Frjáls verslun - 01.09.1961, Page 33

í bezta lagi. Langferðamenn koma
nú auðvitað helzt á beztu heim-
ilin. Það er alment meiri menn-
ingarbragur kominn yfir fólkið. En
]retta vottar aftur það, að eyðslan
hefur aukizt, en framleiðslan ekki
nærri því að sanra skapi. Menn
leyfa sér nú vms munaðarvöru-
kaup, sem enginn hugsaði til áður.
Danskur umsjónarmaður frá einu
helzta danska verzlunarhúsinu,
sem rekur verzlun við Norðurland,
sagði mér, að aldrei væri unt að
senda svo mikið af rúsínum til
verzlunar einnar í Þingeyjarsýslu,
að það væri ekki undir eins búið.
Sú þjóðsaga gengur staflaust um
einhvern þingeyskan bónda, að
hann hafi pantað eitt sinn svo
mikið af fínu keksi frá útlöndum,
að furðu gegndi, og ]>egar hann
var spurður hví hann gjörði þetta,
sagði hann, að menn, sem hugs-
uðu jafn-mikið og hann, mættu
ekki borða grófari brauðtegundir.
Svo mikið er keypt af brjóstsykri
sumstaðar, að kaupmennirnir segj-
ast ekki gjöra annað en vega
brjóstsykur. En þetta eru nú öfg-
ar, sem mcnn leiðast út í allra
fyrst af barnaskap og lagfæra svo
aftur. Verzlanirnar eru orðnar svo
margar og hver kaupmaður otar
úl sínum vörum í kapp við ann-
an. Afleiðingin eru búðarskuldir,
sem sagt er að fari sívaxandi. En
auðvitað hcfir nú ávalt mikið ver-
ið um þær talað.
Svo segja sumir: Þetta dugar
ekki. Við verðum að spara, spara,
neita okkur um alt þetta, eins og
gjört var fyrir 30—40 árum. En
sú prédikun er verri en gagnslaus.
Það er ekki svo auðvelt að neita
sér um þau lífsþægindi, sem maður
hefir einu sinni vanið sig á. En
hitt má segja: Þú mátt ekki láta
eyðsluna fara svona langt fram
úr framleiðslunni. Þú verður að
minsta kosti að framleiða þeim
mun meira, sem þú levfir þér að
eyða meiru, þú verður að stækka
túnið þitt og fjölga skepnunum.
Um þetta stendur nú stöðugur
bardagi. Er þetta hægt? Hvernig
eigum við að fara að því? Hvernig
er hægt að fá tekjur og útgjöld
til að standast á?
Fjórir búnaðarskólar liafa verið
stofnaðir í landinu, sinn i hvorum
landsfjórðungi. í því sýndist stór
og mikil framför fólgin; enda
væntu menn sér mikils af þeirn.
Þessir búnaðarskólar eru nú búnir
að standa býsna-lengi og kenna
fjölda af ungum bændaefnum, sem
líklegastir hafa þótt til að geta
fært sér þá í nyt og þá leiðbein-
ing, sem þeir gefa. En hvernig sem
því er varið, heyrðist mér hér um
bil öllum, scm eg átti tal við um
þá, bera saman um, að þessir bún-
aðarskólar mundu fremur hafa
vakið ótrú á landbúnaðinum með-
al bænda. Og þá er nú illa farið.
Margt þarflegt hafa menn numið
svo sem að sjálfsögðu. En þeim,
sem hafa lært þar, þykir alment
hafa gengið búskapurinn fremur
stirðlega og það lítið komið í ljós,
að þcir stæðu betur að vígi en
gömlu bændurnir, sem ekki lærðu
í neinum búnaðarskóla. Fjárhag-
iir þessara stofnana er líka sagður
fremur slæmur, hverju sem þar er
um að kenna, þrátt fyrir mikinn
styrk af almannafé og mikinn
vinnuafla ókeypis, svo fjárhagsleg-
ur árangur af fyrirmyndarbú-
skapnum sýnist vera fremur slærn-
ur. Þegar smabændurnir i kring
verða varir við þetta, segja þcir
liver við annan: Ekki er von að
vel fari fyrir okkur, sem engan
höfum styrkinn né lærdóminn, þeg-
ar svona fer fyrir þeim, sem troð-
fullir eru af búfræðilegri mentun
og hafa landssjóðinn í vasa sín-
um. Margir skynsamir og reyndir
bændur sögðu: Af búnaðarskólun-
um höfum við að eins lært eitt,
og það er þetta: Ekkcrt nema
gamla búskaparlagið ber sig hér
á landi voru. — Þetta er öfugt.
Fyrirmyndarbúskapurinn þarf um
frani alt að komast i það lag, að
hann sannfæri menn um, að land-
búnaðurinn beri sig og að framtíð
landsins sé fullkomlcga borgið, því
framleiðsluna sé hægt að auka svo
mikið, að ágóðinn af búskapnuin
geti orðið álitlegur. Þetta ]iarf
hann að sýna í framkvæmdinni.
Ilann þarf einmitt að veita bænd-
unum trúna á framtíð Iandsins.
Er ekki unt að koma honuin í það
horf, að hann gjöri það?
Það af jarðabótum, sem ferða-
menn verða mest varir við út um
landið, er túnasléttun. Það er
mjög alment að henni unnið nú
um alt land, og verði lienni þann-
ig haldið áfram enn um nokkurn
tíma, verður ekki sérlega langt
þangað til að öll tún á landinu eru
slétt orðin. í því er heilmikil fram-
för fólgin. Því það hefur býsna-
mikinn tíma- og vinnusparnað i
för með sér. En sumartíminn á Is-
landi er dýrmætur, af því hann er
svo skammur. Heilmikið af tún-
görðum hefir líka verið hlaðið og
sumstaðar eru menn farnir að
kaupa gaddavír frá útlöndum lil
girðinga. Kálgarðar hafa ofurlítið
aukist og kartöflurækt, einkum á
Suðurlandi. En hvorttveggja ætti
að margfaldast, og virðist það vera
óskaplegt sinnuleysi, að það skuli
ekki vera orðið alment um alt
land, sem hægt er að veita sér með
svo hægu móti. F.vrir þjóð, sem
lifir af sauðakjöti, er það þó enginn
smávegis búbætir, að hafa nóg
jarðepli og kálmeti til heimilis-
þarfa.
Vatnsveitingar er einlægt verið
að eiga eitthvað við; en hræddur
cr eg um, að það sé víðast ofur-
mikið kák. Að minsta kosti er það
FllJÁLS VEIIZLUN
33