Vísbending - 22.12.2001, Qupperneq 13

VÍSBENDING
Vísbending ársins
Nú er botninn sleginn í 19. árgang Vísbendingar og sá
20. bíður handan við hornið. Árið var átakaár þar
sem gengi krónunnar, verðbólga og vextir settu einna
mestan svip á viðskipta- og efnahagsumræðuna. Vísbending
hefur eins og endranær reynt að höggva sem næst kjarnanum
í þessum málum sem öðrum með því að leita aðstoðar helstu
sérfræðinga landsins í viðskipta- og efnahagsmálum. Sumir
fóru hreinlega á kostum og má kannski sérstaklega nefna Sigurð
Jóhannesson hagfræðing sem oft og iðulega tók stöðuna gegn
straumnum og vakti upp ögrandi spurningar sem skapað hafa
nýjar víddir í umræðunni. Þorvaldur Gylfason skrifaði margar
góðar greinar á árinu og ein þeirra „Er gengið rétt?“ sem kom
út í marsmánuði í 1 1. tölublaði er mörgum minnisstæð, þar
sem Þorvaldur rökstyður þá skoðun sína að gengið myndi
lækka enn meira en það hafði þá gert, sem var þvert á hina almennu
skoðun á þeim tíma, en varð svo raunin. Fleiri menn hafa farið
á kostum á árinu, eins og Bjarni Bragi Jónsson, Gylfi Zoéga,
Þórður Friðjónsson, Gylfi Magnússon, Ólafur ísleifsson,
Pétur Örn Sigurðsson, svo að einungis fáeinir séu nefndir.
Við þökkum öllum þeim sem skrifað hafa í Vísbendingu fyrir
framlag þeirra. Hér á eftir má sjá glefsur úr því sem skrifað
var á árinu.
Ríkissérfræðingar
TTagur ríkissjóðs hefur batnað, en ekki verður séð að það stafi
í -L af aðhaldi í útgjöldum. Einkum eru menn hirðulausir um líf-
eyrisskuldbindingar ríkisins, sem hafa stórhækkað undanfarin ár.
Langmest uxu ríkisútgjöld 1998, eða um 20%, samkvœmt nýrri
framsetningu ríkisreiknings.
9. tbl. - 2. mars („Umtalsverður árangur í stjórn ríkisfjármála"- Sig-
urður Jóhannesson).
J Tins vegar kemur kannski á óvart að löggjöf um starfsvernd er
L L einmitt líklegust til þess að valda skaða á þeim tímum sem
hennar virðist vera mest þörf þ.e.a.s. þegar hœtta er á kreppu í
efnahagslífinu. Inngrip ríkisvalds á vinnumarkaði eru bjarnar-
greiði þegar slíkar blikur eru á lofti!
43. tbl. - 2. nóvember (Starfsöryggi sem bjarnargreiði ríkisvaldsins
- Gylfi Zoéga).
Við getum kallað þetta nálœgðarregluna: því nœr sem menn
standa fyrirhöfninni við verðmœtasköpunina, þeim mun betur
fara þeir með verðmætin. Vinnan gefur verðmœtunum gildi sitt.
2. tbl. - 12. janúar (Annarra fé - Þorvaldur Gylfason).
J-^eir sem setjast í bíl lijá ökumanni sem er undir áhrifum áfengis
Lr eða lyfja hœtta á að ferðin endi annars staðar en til var œtlast.
Eins geturfarið ef menn treysta sérfrœðingum sem eru undir annar-
legum áhrifum.
16. tbl. - 27. apríl (Sérfræðingar undir áhrifum - Sigurður Jóhann-
esson).
Krónan og gengismál
J Tágengiseinkennin eru yfirleitt svipuð og hér: verðbólga, við-
L L skiptahöft, fákeppni og náttúruauðlindagnægð skekkja innviðina
og hœkka raungengið, svo að útflutningur staðnar, erlendar skuldir
hrannast upp - og gengið fellur með brauki og bramli við og við.
11. tbl. - 16. mars (Er gengið rétt? - Þorvaldur Gylfason).
T^etta átti sér aðdraganda í viðleitni, sem kalla mœtti „hagstjórn
L^eftir pöntun", og er gamalkunnugt fyrirbœri frá þeim tíma, er at-
vinnuvegasamtök stormuðu í vígi valdsins til að fara fram á gengis-
lœkkun, opinbera lánajyrirgreiðslu og sem lœgsta vexti. Slíkt fram-
ferði átti að vera aflagt með nýju kerfi, þar sem hagstjórnin skyldi
miðast við viðbrögð markaðsaðila, en ekki kröfugerð þeirra.
