Helgarpósturinn - 19.01.1995, Qupperneq 23

FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 1995
SNJOFLOÐIÐ I SUÐAVIK
Rishæð Mánahússins á Neskaupstað ofan á snjóflóðinu við Strand
götu. í risinu var kona með ungt barn en þau lifðu af slysið.
Rústir hússins við Aðalstræti 79a. Fólkið sem var í húsinu komst lífs af.
Viðbrögð við hörmungunum á Súðavík:
Þingmenn félmtri slegnir
og ætfla að koma saman
stvax og veður skánar
geymsluskúra og tvo lýsisgeyma en
geymarnir voru tórnir og lenti ann-
ar þeirra á kaffistofu bræðslunnar
og því næst á mjölskemmu og svo á
sjó fram. Hinn tankurinn lenti á
rannóknarstofu bræðslunnar og
því næst á bræsluhúsinu miðju. Þá
var einnig tankur með svartolíu
sem flóðið þeytti af grunni með
þeim afleiðingum að olía dreifðist
um stórt svæði og torveldaði björg-
unarstörf auk þess að valda mikilli
mengun.
Við störf þennan dag voru þrjá-
tíu manns í fiskvinnslu og bræðslu
en að jafnaði voru þar um 130
manns en óveður og jólin höfðu
valdið því að ákveðið var kvöldið
áður að geyma óunninn fisk til
betri tíma. Af þeim 29 sem voru á
flóðasvæði innra hlaupsins lentu
tólf í flóðinu en fimm þeirra voru
látnir er þeir fundust. Strax effir að
þetta gerðist fóru boð inn í kaup-
staðinn urn það sem gerst hafði og
var búist til björgunarstarfa svo
fljótt sem auðið var.
Þá dundi seinni holskeflan yfir er
síðara flóðið féll örlítið utar, nær
bænunt og kom úr svokölluðu
Miðstrandarskarði og virtist skríða
niður fjallshlíðina, „svipað og
vatnsflaumur á breiðu belti. í
skriðuhalli neðan hamrabelta hófst
upp að því rnikill og vaxandi kóf-
mökkur. Þegar það náði út á haf-
flötinn braust snjóbreiðan fram
undan kófinu og fylgdi alls kyns
brak úr mannvirkjum.“ Þar sem
seinna flóðið fór um var eitt íbúð-
arhús, svokallað Mánahús, sem
flóðbylgjan klippti í sundur. Ris-
hæðin sat ofan á flóðinu með
þrennt innanborðs en fjórar ntann-
eskjur voru á neðri hæðinni og létu
lífið.
Fjögur slys
a fimm arum
Þann 24. febrúar 1978 lentu tveir
drengir í snjóflóði sem féll úr fjall-
inu fyrir ofan Suðureyri við Súg-
andafjörð og beið annar þeirra
bana. í lok næsta mánaðar lentu
tveir ungir menn í snjóflóði í
Gunnólfsskarði á leiðinni frá Norð-
firði til Mjóafjarðar og létust báðir.
Daginn eftir, á annan dag í páskum,
fundu leitarmenn lík þeirra.
Þann 6. mars 1979 féll snjóskriða
úr Þverfellshorni í Esjunni. Snjó-
flóðið féll í Dýjakróka í botni Gljúf-
ursdals upp af Esjubergi. Þrír piltar
voru í gönguferð á þessum slóðum
og urðu tveir þeirra fyrir skriðunni
en sá þriðji komst til bæja og kallaði
á hjálp. Eftir ianga leit við erfiðar
aðstæður fundust báðir piltarnir en
þá þegar látnir.
30. janúar 1982 varð banaslys í
Ingólfsfjalli þegar snjóflóð féll í gili
í miðjum hlíðum fjallsins skammt
frá gömlu vegamótunum fyrir ofan
Selfoss. Ungt sambýlisfólk fórst í
flóðinu en það hafði fengið sér
göngutúr í fjallinu.
Tvö flóð á Patreksfirði
Árið 1983 féll í janúar snjóflóð úr
Geirseyrargili á Patreksfirði en gilið
skar í sundur fjallið Brellum sem
þorpið stendur undir. Flóðið skall á
ógnarhraða á byggðina og eirði
engu og hreif með sér tvö hús, í
öðru þeirra voru hjón á efri hæð-
inni sem sakaði ekki en tvær dætur
þeirra á neðri hæð hússins grófust
undir og lést önnur þeirra. I hinu
húsinu bjó kona með tveimur
dætrum sínum og björguðust þær
allar. I öðru húsi sem fíóðið færði
úr stað var öldruð kona ásanit
tveimur uppkomnum sonum sín-
um og lést hún og annar sonur
hennar.
