmdu yfirlýsinga
um sterkari stöðu í samningunum,
bara að við hefðum fullan verkfalls-
rétt í höndunum. Þetta og annað sem
sagt var og gert voriö 1979 sýndi
Kjallarinn
Albert Einarsson
aðeins að til er hugsun meðal forystu-
manna í samtökum launafólks.sem
miðar allt við hagsmuni þjóðarbús og
atvinnurekstrar, en ekki við afkomu'
launfólksins og fjölskyldna þess. Mér
sýnist sú samningafæðing sem nú
hefur séð dagsins ljós staðfesta þetta
enn betur.
Það er til lítils fyrir verkalýðsfélög
og samtök launafólks að ráða yfir
verkfallsrétti ef ekki fylgir þeim rétti
sá hugur að kunna að fylkja félags-
mönnum að baki þessum rétti og
nota hann þegar nauðsyn krefur.
Þegar viðsemjandi okkar í BSRB,
ríkið, hefur sýnt af sér þvílíka ósvífni
að hunsa viðræöur mánuðum saman
og bætir svo ofaná allt með smánar-
tilboði, þá mætti ætla að nauðsynlegt
sé að gripa til verkfallsréttarins —
það er jú eina vopnið sem við höfum
til að beita verulegum þrýstingi. Til
slikra aðgerða kom ekki, fyrst og
fremst vegna þess að forysta okkar í
BSRB vildi ekki í verkfall.
Hvafl skal nú gera?
Nú fáum við almennir félagar
BSRB sjálfsagt að greiða atkvæði
um samningana. Forysta BSRB
kemur til funda við okkur og kynnir
afraksturinn og hvetur okkur til að
sætta okkur við þetta þó ekki sé það
eins mikið og krafist var.
Samningurinn býður ekki upp á al-
gert núll. En segja má að hann sé að
mestu leyti skammtaður af ríkisvald-
inu og svo settur örlítill toppur á til
þess allt liti út eins og rikið hafi verið
beitt þrýstingi.
Forysta BSRB er ekki til sjálfrar
sln vegna heldur eru þetta í raun
þjónar í höndum okkar BSRB-
félaga. Þeir verða að vinna eins og
meirihluta okkar þóknast. Við getum
þess vegna sent þá út i nýja
samningalotu með því að fella
samningstilboðið í atkvæöagreiðsl-
unni. Ég hef þá trú að slíkt yrði ekki
til hins verra að því skilyrði uppfylltu
að við fáum nýja forystu. Annað-
hvort að þeir sömu forystufulltrúar
okkar, sem við höfum, taki sig saman
og láti hug sinn allan að baki rétt-
mætri kröfugerð okkar og þeim
vopnum sem við höfum yfir að ráða,
eða þá nýir fulltrúar komi til sem eru
þess búnir að fylkja félögum BSRB
til samstöðu um baráttu fyrir því að
ná a.m.k. til baka kjararáni undan-
genginna ára ásamt þeim sjálfsögðu
réttindum sem við ættum fyrir löngu
að vera búin að fá viðurkennd ef
lýðræðið væri svo sem oft er gumað
af.
Albert Einarsson
kennari.