Helgarpósturinn - 12.01.1995, Síða 16

16
MORGUNPÓSTURINN FÓLK
FIMMTUDAGUR 12. JANÚAR 1995
ls 650 pör bíða nú eftir meðferð á glasafrjóvgunar-
ild Landspítalans en deildin þykir ná einum besta
mgri í heimi þrátt fyrir að henni sé þröngur
kkur búinn. Stækkun deildarinnar hefur verið
rhuguð lengi og síðasta haust lauk störfum nefnd
gum heilbrigðisráðuneytisins sem fjallaði um
mál. Niðurstaðan varð sú að ekkert liggur fyrir
tækkun deildarinnar og aukin starfsemi er ekki
ögum og verða því margir foreldrar að sætta
am við langa bið auk óvissunnar.
Iliðlistar eftir llömum
Áður en glasafrjóvganir hófust
hérlendis fóru væntanlegir foreldr-
ar til Bretlands á Bournhall Clinic
allt frá árinu 1988 en heilbrigðis-
ráðuneytið fór þess á leit við
Kvennadeild Landspítalans að
undirbúningur yrði hafinn að því
að koma þessari deild á fót og var
það gert og glasafrjóvgunardeild
tekin hér í gagnið í október 1991.
Fyrsta glasabarnið fæddist hér
níu mánuðum seinna, 31. júlí 1992,
en á þeim tíma sem deildin hefur
starfað hafa komið hátt á þriðja
hundrað börn í heiminn fyrir til-
stilli glasafrjóvgana. En þó að þetta
kunni að koma þeim, sem lítið
þekkja til, fyrir sjónir eins og mikill
íjöldi, er þörfin þó miklu meiri.
Undraverður árangur
Glasafrjóvgun gengur upp hér-
lendis í 35 prósent tilfella og þykir
það einn besti árangur í heimi.
Þrátt fyrir það lætur deildin ekki
mikið yfir sér. Hún er staðsett í 72
fm húsnæði á Landspítalanum,
sem áður rúmaði þrjá ritara, en við
deildina starfa tveir líffræðingar í
fullu starfi á frumurannsóknar-
stofu, meinatæknir í hlutastarfi,
tveir sérfræðingar, þrír hjúkrunar-
fræðingar í hálfum stöðum og að-
stoðarlæknir. Á deildinni er bið-
stofa, viðtalsherbergi, skoðunar-
herbergi og rannsóknarstofa.
Tilvera, samtök gegn ófrjósemi,
hefur undanfarið staðið fyrir söfn-
un til að fjármagna kaup á tækja-
kosti fyrir GF-deildina, þar sem
vantar fósturvísafrysti og smjásjár-
frjóvgunartæki, tækjabúnað upp á
6-8 milljónir, en hvort tveggja
skiptir sköpum.
Samtökin berjast ennfremur fyr-
ir stækkun deildarinnar en á síð-
asta ári var starfrækt nefnd á veg-
um heilbrigðisráðuneytisins sem
átti að fjalla um stækkun deildar-
innar og jafnvel með tilliti til
möguleikanna á að selja þessa
þjónustu til erlendra aðila. Sú
nefnd hefur lokið störfum en
deildin er ekki á fjárlögum og af
stækkun hennar verður því ekki á
næstunni.
„Það er ekki síst þegar hafður er
í huga sá góði árangur sem hefur
náðst í glasafrjóvgun hér að maður
undrar sig á þeirri tregðu sem er
hjá yfirvöldum til að sinna þessum
málum,“ sagði Svanhvít Þráins-
dóttir, félagi í Tilveru, samtökum
Þórður Óskarsson
sérfræðingur í ófrjósemi hefur þótt
ná undraverðum árangri ásamt
starfsfólki á glasafrjóvgunardeild
Landspítalans. Hluti skýringarinnar
kann að liggja í fólkinu sjálfu en ís-
lendingar á Bournhall Clinic í Bret-
landi þóttu einnig sýna sérlega
góðan árangur af meðferð.
gegn ófrjósemi, en hún og maður-
inn hennar eru á biðlista eftir
glasafrjóvgun. „Það er líka athygl-
isvert í ljósi þess að við borgum
rúmlega helming kostnaðar við
fyrstu meðferð og kostnaðarhlut-
deild sjúklinga er hvergi jafn mikil
í heilbrigðiskerfinu og þarna. Það
er einvala lið sem þarna starfar og
ég veit til þess að það hafa komið
fyrirspurnir erlendis frá um svona
aðgerðir."