Tveimur tímum síðar kom ann-
að flóð og nú úr Litladal og rann
eftir farvegi Litladalsár og allt til
sjávar, og gereyðilagði á leið sinni
tvö hús, en ekkert fólk var innan-
húss á þessuni svæðum en hús
höfðu verið rýmd. En í Aðalstræti,
við sláturhúsið, voru tvær konur á
gangi og hreif flóðið þær með sér
og fórst önnur en hin bjargaðist.
Alls fórust fjórir í þessum snjóflóð-
um á Patreksfirði.
Flóðið hreif þá
af veginum
31. janúar 1988 féll snjóflóð úr
Skarðagili, eitt hinna mörgu gilja
sem skerast úr Morsárdalnum aust-
ur í hálendið. Fimm ungir menn
voru þar á gönguferð í fjöllunum
og tókst fjórum þeirra að forða sér
undan flóðinu en sá fimmti, sem
var nokkuð á eftir félögum sínum,
grófst undir flóðið. Tveir félaganna
fóru eftir hjálp en hinir biðu á
staðnum en eftir leit fannst dreng-
urinn látinn. Þrír menn á tveimur
bílunt keyrðu þann 8. rnars 1989
fram á snjóflóð sem hafði fallið á
veginn milli Isafjarðar og Bolung-
arvíkur næst við Krossinn. Þeir
fóru úr bílunum til að kanna að-
stæður en meðan þeir voru að því
féll annað flóð og hurfu þeir með
því fram að veginum en þriðji mað-
urinn var um kyrrt í bílnum. Lík
annars þeirra fannst ekki fýrr en 11.
mars í sjónum en lík hins hefur enn
ekki fundist.
Öllunt er í fersku minni er snjó-
flóðið féll í fyrra á sumarhúsa-
byggðina í Tunguskógi á ísafirði og
olli gífurlegu tjóni og einn maður
beið bana.
Á Súðavík er ekki
flaggað í hálfa stöng
Það hefur ríkt þjóðarsorg þessa
síðustu daga meðan leitarmenn
hafa reynt sitt ítrasta til að finna þá
sem saknað hefur verið við erfiðar
aðstæður. Snjóflóðið sem féll á
byggðina á Súðavík var uni tvö-
hundruð metrar á breidd og nokkr-
ir metrar á dýpt. Snjóflóðið lenti á
alls fimmtán húsum þar sem voru
26 manns fyrir. Tala látinna kemst
ískyggilega nærri harmleiknum á
Hnífsdal árið 1910 en á Siglufirði ár-
ið 1919 varð mannskaðinn í fjórum
snjóflóðum alls. Víða í Reykjavík
og annars staðar á landinu hefur
verið flaggað í hálfa stöng og hugur
velflestra er að hálfu leyti hjá þeim
sem fórust á Súðavík og hinum sem
gráta vini sína og ástvini og misst
hafa heimili sín í þessum hildarleik
náttúruaflanna. Nærri veruleikan-
um kemst þó enginn sem ekki lifir
og hrærist í Súðavík og óblíðri nátt-
úrunni fyrir vestan. Eins og einn
Súðvíkingur komst að orði: „Hér
fyrir vestan megnar enginn að
flagga núna, enda liggja flaggstang-
irnar láréttar niðri.“ Og grimmdar-
veðrið hefur geisað áfram og ógnin
vofað yfir fleira fólki sem neyðst
hefur til að yfirgefa heimili sín. Á
meðan eru heilu bæjarfélögin löm-
uð af sorg.
-ÞKÁ
„Héðan eru
mikil tíðindi og iii“
„Jú, héðan eru mikil tíðindi og ill
og þessir atburðir eru hörmulegri
en orð fá lýst. Það eru enn óljósar
fregnir af því
hversu stórt
þetta slys er
en menn eru
harmi slegnir
yfir þessu,“
sagði Pét-
ur Bjarnar-
son þing-
maður Vest-
firðinga en
ráðgert er að
þingmennirnir korni saman á Vest-
fjörðunt strax og viðrar og ræði
ástandið. „I sjálfu sér eru orð lítils
megnug þegar svona kemur upp á.