38. tbl. - 28. september (Hagstjóm eftir pöntun - rót vandans - Bjarni
Bragi Jónsson).
CJkýringin á þessum mikla mun milli rekstrarafkomu og rekstrarnið-
kj urstöðu eftir skatta [skv. milliuppgjörum 52 fyrirtækja] liggur öll
í mjög mikilli Itœkkun á bókfœrðum fjármagnskostnaði. Þessi liður
hœkkaði milli ára úr 1% af veltu á fyrri liiuta seinasta árs í um 9,5%
áfyrstu 6 mánuðum þessa árs.
37. tbl. - 21. september (Hálfsársuppgjör íslenskra fyrirtækja 2001 -
Olafur Klemensson).
~ATiðurstaðan erþví sú að veiking krónunnar bœti hag sjávarútvegs-
1 V ins þegar til lengri tíma er litið. Miðað við 16% veikingu krón-
unnar batnar sjóðsstreymið í rekstrinum um 4-5 milljarða á ári eða
sem nemur 4-5% af heildarútflutningsverðmœti greinarinnar.
33. tbl. - 24. ágúst (Gengi gjaldmiðla og sjávarútvegurinn - Jón Hall-
ur Pétursson).
T-JÍ er eins með efnahagsmálin almennt og margt annað að menn
Lr verða að vera búnir að hysja upp um sig buxurnar eftir síðasta
œvintýri áður en hlaupið er af stað í það nœsta.
39. tbl. - 5. október (Kreppa á íslandi?).
Stefnumótun og stjórnun
TTrjálœði seinni hluta tíunda áratugarins hefur sett nokkra óvissu
Lj í spil frumkvöðla á ný. Fœribandaframleiðsla fyrirtœkja á Net-
inu hefur brennimerkt frumkvöðlaumrœðuna... ekki síst í Ijósi þess
að „dauði eða heimsyfirráð" var eina markmið tæknifrumkvöðl-
anna og það fyrrnefnda virðist hafa orðið hinu síðarnefnda yfir-
sterkara.
10. tbl. - 9. mars (Að framleiða fyrirtæki).
Meðaltími stefnumótandi samstarfs er einungis sjö ár og nœstum
80 prósent slíkra tilrauna enda með sölu eða yfirtöku sam-
starfsaðilans.
35. tbl. - 7. september (Stefnumótandi samstarf fyrirtækja - Magnús
I. Guðfinnsson).
Astœðan fyrir samdrœttinum er augljós, án áskriftatekna og
auglýsingatekna er erfitt að sjá að rekstur netmiðla í einhverri
samkeppni við aðra fjölmiðla geti gengið upp til lengdar.
9. tbl. - 2. rnars (Endalok netmiðla?).
T Telta skráðra atvinnufyrirtœkja (alls 52) var 206 ma. kr. á fyrstu
V 6 mánuðum þessa árs. Er það um 16% raunaukning milli ára í
pöruðum samanburði.
37. tbl. - 21. september (Hálfsársuppgjör íslenskra fyrirtækja 2001
- Olafur Klemensson).
að er nánast broslegt að heyra menn belgja sig upp með ásökun-
um um háa vexti, gjarnan hina sömu og hafa átt þátt í að hleypa
þensluöflum á skrið og eru í leiðinni í reynd að biðja um verðbólgu
og gengislœkkun.
44. tbl. - 9. nóvember (Verðbólgumarkmið Seðlabankans - Bjarni
Bragi Jónsson).
£f bœði þessi lönd /Bretland og Danmörk] verða í evruhópnum fer
hátt í 70% af vöruútflutningi landsins til evruþjóða og þá verður
erfitt fyrir þjóð sem þrífst á útflutningi að standafyrir utan evruna.
40. tbl. - 14. október (Evran - okkar peningar).
Að mati Druckers eru yfirráð smám saman að breytast í ábyrgð
og starf stjórnandans ekki lengur fólgið í því að gefa fyrirskip-
anir heldur að telja starfsmenn á að vinna fyrirtækinu til heilla.
39. tbl. - 5. október (Úrelt stjórnkerfi fyrirtækja).
s
A heimsvísu
egar bein erlend fjárfesting í iðnríkjunum [árið 1999] er skoðuð
kemur í Ijós að bróðurparturinn var í formi samruna fyrirtœkja
yfir landamæri og voru fyrirtæki í Vestur-Evrópu þarfremst íflokki.
3. tbl. - 19. janúar (Bein erlend fjárfesting - Síðari grein - Pétur Örn
Sigurðsson).
13