Frjáls verslun - 20.06.1948, Blaðsíða 10

ur viS sendiráð íslands erlendis, dvalarkostnaður viðskipta-
nefndar o. fl. 8,5 millj. kr. Ráðherrann sagði, að á þessum
liðum væri reynt að spara eftir því sem unnt væri, og væntan-
lega myndu skipaleigurnar iækka við það, að skipastóllinn
færi stækkandi.
i innflutningsáætluninni, sem hefði verið gerð í vetur, hefði
verið gert ráð fyrir 310 millj. kr. til vörukaupa til landsins.
En mikill hluti af þeim vörum væri kapítalvörur, svo sem
skip, vélar og byggingarefni. Væri nærri sanni, að Y3 inn-
flutningsins félli undir þennan vöruflokk. Næsti innflutnings-
flokkur væri rekstrarvörur vegna atvinnuveganna. — Til kaupa
á slíkum vörum væri svo miklum gjaldeyri varið, að þær og
kapítalvörurnar nálguðust tvo þriðju af öllum innflutningi
til landsins. í þessu sambandi, upplýsti ráðherrann, að eins
miklu fé væri nú varið til kaupa á kornmeti til fóðurbætis
fyrir bústofn landsmanna og til kaupa á korni til manneldis.
Þó væri ekki meðt. innl. fóðurbætir. Vegna þess hversu inn-
flutningur nýsköpunarvara (kapítalvara) og rekstrarvara til
atvinnuveganna væri fjérfrekur, ríkti hér skortur á mörgum
neysluvörum. Þvi færi þess vegna svo fjarri, að nýsköpunin
hefði verið stöðvuð. Aldrei hefði jafnmiklum hluta af and-
virði útflutningsframleiðslunnar verið varið til kaupa á ný-
sköpunartæk j um.
Á tímabilinu jan.-maí 1948 hefðu verið veitt innflutnings-
og gjaldeyrisleyfi fyrir 245 millj. kr., en af þvi eru 93 millj.
kr. framlengd leyfi, en á sama tima í fyrra fyrir 272 millj.
kr. Lækkunin á leyfisveitingunum nú væri því um 10%.
Ráðherrann kvað enga þjóð hafa þurft að fórna jafn litlu
til þess að endurbyggja atvinnulíf sitt og íslendinga.
SKIPTING INNFLUTNINGSINS.
Næsta spurning væri, hvernig innflutningurinn skiptist á
milli hinna ýmsu aðila, sem önnuðust innflutningsverzlunina.
— Viðskiptanefnd hefði verið falið. að safna skýrslum um það,
hvernig hann skiptist milli til dæmis einstaklingsverzlunar og
samvinnufélaga. — En sú skýrsla hefði ekki ennþá borizt, en
myndi verða birt síðar. Meginreglan í úthlutun gjaldeyrisleyfa
væri sú, að láta þá sitja fyrir um leyfi, sem ódýrast gætu
selt vöruna. Þessi regla gilti í þeim vöruflokkum, sem hægt
væri að koma henni við í. í öðrum vöruflokkum væri inn-
flutningnum skipt eftir svipuðum hlutföllum og áður. En erf-
itt væri að framkvæma skiptingu, svo að öllum líkaði.
Síðan fór ráðherrann nokkrum orðum um tillögurnar um
að láta skömmtunarmiða gilda sem innkaupaheimild, og kröf-
urnar um að innflutningnum yrði skipt eftir landshlutum.
Sagði ráðherrann, að reynt hefði verið að mæta óskum manna
utan af landi þannig, að vörudreifingin yrði sem sanngjörnust.
— En hann kvað það skoðun sína, að ekki væri hægt að
búta allan innflutning til landsins niður eftir landshlutum.
Um skömmtunarseðla-tillögurnar, sagði hann, að meirihluti
ríkisstjórnarinnar hefði ekki vilja fallast á þær.
BATNANDI VERZLUNARJÖFNUÐUR.
Ráðherrann gaf því næst yfirlit um útflutning og innflutn-
ing áranna 1946—1948, fyrstu fjóra mánuði ársins. Sam-
kvæmt upplýsingum ráðherrans voru á nefndu tímabili fluttar
út og inn vörur fyrir þessar upphæðir:
Otflutt: Innflutt:
1946: 78 millj. kr. 1946: 109 millj. kr.
1947: 52 — — 1947: 158 — —
1948: 119 — — 1948: 128 — —
Samkvæmt þessu hefur verzlunarjöfnuðurinn á fjórum fyrstu
mánuðum þessara ára orðið óhagstæður sem hér segir:
1946: 31 millj. kr.