Við hugsum að sjálfsögðu til þess
fólks sem hefur þurft að þola þessar
hamfarir og aðstandenda þeirra. Á
þessari stundu er lítið um þetta að
segja. “
Sveitarstjórinn
búinn að kalla eftir
nýju hættumati
„Það eru náttúrlega allir harrni
slegnir yfir þessu á öllu svæðinu og
maður veit lítið meira en fram
kemur í fréttum. Ég hafði samband
við Sigríði Hrönn, sveitastjórann í
Súðavík, og
bað hana að
koma á fram-
færi samúð-
arkveðjum til
þeirra sem
eiga um sárt
að binda,“
sagði Jóna
Valgerður
Kristjáns-
dóttir þing-
maður Vestfjarða. Sjálf er ég lokuð
inni, ég bý úti í Hnífsdal og kemst
ekki inn á Isafjörð nema með sér-
stöku leyfi og það er mælst til þess
að fólk sé ekki að fara urn að
óþörfu. Það er hættuástand yfir-
standandi í Hnífsdal núna, reyndar
ekki þeim megin í dalnum sem ég
bý í, en ég á dóttur sem býr á
hættusvæðinu og hún er flutt til
mín. Hættusvæði er norðanmegin í
Hnífsdalnum þar sem eru 8-10 hús.
Þar hafa fallið snjóflóð og þar þarf
annað hvort að kaupa upp þau hús
eða byggja snjóflóðavarnir þar fyrir
ofan. Síðan er Eyrarhlíðin einnig
hættusvæði í þessari átt (hlíðin
milli Hnífsdals og Isafjarðar) og er
lokuð nema með sérstöku leyfi. En
þetta er alveg hörmulegt og slær
mann líka mjög þegar þetta kemur
svona í gegnurn miðja byggðina þar
sem ekki hefur áður verið álitið að
slík hætta væri á ferðum. Þó að
auðvitað megi segja að hafi komið
viss aðvörun þarna fyrir jólin þá
held ég að menn hafi ekki gert
verulegan trúnað á það. Þó kom nú
í Vestfirska fréttablaöinu yfirlýsing
frá sveitarstjóranum í Súðavík um
það að sá atburður kallaði á algjör-
íega nýtt hættumat fyrir svæðið.
Það hafa komið einhver smærri
snjóflóð þarna en ekki valdið nein-
um skaða og ekki verið í neinni lík-
ingu við þetta.“
„Þetta snertir mig
eins og alla íbúa á
þessu svæði“
„Á þessari stundu get ég fyrst og
fremst sagt það að ég er eins og allir
aðrir harmi sleginn og get ekki með
orðum lýst sorg minni yfir því sem
þarna er að gerast. Ég hef auðvitað
eins og allir reynt að fylgjast með
því sem þarna er að gerast. Súðavík
er nágrannabyggðarlag mitt og ég
þekki auðvitað margt fólk þarna
sem á nú urn sárt að binda þannig
að þetta snertir mig eins og alla
íbúa á þessu svæði,“ sagði Einar K.
Guðfinnsson alþingismaður frá
Bolungarvík. Þetta munu hafa ver-
ið 26 sem
lentu í flóð-
inu sem er
um 10 pró-
sentum af
íbúafjöldan-
um — þetta
er alveg ólýs-
anlegt. Mað-
ur finnur
fyrst og
fremst fyrir
vanmætti sín-
um frammi fýrir þessu.“
Einar telur það víst að þingmenn
Vestfjarða reyni að koma saman
hið fyrsta til að ráða ráðum sínum.
„Á þessari stundu eru menn mátt-
litlir áhorfendur. I þessuni efnunt,
eins og svo mörgum öðrum, þá
verðum við örugglega einhuga um
að gera allt sem í okkar valdi stend-
ur til að koma til móts við fólk við
þessar aðstæður. En það er Ijóst að
það er lítið sem við getum gert, sem
stöndum framrni fyrir þessurn
hörmungum."
„Ég á þarna vini
og vandamenn“
„Þetta er í annað sinn á stuttum
tíma sem Vestfirðingar verða fórn-
arlömb náttúruhamfara. Mér er af-
ar minnis-
stætt snjó-
flóðið á Selj-
arlandshlíð
sem sópaði
burt suntar-
bústaðahverfi
Isfirðinga í
fyrra. Náinn
vinur niinn,
Kristján Jó-
hannsson,
lét þar lífið,.“ segir Jón Baldvin
Hannibalsson.
„Ég vaknaði upp við þessi ótíð-
indi og trúði varla mínum eigin
eyrum. Ég er ánægður með að upp-
lýsingar benda til að almannavarn-
arkerfið sem slíkt hafi reynst bæði
skjótvirkt og velvirkt. Það leið ekki
langur tími þangað til skipulögð
björgunarstarfsemi var hafin bæði
á heimaslóð, Súðavík, og með að-
stoð ísfirðinga og eins í stjórnstöð
almannavarnakerfisins. Ríkis-
stjórnin kom saman fyrst og fremst
í þeim tilgangi að fá staðfest að allt
sem í mannlegu valdi væri yrði
gert.
