Alþýðublaðið - 24.06.1970, Blaðsíða 9

Miðvifcud'agur 24. júni 1970 9
Telkjur og sfcattar
Eins og glöggt má sjá skiptir
■mjög mMu máli fyrir framgang
og fram'kvæmd umræddrar til-
lögu, hvaða reglur eru látnar
gilda um útreikning reksturs-
ágóða, — hvernig rekstur fyrir-
tækisins er gerður upp reikn-
ingslega. í tlllögu Kámpmanns
er sérstakur kafli helgaður ein-
mitt þessu atriði og settar fram
ýtarlegar reglur í þeirn efnum.
Of langt mál yrði þó að rekja
þær reglur auk þess sem gengið
er út frá nökkúð frábrugðnum
skatta- og afskriftareglum frá
þeim, sem hér tíðkast. Efnisleg-
ur kjarni tillögunnar er sá, að
reksturságóðinn til skipta er mið
aður við skatttekjur fyrirtækis-
ins eftir að frá hefur verið dreg
irtn kostnaður við rekstur þess,
afskriftir eigna o.' s. frv. Eins
og áður er sagt eru þ'essar frá-
dragsreglur með nokkru öðru
móti en hér á sér stað, og þá
ekki hvað sízt viðvíkjandi af-
skriftum.
Sá hluti ágóðans, sem fellur
í hlut starfsmanna fyrirtækís-
ins sem „starfsmanriahöfuðstól'l“
og á sama hátt ,sá fjórðungur,
sem rennur í sérstaka sjóði und
ír stjórn . veiikalýðsfélaganna
verður eðli málsíns samkvæmt
ekki skattlagður hjá eigendum
fyrirtækisins;: Þeir greiða aðeins
skatt af þeim Muta arðsins, sem
þeir fá til frjálsrar Dáðstöfunar.
Er þannig aðeins urint að skatt-
leggja beint, helming ágóðans,
þann helming, sem.eig’endur fyr
irtækisins fá sem beinar tekjur.
Hinn helmingurinn, sem skipt
ist jafnt milli starfsmanna fyrir
tækisins og fyrirtækið ræður
yfir sem „starfsmannafjár-
magni“ annars vegar og sjóða er
'lúta stjórn verkalýðsfélaga hins
vegar - verður ekki skattlagður
beint. Hins vegar eru skattlagð-
ar þær TEKJUR, sem þeíta
„launþegafjármagn" s'kapar. Þ.
e. a. s. arðurinn af starfsmanna-
fjármagninu er skattlagður renni
hann að einhverju leyti til starfs
mannanna sjálfra í tekjuformi.
Á sama hátt verða þeir .sjóðir
undir stjórn verkalýðsfélaga,
sem fjórðungur af ágóðahlut
fyrirtækisins rennur til, skatt-
lagðir á venjulegan hátt skili
þeir sjóðir einhverjum arði.
í stuttu máli. Helmingur
ágóða fyrirtækjanna rennur til
eigenda þeirra til frjálsrar ráð
■stöifunar. Sá hlluti ágóðans verð-
ur því skattlagður þvi hann
kemur fram sem tekjur hjá
Iþeim er hans njóla.
Hinn helmingur ágóðans
skiptist í tvennt. Fjórðungur
hans rennur til sérstakra fjár-
festingasjóða undir stjóm
verkalýðsfélaga. Hinn fjórðung-
urinn verður áfram til ráðstöf-
unar fyrir fyrirtækið sem „starfs
mannafjármagn" og þeir geta
notið beins arðs af þeim eigna-
hílut sínum á sama hátt og aðr-
ir fjármagnseigendur í fyrirtæk
inu. Sá helmingur ágóðans, sem
einu nafni má nefna launþega-
fjármagn, verður því ekki skatt
'lagðjur beint heldur er aðeiris
unnt að skattleggja þann arð,
sam af því fjármagni lcann að
leiða, bæði Iþann arð sem starfs
fólk fýrirtækisins kann að fá
af „starfsmannafjármagni" sínu
svo og þann arð, sem fjárfest-
ingasjóðirnir kunna að njóta ai
því fé, sem til þeirra rennur.
Frá sjónarhóli atvinnufyrir-
tækisins ilitur þetta því þannig
út, að það fær til umráða skatt
frjálsan fjórffung rekstrarágóða
(s'tarfsmann afjármagnið) og það
gefúr fýrirtækinlu mjög aukna
fjárfestingar- og greiðsluget.u.
Þaff sem hið opinbera missir af
skatttekjum vegna þessa er þeg
ará heildina er litið mjög óveru
legt, vegna.þess að ágóðinn af
„launþegafjármagninu" er skatt
1
í dag eru það aðeins hin
ir „göfugu“ hlutafjáreigendur,
sem njóta arffsins af atvinnu-
fyrirtækjunum.
2
Samkvæmt tillögum
danska Málmsmiðasambands-
ins á í framtíðinni að deila
þessum arði í tvo jafna hluti,
helminginn fá hlutafjáreigend-
umir til frjálsra afnota, en
hinn helmingnrinn kemur í
hlut starfsmanna fyrirtækisins.
3
En hvað eiga verka-
mennirnir og affrir Iaunþegar
aff gera við sinn hluta arffsins?
