Helgarpósturinn - 09.01.1995, Blaðsíða 10

10
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
MÁNUDAGUR 9. JANÚAR 1995
Grafgotur
Herbergjanýting
hótela á höfuð-
borgarsvæðinu
janúar - apríl
maí - ágúst
Herbergjanýting á hótelum og
gistiheimilum batnaði til muna á
síðasta ári eftir að hafa farið sí-
fellt versnandi árin þrjú næstu á
undan. Á fyrra tímabilinu, frá
janúar til apríl, var nýtingin 40,7
prósent miðað við 41,8 prósent
árið áður. Yfir sumartímann jókst
nýtingin hins vegar úr 67,6 pró-
sent í 77,6 prósent. Tölurnar fyrir
1994 eru bráðabirgðatölur Hag-
stofunnar þar sem enn hafa ekki
allar upplýsingar borist.
Fjöldi gistinátta
á höfuðborgar-
svæðinu
250 þúsund gistinátta -
200
150
100
janúar-apríl maí-ágúst |
Fjöldi gistinátta á höfuðborgar-
svæðinu hefur aukist talsvert á
milli ára. Á tímabilinu janúar til
apríl voru gistinætur 88.699 árið
1993 en 91.997 í fyrra. Yfir sumar-
mánuðina fjölgaði gistinóttum úr
186.354 í 223.988 í fyrra.
Fjöldi
gistinátta alls
Fjöldi gistinátta á landinu öllu
hefur einnig aukist talsvert á milli
ára. Á tímabilinu janúar til apríl
voru gistinætur 125.308 á árinu
1993 en 128.875 í fyrra. Yfir sum-
armánuðina fjölgaði gistinóttum
úr 394.745 í 463.040.
Síðasta áratuginn urðu 83 fyrirtæki í byggingarstarfsemi gjaldþrota. Nær ekkert hefur
fengist upp í 950 milljóna króna kröfur. Aðeins 5 prósent lýstra krafna fást greiddar
MilQarður tapast
í matvömversl u n
Kröfur ’85-’93
1000
Kaupfélög og stórmarkaðir ekki talin með.
Á árunum 1985 til 1993 urðu 83
fyrirtæki í matvöruverslun gjald-
þrota samkvæmt Hagtíðindum frá
Hagstofu Islands. Þá eru ótaldar allar
blandaðar verslanir eins og kaupfé-
lög og stórmarkaðir sem og sælgæt-
isverslun og söluturnar. Gjaldþrot-
um hefur fjölgað jafnt og þétt, eða úr
einu gjaldþroti árið 1985 og upp í 16
gjaldþrot á árinu 1993. Tölur fyrir
nýliðið ár liggja ekki fyrir.
Á þessu tímabili töpuðust um 900
milljarðar króna. Það er álíka há
upphæð og fer árlega í Alþingi og all-
ar stofnanir þess. Þá er þessi upphæð
nærri því jafn há og iðnaðarráðu-
neytið og sjávarútvegráðuneytið hafa
árlega til þess að spila úr og myndi
duga umhverfisráðuneytinu vel á
annað ár. Einnig má nefna að þetta
er tvöföld sú upphæð sem fer árlega í
dómsmál og jafnmikið og árlega fer í
húsnæðismál hjá félagsmálaráðu-
neytinu.
Meðalfjöldi gjaldþrota á þessu níu
ára tímabili eru rúmlega 9 gjaldþrot
á ári. Að jafnaði eru því lýstar kröfur
104 milljónir króna á ári og upp í þá
tölu fæst að meðaltali 5,4 milljónir
króna eða 5,1 prósent. Á tímabilinu
öllu eru lýstar kröfur 943 milljónir
króna en greiddar kröfúr aðeins 105
milljónir króna. Mismunurinn er
því rétt tæplega 900 milljónir króna
á tímabilinu öllu eða nærri 100 millj-
ónum króna á ári að jafnaði.