„Það var rætt um að flytja starf-
semina á Fæðingarheimilið en við
nánari athugun kom í ljós að það
hefði kostað dýrar breytingar og
ólíklegt að heimilið rúmaði hvort
tveggja fæðingar og glasafrjóvgun.
Það liggur því ekkert fyrir um
stækkun en ljóst að þörfin er
brýn,“ sagði Þórður Óskarsson,
sérfræðingur í kvensjúkdómum og
fæðingarhjálp, en hann hefur bæði
unnið á glasafrjóvgunardeild í
Skotlandi svo og á Hammersmith í
London. Þórður hefur starfað við
deildina hér frá upphafi.
Gengið á milli iækna
Aðeins brot af meðferðum
heppnast í fyrstu tilraun og eðlilegt
væri að halda að eftir tveggja og
hálfs árs bið væri reynt aftur þar til
aðgerðin heppnaðist. Málið er þó
ekki svo einfalt. Ef að af þungun
verður ekki eftir fýrstu meðferð fer
fólk aftur á biðlista og ef að þung-
un verður í þriðju eða fjórðu til-
raun þá erum við að tala um rúm-
lega sjö ára biðtíma sem getur
reynt allmikið á þolrifin í fólki.
„Tæplega 300 glasabörn eru dropi í
hafið þegur hafður er í huga allur
sá fjöldi fólks sem á við ófrjósemi
Svanhvít Rósa Þráinsdóttir reyndi að verða ófrísk í á
Veríð á biðlista í ei
Stella Baldvinsdóttir er komin í annað sinn á biðlista eftir að hafa eignast e
„Minn læknir var ekki að tví- 31 árs gömul, hefur hins vegar beðið féll ég saman við símann og fór
nóna við hlutina heldur sendi mig
strax af stað til að sækja um glasa-
frjóvgun," segir Stella Baldvins-
dóttir sem er aðeins 28 ára gömul
og komst í gegnum ferlið á mettíma
fýrir hreina heppni, þurffi ekki að
bíða nema tæplega tvö ár og átti
barn eftir fyrstu meðferð á glasa-
frjóvgunardeildinni. Hún er nýlega
komin aftur á biðlista.
Svanhvít Þráinsdóttir, sem er
Svanhvft Rósa Þráinsdóttir
og maður hennar, Þröstur
Þorbjörnsson, eru á biðlista
eftir því að komast
í glasafrjóvgun.
í eitt og hálft ár og á eftir eins árs
bið eftir fýrstu meðferð. Áður en
hún fór á biðlista hafði hún leitað
skýringa á erfiðleikum sínum við
að verða ófrísk í átta ár en bæði hún
og maðurinn hennar glíma við
ófrjósemisvandamál.
Það er því ljóst að eftir svona
langa bið magnast væntingarnar til
aðgerðarinnar og ef að hún gengur
ekki eftir er erfitt að snúa aftur í
biðröðina. „Ég fékk í raun undra-
verða afgreiðslu vegna þess hversu
snemma ég fékk tilvísun frá lækn-
inum mínum um þessa deild,“ seg-
ir Stella. „Samt var það þannig að
þegar ég fékk símtalið frá læknin-
um um að aðgerðin hefði heppnast
heim úr vinnunni og hágrét."
„Það er enginn sálfræðingur né
félagsráðgjafi starfandi við deildina
til að hjálpa fólki sem verður fýrir
áfalli þegar þetta gengur ekki upp,
jafnvel eftir endurteknar tilraunir,“
segir Svanhvít. „Það er því mikil-
vægt að brýna fyrir fólki að það geri
sér grein fyrir að aðgerðin heppnast
ekki endilega."
„Þetta leggst þá oft og tíðum á
það fólk sem er starfandi við deild-
ina og það þarf að taka að sér þessa
hluti sem eru ekki inni á þeirra
sviði,“ segir Stella. „Þess vegna er-
um við að reyna að efla samtökin
okkar.“
„Sá sem hefur aðstoðað fólk mest