Helgarpósturinn - 19.01.1995, Qupperneq 20

SNJOFLOÐIÐ I SUÐAVIK
20
FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 1995
Helstu snjóflóðasvæði
Varðskipið Týr lenti 1 tuttugu tíma siglingu til Súðavíkur með
björgunarfólk og vistir
Ruddaveður allan tímann
segir Höskuldur Skarphéðinsson skipherra sem hefursjaldan komist í annað eins.
Á þessu korti eru helstu snjóflóðasvæðin á landinu merkt með rauðu.
Guðjón Petersen, framkvæmdastjóri Almannavarna ríkisins, segir
svipaðar aðferðir notaðar við gerð hættumata hér á landi og tíðkast er-
lendis.
Skipulagi byagðar og
enaurreisn Suðavíkur
1 byggingarreglugerð er kveðið
skýrt á um að ekki megi skipuleggja
byggð á þeim svæðum, sem snjó-
flóð hafa fallið á. Nokkru eftir að
hættumatið var gert fyrir Súðavík
ætluðu Súðvíkingar að færa byggð
enn ofar í hlíðina, upp fyrir Tún-
götu. Ekkert samþykki fékkst fyrir
byggð á þeim stað og vakti það tals-
verða óánægju heimamanna. Svip-
aða sögu er að segja af öðrum snjó-
flóðahættusvæðum. Hefur félags-
málaráðuneytið ósjaldan þurft að
standa í stappi við heimamenn á
hinum ýmsu stöðum, sem neituðu
að sætta sig við hættumat Ofan-
flóðanefndar og Almannavarna.
Þessar deilur hafa styrkt menn í
þeirri skoðun að nauðsynlegt sé að
gera eftirlitsmennina á hverjum
stað óháða sveitarfélögunum.
En þótt byggingareglugerðin sé
skýr hvað varðar skipulag nýrrar
byggðar á hættusvæðum, er ekki
ljóst hvort þetta ákvæði hennar nái
einnig til endurreisnar húsa sem
lent hafa í snjóflóði.
Eftir að snjóflóð féll á sumar-
húsabyggð Isfirðinga í Tungudal í
fýrravetur risu upp miklar deilur
inilli Össurar Skarphéðinssonar og
heimamanna, sem vildu endurreisa
sumarbústaði sína á sama stað.
Deilan endaði þannig að menn
fengu að endurreisa bústaðina með
nokkrum skilyrðum. I byggingar-
leyfum fyrir sumarhúsin er þinglýst
kvöð um að eigendum þeirra sé
óheimilt að dvelja í þeim á þeim
tíma sem snjóflóðahætta ríkir.
Þegar litið er til flóðsins á mánu-
dag hlýtur að teljast vafasamt í
meira lagi að leyfa endurbyggingu
þeirra húsa, sem þar fóru, án þess
að til komi bygging traustra varnar-
virkja í hlíðinni fyrir ofan bæinn
áður. Þetta flóð sýndi með hörmu-
iegum afleiðingum að ekkert hús á
Súðavík getur í raun talist öruggt
fyrr en slík mannvirki hafa risið.
Það sama á við um byggð á mörg-
um stöðum öðrum.
Það er ljóst að snjóflóðavarnar-
mál á íslandi eru í molum. Hættu-
matið hefur misst gildi sitt, rétt eins
og varnarmannvirkin á ísafirði og
Ólafsvík, og önnur mannvirki eru
ekki fyrir hendi.
Og þrátt fyrir stórar yfirlýsingar
stjórnmálamanna að undanförnu
er enn ekki ljóst hvaðan þeir pen-
ingar eiga að koma sem nauðsyn-
legir eru til að bæta úr þessu. æöj
„Siglingin var heldur ströng,“
sagði Höskuldur Skarphéðinsson,
skipherra á varðskipinu Tý, í samtali
við MORGUNPÓSTINN í gær. Týr
lenti sem kunnugt er í mjög erfiðri
siglingu til Vestfjarða á mánudag
eftir að fréttir höfðu borist af snjó-
flóðunum hörmulegu.
„Það var ruddaveður allan tím-
ann og undir venjulegum kringum-
stæðum hefði maður verið farinn
með skipið í var fyrir löngu. En þess-
ar óvenjulegu aðstæður gerðu það
að verkum að við sigldum mun
hraðar en aðstæður leyfðu og þetta
tók auðvitað á taugarnar,“ sagði
Höskuldur þar sem hann var um
borð í varðskipinu í Isafjarðarhöfh.
Margir óvanir
sjóferðum um borð
Um borð í Tý voru á milli 120-130
manns á leið til flóðasvæðanna. Þar
voru fjölmennastir björgunarsveit-
armenn og sjúkraliðar, en einnig var
nokkur fjöldi fjölmiðlamanna. Þetta
fólk var, margt hvert, allsendis óvant
sjóferðum og ekki er hægt að segja
að jómfrúrferðin hafi verið ljúf.
