Frjáls verslun - 01.05.1965, Blaðsíða 21

Af erlendum vettvangi;
Þjóðaráætlun Wilsons
— var hún dauðadaemd frá upphafi?
Eftir 11 mánaða starf lagði brezka efnahags-
málaráðuneytið fram um miðjan septembermánuð
einhverja þá umfangsmestu Hvítu bók, sem nokkru
sinni hefur út komið þar í landi, en í henni var að
finna hina margumtöluðu Þjóðaráætlun Verka-
mannaflokksstjórnar Wilsons. Áætlunin gerir ráð
fyrir því á 500 blaðsíðum hversu brczka efnahags-
kerfið skal starfa á næstu fimm árum, en að sjálf-
sögðu ber liæst í áætluninni að nauðsyn sé á að
Bretland geti greitt fyrir veru sína í hciminum.
Kemur það ekki á óvart þótt sérstök áherzla sé á
þetta lögð, þar eð vexti efnahagslífsins hefur mjög
verið liamlað vegna vandræða, scm sprottið hafa
af mjög óhagstæðum greiðslujöfnuði við útlönd.
Aðalniðurstaða og áform þessarar miklu áætlunar
er, að árið 1970 hafi vöxtur efnahagsins numið
25%, og ættu Bretar þá að hafa handa á milli
8.000 millj. sterlingspnnd til eyðslu, umfram það,
sem er í dag. Ráðgert er, að greiðslujöfnuðurinn við
útlönd vex-ði þá orðinn hagstæður um 250 millj.
punda. Samkvæmt áætluninni á að ná þessum ár-
angi-i með aukningu x'x útflutningi er nemi 5%%
ái’lega. Hin aukna fi-amleiðsla, sem ráð er fyrir gert
í þessum tölurn, á að koma til með aukinni fjár-
festingu í iðnaðinum, en sú aukning er ráðgerð
7% árlega, og framleiðniaukning er i-áðgerð 3,4%.
Þessi alhliða vöxtur, sem þjóðaráætlunin gerir
ráð fyrir, er að ýmsra dórni mjög vafasamur. Bent
er á, að vinnuafl í Bretlandi muni ekki aukast nógu
hratt til þess að geta mætt kröfum áætlunarinnar,
og talið er að 1970 muni landið skorta urn 400.000
menn í vinnu, til þess að geta uppfyllt þessar
kröfur. Vera má, að þessa tölu megi lækka, ef það
tekst að flytja vinnuafl frá héruðum, þar sem at-
vinnuleysi er tiltölulega mikið, og nýta það annars
staðar, eða jafnvel með því að nýta vinnuaflið á
þessum stöðum með því að flytja þangað verkefni.
En þetta byggist á árangursríkari meðhöndlun
á málefnum einstakra héraða landsins, en hingað
til hefur tekizt, og í hinni miklu áætlun er engar
nýjar hugmyndir eða áætlanir um þetta að finna.
Og það er raunar einmitt vegna skorts á nýjurn
hugmyndum, að menn hafa orðið fyrir vonbrigðum
með þjóðaráætlun Wilsons.
Aðgei-ðir stjórnarinnar, eins og þær eru fyrirhug-
aðar samkvæmt þessari Ilvítu bók, eru raunar ekki
annað en framhald á aðgerðum, sem þegar hafa
verið hafnar í einni eða annarri mvnd. í stað þess
að segja hvaða ákveðnar breytingar eigi að gera
eða hvernig auka skuli franxleiðni, talar áætlunin
um „grund vallarbreytingar í viðhorfum“, sem nauð-
syn sé á. En það stoðar lítt að gera áætlanir, ef
menn hafa ckkert í höndum til að framkvæma þær.
Það, sem Bretland hefur nú fengið, er síður áætlun
um aðgerðir, heldur fremur yfii-Iýsing um lxvað
æskilegt væri, og hvernig efnahagslífið ætti á hug-
sjónalegan hátt að haga sér, ef levsa á vanda þann,
sem steðjar að landinu.
En það skortir þrátt fyrir þetta ekki á að ráðizt
hafi verið á þessa áætlun, rétt eins og hún væri
fullkomin. íhaldsmenn, sem ef til vill óttuðust
að áætlunin myndi auka aftur vinsældir Verka-
mannaflokksins, senx farið hafa dvínandi, kalla á-
ætlunina pólitískt hei-bragð. En engu að síður er
áætlunin gersneydd pólitískum skoðunum, og verð-
ur því e. t. v. bezt lýst með fyrirsögn kommúnista-
blaðsins Daily Worker, er hún var lögð fram:
„Non-Socialist Non-Plan.“
í áætluninni sjálfri segir orði-étt að „þess verði
gætt að eyðileggja ekki hinn flókna grundvöll mark-
aðanna“, og afstaða hennar til þjóðnýtingar stál-
iðnaðarins er vægast sagt óljós. Jo Grimmond, leið-
FRJÁLS VER2LDR
21