1947: 106 — —
1948: 9 — —
Þess er þó að gæta, að í innflutningi þessa árs eru meðtald-
ir þeir nýsköpunartogarar, sem komið hafa á þessu tíma-
bili og pantaðir voru áður og gjaldeyrir hafði verið lagður
til hliðar fyrir.
Þegar litið væri á verzlunarafkomuna í maí, yrði heildar-
afkoman, það sem af er árinu, nokkru hagstæðari. í maímán-
uði hefði verið flutt út fyrir 33,7 millj. kr., en inn fyrir 27
millj. kr. Verzlunarjöfnuðurinn í þeim mánuði liefði þannig
orðið hagstæður um 6,7 millj. kr. Þetta væru þó bráðabirgða-
tölur. Það mætti því segja, að ekki munaði miklu til þess að
jöfnuður yrði á milli innflutnings og útflutnings, það sem af
væri þessu ári. Þessar tölur gefa þó ekki rétta hugmynd um
gjaldeyrisástandið. Otflutningurinn hefur verið minni til þeirra
landa, sem við fáum frá frjálsan gjaldeyri en til vöruskipta-
landanna. í viðskiptunum við Bretland hefur nú náðst jöfnuður.
Á þessu ári er búið að veita gjaldeyrisleyfi fyrir 85 millj.
kr. í dollurum. Þar af koma til greiðslu í dollurum 70 millj.
kr. Reynt verður að kaupa eins mikið af dollaravörum frá Ev-
fópu og unnt er, og vonast er eftir því,' að vegna þátttöku ís-
lendinga í Marshalláætluninni verði unnt að selja íslenzkar
vörur í Evrópu fyrir dollara, sem ella hefðu verið greiddar í
sterlingspundum. Ráðherrann ræddi Marshalllögin nokkuð og
taldi það höfuðkost þeirra, að þau hjálpuðu Evrópuþjóðunum
til þess að endurreisa framleiðslukerfi sitt. Hann taldi mikla
nauðsyn bera til þess fyrir okkur Islendinga að treysta við-
skiptabönd okkar við Evrópulöndin. Og við höfum undanfarið
unnið að því að gera viðskiptasamninga við mörg þessara landa,
en aðrir eru í undirbúningi. Islendingar óskuðu viðskipta-
samninga við Rússa í desember s.l., en þrátt fyrir ítrekaðar
fyrirspurnir hefur þeirri ósk ekki verið svarað. Rússar hafa
tilkynnt okkur, að þeir myndu sjálfir láta okkur vita, hvenær
þeir óskuðu að taka samninga upp.
Viðskiptamálaráðherra lauk máli sínu með því að lýsa því
yfir, sem sinni skoðun, að á meðan útflutningur okkar næmi
400 millj. kr. á ári, þyrftum við ekki að vera í vandræðum.
Núverandi gjaldeyriserfiðleikar stöfuðu af hinum mikla inn-
flutningi nýsköpunarvaranna og ýmsum innri ástæðum. Hann
kvað ríkisstjórnina óska þess, að góð samvinna mætti ríkja
milli hennar og verzlunarstéttarinnar.
„Bandaríkjaleppar".
Dagblaðinu „Þjóðviljanum“ verður mjög tíðrætt um Banda-
ríkjaleppa, sem hann kallar svo, og á hann þar við þá menn,
sem beint og óbeint eru í þjónustu Bandaríkjamanna.
En nú langar mig til að spyrja þetta sama blað: Hverjir
eru umboðsmenn stærstu iðnaðar- og auðfélaga Bandaríkj-
anna? Er það ekki Samband ísl. samvinnufélaga?
Nú heimtar „Þjóðviljinn“ sérréttindi um innflutning til
handa þessu fyrirtæki, en heildsalar þeir, sem hafa lagt mikla
vinnu og fjármuni í að koma á viðskiptum við Mið-Evrópu-
löndin, eiga að skerast niður við trog. Þarna sést samræmið:
Samkvæmt kenningu „Þjóðviljans" ætti S.l.S. að vera stærsti
og helzti „Bandaríkjaleppur“ á íslandi, en á sama tíma sem
slík leppmennska er fordæmd, bera blaðið og forkólfar þess,
s. s. Sigfús Sigurhjartarson, ísleifur Högnason og Brynjólfur
Bjarnason, fram kröfur um að þetta fyrirtæki fái aukin for-
réttindi um verzlun í landinu. Þetta kallar maður nú heilindi!
Heildsali.
134
FRJÁLS VERZLUN