„Nei, þetta er ekki beint heppileg
kynning á sjómennsku fyrir byrj-
endur,“ segir Höskuldur. „En þetta
fólk stóð sig sérstaklega vel miðað
við aðstæður. Þetta var flest fólk á
besta aldri, vel á sig komið líkamlega
og lét sér ekki allt fyrir brjósti
brenna. Auðvitað var töluvert um
sjóveiki, annað væri nú ekki eðlilegt,
en bæði var það að mínir menn
sinntu aðhlynningum eftir fremsta
megni og einnig að sumir voru svo
forsjálir að setja á sig plástra eða
tóku pillur. Það hefur líklega hjálpað
mikið. Samt sem áður neita ég því
ekki að skipið var svolítið sjúskað
eftir ferðina.“
Týr var alls um tuttugu tíma á
Kapteinninn hefur oft komist í hann krappan en ferðin til Súðavíkur er með því verra sem hann hefur komist
í á tæplega fjörutíu ára sjómannsferli.
leiðinni til ísafjarðar og það þrátt
fyrir að þurfa að koma við á Patreks-
ftrði til að taka botnlangasjúkling.
„Þetta var stúlka á unglingsaldri og
tilhugsunin um að þurfa að bjóða
henni upp á þessa erfiðu siglingu var
ekki góð. En hún var með sprung-
inn botnlanga og þetta varð að gera
þar sem óvíst var um samgöngur
næstu daga á eftir. Við þurftum að
sigla á móti stórsjó allan tímann.
Við heyrðum .reyndar lítið af frétt-
um en skynjuðum þó neyðina og
vissum að lítinn tíma mætti missa.
Enda voru fyrirmælin skýr; koma
fólkinu vestur á sem allra stystum
tíma.“
Með erfiðari ferðum
Höskuldur hefur gríðarmikla og
langa reynslu af sjóferðum og hjá
Landhelgisgæslunni hefur hann ver-
ið frá 1958. „Þetta er tvímælalaust ein
versta ferðin sem ég hef lent í. Þar er
fyrst og ffemst um að kenna aðstæð-
unum, brjáluðu veðri og þeirri stað-
reynd að engan tíma mátti missa og
að hver klukkustund gat skipt máli.
Það er einkar erfitt að vera á leiðinni
og leiða hugann að blessuðu aum-
ingja fólkinu sem liggur bjargarlaust
í snjófarginu.“
Hann man þó eftir einni ferð sem
tók meira á taugarnar. Þá var hann
stýrimaður á varðskipinu Ægi og
leitað var að Sjöstjörnunni sem ekk-
ert hafði spurst til. „Það var alveg
hrikaleg ferð. Við leituðum í brjál-
uðu veðri í eina tíu daga og ég held
að engin ferð sem ég á eftir að fara
komist í líkingu við hana.“ Bih
„Það var nokkuð meira um borð en eðlilegt er,“ segir Höskuldur um aðbúnað farþega Týs í þessari sögufrægu ferð. „En fólk lá bara hvar sem var
og lét sér vel líka og hugsaði auðvitað meira um neyð Súðvíkinga fremur en sína eigin."
Sigríður Hrönn Elíasdóttir sveitarstjóri sagði í viðtali við Vestfirska fréttablaðið í byrjun ársins
að nauðsynlegt væri að vinna nýtt hættumat vegna snjóflóðahættu á Súðavík
Ræll var um nýtt hættumat í kjötfar srýóflóðsins í desember
I Vestfirska fréttablaðinu þann 5.
janúar síðastliðinn var lítillega fjall-
að um snjóflóðahættuna í Súðavík.
Þar segir Sigríður Hrönn Elías-
dóttir, sveitarstjóri að nauðsyn beri
á því að vinna nýtt hættumat í kjöl-
far snjóflóðsins sem féll úr Traðar-
gili á bæinn Saura 18. desember. I
viðtalinu segir hún orðrétt: „Ég
held að það sé alveg ljóst að nú
verður að fara að vinna nýtt hættu-
mat vegna snjóflóðsins sem féll nú
fyrir áramótin. Það koma þarna
snjóflóð inn á svæði sem búið var
að vinna hættumat fyrir og átti að
vera öruggt. Innan hættusvæðis nú
eru níu hús, tíu með því sem fór í
flóðinu. Þarna er meðal annars hús
Kaupfélagsins. Fyrir ofan sum þess-
ara húsa var gert ráð fyrir íbúða-
byggð sem nú er út úr myndinni.
Það bjargar okkur að við keyptum
allt Eyrartúnið svo við höfum þar
byggingarsvæði.“
Síðan segir Sigríður Hrönn:
„Ég veit að nú fyrir jólin var tekið
til fyrstu umræðu á Alþingi breyt-
ing á lögum um Ofanflóðasjóð sem
gerir ráð fyrir að heimilt sé að
kaupa upp eignir á hættusvæðum,
en áður var eingöngu um það að
ræða að búa til varnir. Ef við erum
•UM JÓNASAR TÓMA5S0KAR
Það verðurað lara a
vinna nýtt hættumat i
ttomatxiw

til dæmis að tala um hverfi eins og
hjá okkur, þá getur verið mikið
ódýrara að kaupa upp fasteignir.
Eftir því sem ég kemst næst hjá
þingmönnum, þá er enginn ágrein-
ingur um þetta og útlit fýrir að
málið verði afgreitt fyrir febrúar-
lok. Þetta auðveldar þessi mál mik-
ið.“
Þess má geta að Kristinn H.
Gunnarsson er flutningsmaður
frumvarpsins. -SG