Frjáls verslun - 01.01.1964, Síða 20

að sjálfsögðu tækjum utanríkismálin í okkar hend-
ur 1940, ef það yrði eigi fyrr. ITann skoraði enn-
fremur á stjórnina að leggja allan liug á, að fulltrúar
þeir, sem aðrar þjóðir hefðu hér, væru þess kyns
erindrekar, að sending þeirra fæli í sér viðurkenn-
ing sendanda á fullveldi Islands, að þeir yrðu með
öðium orðuin fullgildir diplómatiskir fulltrúar að
þjóðarétti, og taldi hann víst eða líklegt, að stjórn-
in hefði í hendi sér, að slíkir fulltrúar kæinu hing-
að frá flestum okkar nágrannalöndum. Þá vildi
hann láta umboðsmenn okkar erlendis, þ. e. dönsk
sendiráð og ræðismannsskrifstofur, fá íslenzkan fána
og skjaldarmerki á húsveggi sína, og ennfremur
lét hann þess getið, að æskilegt væri, að íslenzkir
embættismenn bæru ekki lengur danska hnappa
á einkennisbúningum sínum, úr því íslenzkir væru
fengnir um síðir.
Þessari ræðu svaraði forsætisráðherra, Jón Magn-
ússon, stuttlega og taldi, að hann og þingmaðurinn
mundu ekki vera mjög ósammála um utanríkismál-
in né þá þýðingu, er ytri merki sjálfstæðisins gæti
haft. Enda þótt það mætti telja smávægilegt, er
þingmaðurinn væri að tala um hnappana, sagði
ráðherrann, að honum hefði þótt seint ganga hjá
embættismönnum að útvega sér þá, og hefði hann
því látið kaupa þá á ríkissjóðs kostnað. Ilefði em-
bættismönnum síðan verið tilkynnt, að þeir gætu
fengið hnappana ókeypis og bætti síðan við, að ef
Alþingi óskaði, væri hægt að senda saumakonu út
um land.
Ekki mun Bjarni Jónsson frá Vogi hafa verið
ánægður með afskipti ríkisstjórnarinnar af utan-
ríkismálum Islands, þrátt fyrir þessar aðgerðir sín-
ar, því þegar AlJ)ingi kom næst saman í febrúar
Ejarni Jónsson Jrá Vogi
haíði meiri áhuga á ut-
cnríklsmálum en flestir
þingmenn aðrir.
1921, bar hann fram þingsályktunartillögu um fram-
kvæmd 7. gr. sambandslaganna, og var hún í sex
liðum. Var þar aftur skorað á stjórnina að láta
einn ráðherrann vera og heita utanríkisráðherra, í
(iðru lagi að halda fast fram þeim skilningi, að Jjeir
menn séu íslenzkir embættismenn, sem sendir eru
þangað, sem engir danskir sendiherrar eða sendi-
ræðismenn eru fyrir, og að sama skuli gilda um
ráðunauta, í Jrriðja lagi að láta J)á menn hafa ern-
bættisheitið sendiherra um stundarsakir, sem stjórn-
in sendir til sérstakra samninga eftir 8. mgr. 7. gr.
sambandslaganna, í fjórða lagi að láta þessa sendi-
herra um stundarsakir gera alla samninga fyrir is-
land og láta utanríkisráðherra okkar undirrita stað-
festing þeirra með konungi, í fimmta lagi að sjá
um að sendiherra okkar í Kaupmannahöfn gangi
þar að öllu til jafns við sendiherra annarra þjóða,
ef svo er eigi áður, og í sjötta lagi að sjá um, að
einkaritari konungs yfir íslandi hafi rétt embættis-
heiti, en kallast eigi lengur „Kabinetssekretær for
de islandske anliggender“.
Umræður um þessa þingsályktunartillögu urðu
miklar í þinginu og voru bæði fróðlegar og fjörugar.
Afgreiðslunni í Jnnginu lauk þannig, að málinu var
vísað frá með rökstuddri dagskrá í trausti þess,
að st.jórnih héldi fast fram rétti Islands samkvæmt
sambandslögunum. Hafði flutningsmaður þá tekið
aftur tvo síðustu liðina um stöðu sendiherrans í
Kaupmannahöfn, sem var í rauninni eins og hann
hafði óskað eftir, og fyrirspurnin um konungsrit-
arann. Um aðra liði má taka fram, að ekki var
neinn utanríkisráðherra skipaður sérstaklega, en
afgreiðsla utanríkismála var falin forsætisráðherra
með konungsúrskurði frá 29. desember 1924, en
hann hafði raunar haft afgreiðslu þessara mála frá
upphafi. Skilningurinn á því hvort hinir íslenzku
sendimenn samkvæmt 3. mgr. 7. gr. sambandslag-
anna ættu að teljast íslenzkir eða danskir embætt-
ismenn var ræddur í sambandslaganefndinni án
|>ess að samkomulag næðist þar að lútandi. Liðirnir
um sendiherra um stundarsakir fengu ekki neina
þýðingu í sambandi við framkvæmd sainbands-
laganna.
Bjarni Jónsson hélt áfram að sinna utanríkis-
málunum. Hann bar fram fyrirspurn um þau á Al-
þingi 1923, en hún kom ekki til umræðu, en á síð-
asta þinginu, sem hann sat, árið 1925, kom hann
enn fram með fyrirspurn, og nú í fimmtán liðum,
og svaraði forsætisraðherra Jón Magnússon þeim
skilmerkilega. Bjarni vildi enn, að einn ráðherranna
20
FRJÁLS VERZLUN