Það er mjög erfitt að fram-
kvæma skiptingu hans milli
þeirra, sem réttlát geti talizt
fyrir alla aðila.
lagður jafnóðum og hann verð-
ur til.
Hverju slkal skipta
Enda þótt í tilllögu Kamp-
m.anns sé gert ráð fyrir því, að
þessar reglur nái almennt til
aRra fyrirtækja, þá gerir hann
ráð fýrir nokkrum undantekn-
ingum. Hann segir m. a. að ó-
■framkvæmainlegt sé að skipta á
þeinnan hátt óverulegþtm rekst-
urshagnaði eða litlum ágóða
smárra fyrirtækja. Setur hann
iþvi í tilLlögu sinni sérstakar regl
ur um Hágmarkságóða til skipta
og fyiirtæki, sem skila minna
arði en þessu lágmarki, njóta
Iþví undanþágu frá reglunúm.
í þes'su sambandi er rétt að
minna á tvewnt. í fyrsta lági
eru atvinnufyrirtæki í Dan-
mörku vitasklaild miklu stærri
og umfangsmeiri en hér og því
alit annað mat lagt á það hVað
er stórt fyrirtæki og h.vað smátt.
1 öðm lagi éru framtalsreglur
fýrir atvinnufýrirtæki allt aðr-
ar en hér á sér stað, eftirlit með
4
Málmsmiðasambandið
leggur til, að ágóðahlutur starfs
mannanna eigi að hálfu að
renna aftur til fyrirtækisins
sem sérstakt „starfsmannafjár-
magn“ er starfsfólkiff sjálft
ræður hvemig er notað og að
hálfu í sérstaka sjóði, sem lúta
stjórn verkalýðsfélaga.
5
„Starfsmannafjármagnið“
er því bundið í fyrirtækinu,
en starfsmennimir ráffa því
á sérstökum árlegum fxmdi
hvernig arði af því fjármagni
er ráffstafaff. Ef fyrirtækið
hættir rekstri er ekki unnt aff
snerta starfsmannafjármagniff,
sem bundið hefur verið í fyr-
irtækinu. Það rennur hins veg-
ar í sérstakan sameiginlegan
sjóð undir stjóm launþegasam-
taka.
framtölum þeirra mun meira
og þeim því miklu.. bet/j.r treyst-
andi. Mnn það fátítt þar í lantíi
að sarna ft'rirtækið geti skilað til
skatts skýrslum um rekstrartap
ár eftir ár en samt sem áffar
h.aldið starfrækslu áfram eins og
ekkert hafi í skorizt. Þetta er á
allra vitorði, að gert er hér og
fcemur þar í fyrsta lagi til aðrar
á’Jagningar- og framtalsreglur
hér, sem beinlínis ýta undir það
að svo sé 'gert og hins vegar
mun minna eftirlit með fram-
tölum. í f'iestum tiivikum má
treysta því nokkurn vegin.n að
skattaframtöl fyrirtækja á hin-
ium Norðurlöndunum sýni nokk
uð raunhæfa mynd aif afkomu
þeirra, enda -iþótt að sjálfsögðU
megi finna ýinsar undantekn-
ingar frá því ef vel væri að
gáð. En hér ó landi virðist víst
, flestum að undanteknigin sé orð
in að affalregiu.
En hvað um það. í tillögum
Kampmanns er sem sagt gért
ráð fyrir því. að skiptareglur ó
ágóða taki aðeins til fyrirtækja,
6
Þeir sjóðir, sem á fram-
angreindan liátt verða mynd-
aðir, leiða til stórfelldrar aulcu-
ingar sparifjármyndunar. Fjár-
magni þeirra verði ráðstafað t.il
ýmiss konar fjárfestingar, út-
lánastarfsemi til atvinnufyrir-
tækja eða kaupa á hlutabrcf-
um.
7
Með því að öðlast eignar-
aðild að atvinnufyrirtækjum
gegnum „starfsmannafjármagn-
ið,“ sem bundið er í rekstri
þeirra, mun starfsfólkið einnig
fá fulltrúa í stjórnum atvinnu
fyrirtækjanna og þannig öðl-
ast meðákvörðunarrétt mn
rekstrarleg málefni. Þannig má
tengja atvinnu- og efnahags-
lýðræði.
sem sýni ársarff að upphæð 40
þús. danskra kiróna eða meir.
Fyrirtæki, sem lakari rekstursaf
komu sýna, og þá aðallega „lít-
il“ fyrirtæki, eru hins vegttr
undanþegin áíkvæðuinum um
skiptingu arðs eftir því sem
Kampmann iegigiJir til.
*:•> Tryggir
me ðákvö r ð u n a r r é 11
Þar. sem verkatólkið kemiur
ti'l, meða að eiga og hafa um-
ráðarétt yifir. hluta í'járinagns-
ins mun það tryggja stöðugt
vaxandi með'ákvörðunarrétt
sl.arfsfólksins í málefnum fyrir-
tækisirrs. Fulltrúar starfsfólka-
ins munu gæta hagsmu’na þess
og fyrirtækisins í neíndum og
stjórnum á sama hátt og full-
trú.ar eigenda einkafjármagnsins
og. þetta mun ýta undir a'Jkið
■lýðræði á vinmistað..
Áhrif einkafjármagnseigend-
anna, — hluta;fjáreigendanna —
á mále'fni fyrirtækisins er ein'-
Framh. á bls. 15