Hlutfall greiddra krafna er að jafn-
aði 5,1 prósent á tímabilinu öllu. Á
árum áður var þetta hlutfall mun
hærra en hin síðari ár og hæst var
það 18,8 prósent árið 1988. Síðan hef-
ur það farið ört lækkandi, var o pró-
sent árið 1991 og síðustu tvö árin er
það undir einu prósentustigi.
Eins og fram hefur komið í MORG-
UNPÓSTINUM eru almennir launþeg-
ar tryggðir við gjaldþrotum. Verði
fyrirtæki gjaldþrota fá launþegar
greidd út ríkistryggð laun til þriggja
mánaða hjá Ábyrgðasjóði launa. Ol-
afur B. Andrésson, deildarstjóri hjá
Ábyrgðasjóði launa, segir að á árinu
1994 hafi sjóðurinn greitt út 300
milljónir króna vegna gjaldþrota fyr-
irtækja en tók fram að um bráða-
birgðatölur væri að ræða. Þessi út-
greiðsla er mjög svipuð og á síðasta
ári en hefur farið lækkandi hin síð-
ustu ár. Á árinu 1991 voru útgreiðslur
vegna gjaldþrota til að mynda hálfur
milljarður. Ekki fást upplýsingar um
hvernig þessar útgreiðslur skiptast á
milli starfsgreina.
Eins og fram hefur komið í blað-
inu var með lögunt frá árinu 1990
sett hámark á mánaðarlega út-
greiðslu sem hver starfsmaður fær til
útgreiðslu. Nú geta laun sem koma
til greiðslu hjá Ábyrgðasjóði launa
aldrei verið hærri en þrefaldar at-
vinnuleysisbætur eins og þær eru
hæstar án tillits til barnafjölda. Unt
þessar mundir er sú upphæð um 140
þúsund krónur á mánuði. Fyrir 1990
var ekkert þak á hve launakröfur
gátu verið háar. -pj
500 milljónir króna-
Súlurnar sýna lýstar kröfur,
en grái hlutinn þann hluta,
sem fékkst greiddur.
Lýstar Greiddar |
400
300
200
100
’85 ’86 ’87 ’88 ’89
Sex kílóa risahumrar soðnir lifandi við sveinspróf í matreiðslu.
Dauðastríðið stóð lengi yfir
Skýlaust brot á
dýravemdunar-
lögum
• «4inR
að mati Brynjólfs Sandhott yfirdýralæknis.
Daníel Sigurgeirsson mat-
reiðslumaður á veitingahúsinu
Argentínu hefur gert sig sekan um
brot á dýraverndunarlögum að
mati Brynjólfs Sandholt yfirdýra-
læknis, en Daníel sauð sex kílóa
risahumar lifandi á sveinsprófi
sínu, án þess að ganga nógu tryggi-
lega frá honum áður en hann stakk
honum í pottinn. I Morgunblaðinu
laugardaginn er að finna ná-
kvæma lýsingu á matreiðsluaðferð-
um Daníels á risahumrinum. Daní-
el flutti humarinn sérstaklega inn
frá Bandaríkjunum, þar eð hann
vildi fara „ótroðnar slóðir“ í sveins-
prófi sínu, eins og Óskar Finns-
son, yfirmaður Daníels, orðaði
það.
Humrar þessir, sem hver um sig
vó um það bil sex kíló, voru soðnir
í heilu lagi og settir lifandi í pott-
inn. Óskar lýsir baráttunni við að
koma humrunum ofan í pottinn
mjög ítarlega, sérstaklega barátt-
unni við þann síðasta og stærsta,
sem tókst að slíta af sér öll bönd og
komst hálfur upp úr kraumandi
pottinum áður en yfir lauk.
Brynjólfur Sandholt, yfírdýra-
læknir, segir að Daníel hafi brotið
Brynjólfur Sandholt yfirdýra-
læknir „En það er hins vegar lág-
markskrafa, að þeir sem þetta
stunda, kunni til verka og geri
það þannig að kvalir dýrsins verði
sem minnstar. Annað er skýlaust
brot á dýraverndunarlögum að
mínu mati.“
lög um dýravernd. „Þetta er fremur
óhugnanleg lýsing og auðséð að
þessir menn kunna ekki til verka,“
segir Brynjólfur. „Ef það á að nota
þessa aðferð, þá verða menn að
kunna betur til verka en þarna hef-
ur verið raunin. Þeir hafa greinilega
ekki gert sér grein fyrir hvaða dýr
þeir voru að fást við.“ Brynjólfur
segir krabbadýr reyndar vera á gráu
svæði í dýraverndunarlögunum líkt
og orrna, köngurlær og mörg
smærri sjávardýr. „En þetta er samt
sem áður brot á lögum urn dýra-
vernd, þar sem segir að öll dýr, sem
eru aflífuð, skuli aflífa á mannúð-
legan hátt og á sem stystum tíma,
þannig að dauðastríð þeirra sé sem
styst. Þetta gildir jafnt um krabba-
dýr sem önnur, þó þeirra sé ekki
sérstaklega getið í lögunum. Það er
auðsjáanlegt af þessari lýsingu að
það hefur ekki verið staðið við það í
þessu tilfelli." Brynjólfur sagði að ef
rétt væri að þessu staðið, ætti
dauðastríðið ekki að þurfa að taka
langan tíma fýrir humrana, þrátt
fýrir stærð þeirra. „Mér hefur per-
sónulega alltaf þótt þessi aðferð, að
stinga lifandi dýrum ofan í sjóð-
andi vatn, ógeðfelld. En það er mis-
jafn siður í Iandi hverju og þetta
hefur tíðkast víða um heim mjög
lengi. Við erum alltaf að færast nær
miðju heimsins, sem við héldum
áður að við værum sjálfir, þannig
að við erum að taka upp ýmsa siði
frá öðrum löndum. En það er hins
■ PatttetiHmaTwfri..
S|§s5SS5r
SftaSK;
Daníel Sigurgeirsson er nýbakaður sveinn í mat-
reiðslu. „Humarinn var kyrfilega bundinn á stál-
bakka til að hann héldi lögun. En þetta er sterkt
dýr og hraust og tókst að slíta vírinn sem var yfir
halann. Það fóru tveir vírar og hann barðist um
eins og eðlilegt er.“
vegar lágmarkskrafa, að þeir sem
þetta stunda, kunni til verka og geri
það þannig að kvalir dýrsins verði
sem minnstar. Annað er skýlaust
brot á dýraverndunarlögum að
mínu mati.“
„Þetta er bara þekkt matreiðslu-
aðferð á þessu dýri,“ segir Daníel.
„Þessi dýr hafa verið flutt inn í
mörg ár og elduð svona á veitinga-
stöðum hérlendis, rétt eins og ann-
ars staðar.“ Daníel segir lýsingu
Óskars eitthvað orðum aukna, því
humarinn hafi alls ekki náð að
brjótast upp úr pottinum. „Hum-
arinn var kyrfilega bundinn á stál-
baldca til að hann héldi lögun. En
þetta er sterkt dýr og hraust og
tókst að slíta vírinn sem var yfir
halann. Það fóru tveir vírar og
hann barðist um eins og eðlilegt
er.“ Daníel er ekki á því að ófag-
mannlega hafi verið staðið að verki
og vísar því alfarið á bug að hann
hafl brotið lög um dýravernd. „Sá
hluti humarsins, sem tryggir að
hann deyr frekar fljótt, komst ofan í
vatnið. Þetta gerðist líka allt nijög
snöggt, hann var ekkert að kveljast í
pottinum í margar mínútur. Þetta
eru lífseig dýr, skelin er hörð og
þykk og það tekur ákveðinn tíma
að drepa þá. Ég var ekki með neina
skeiðklukku á honum, en þetta var
stór skepna og þess vegna bundin
kyrfilega.“ -ÆÖJ