En mér er líka nijög ofarlega í
huga þakklæti og aðdáun á sjálf-
boðaliðastarfi mikils fjölda fólks
sem hefur sýnt þrautseigju í vosbúð
og við hinar skelfilegustu aðstæður.
Ég þekki vel til í Súðavík frá fornu
fari. Þetta var nú heimabyggð karls
föður rníns. Hann byrjaði starfsferil
sinn þarna, var formaður verka-
lýðsfélagsins og byggði með öðrum
sjálfboðaliðum félagsheimili stað-
arins sem ég hef oft gist í bæði við
fundi og mannfagnaði. Ég á þarna
vini og vandamenn.“
„Saga Vestfjarða
geymir því miður fleiri
dæmi slíkra voveif-
legra atburða.“
„Þessir hörmulegu atburðir
skapa í hugum okkar allra djúpa
samúð með ættingjum og fjölskyld-
um þeirra sem nú eiga um sárt að
binda og með ölluni íbúurn Súða-
víkur. Þessi snjóflóð minna okkur á
það að máttarvöld íslenskrar nátt-
úru geta verið grimm og miskunn-
arlaus,“ sagði
Ólafur Ragn-
ar Grímsson
þingmaður og
Vestfirðingur.
„Vestfirðing-
ar hafa á
s k ö m m u m
tíma orðið
fyrir tveimur
áföllum og
saga Vest-
fjarða geymir því miður fleiri dæmi
slíkra voveiflegra atburða á liðnum
áratugum. Á slíkum stundum get-
um við ekkert annað gert en að
sýna samúð okkar, samstöðu og
virðingu með íbúum byggðarlags-
ins og ættingjum þeirra sem látist
hafa. Það er á slíkum stundum sem
íslenska þjóðin verður ein fjöl-
skylda. Fyrir okkur sem vorum alin
upp á Vestfjörðum eru slíkir at-
burðir ærið nálægir. Ég held að allir
Vestfirðingar hafi alist upp við
bæði frásagnir af slíkri hættu og
snjóflóðum sem tortímdu bæði
fólki og heimilum.“
Fólk grátandi
í Dómkirkjunni
„Maður áttar sig varla enn á hvað
raunverulega hefur gerst og þjóðin
öll er slegin vegna atburðanna. Það
eina sem við í
kirkjunni get-
um gert er að
benda fólkinu
á að það sem
við trúum að
sé það eina
sem dugar,
þegar svona
ósköp dynja
yfir, er að
trúa og fela
sig Guði og biðja um hjálp. Það er
enginn vafi á því að það munu
ntargir eiga ótrúlega sárt um að
binda lengi, lengi, sagði herra Ólaf-
ur Skúlason biskup.
„Þarna blandast alls konar til-
finningar: Söknuðurinn og áfallið
við það að við mennirnir, sem telj-
um okkur svo færa og duglega, er-
unt raunverulega ekki neitt gagn-
vart svona hamförum.“
Ólafur telur það ekki fara á milli
mála að þegar svona ósköp dynja
yfir þá finni menn hvers kirkjan er
megnug. „Manni finnst bara sárt að
það þurfi eitthvað svona til þess að
ýta við okkur. Bæði til þess að við
áttum okkur á því að við erum ein
þjóð og eigum að styðja hvert ann-
að og eins hitt hvað kirkjan er mik-
ils virði. Ekki bara þegar svona dyn-
ur yfir heldur dagsdaglega og mikil
nauðsyn að rækta trúna sem er lif-
andi — ef hún þiggur ekki næringu
þá visnar hún.“
Ólafur segir presta eiga eftir að
vinna rnikið starf í kringum þennan
atburð. „Það eru prestar fyrir vest-
an núna. Þrír sem eru komnir ann-
ars staðar að og séra Jakob sem var
með mér í Dómkirkjunni fer strax
og flogið verður. Þetta er geypilega
mikið álag á prestinum á Isafirði,
séra Magnúsi, sem þjónar einnig í
Súðavík. Ég hef talað við hann og
hann er búinn að vera að alveg
stanslaust að og þetta tekur mikið á
rnann að leitast stöðugt við að gefa
af sjálfum sér. Maður verður að
passa að verða ekki örmagna. Ég
hef orðið var við það á stöðum þar
sem svona náttúruhamfarir hafa átt
sér stað, eins og til dæmis á Norð-
firði og í Vestmannaeyjum, að mik-
il skelfing grípur um sig og það
reynir mikið á presta á slíkum
stundum."
Kirkjan er reiðubúin að veita öll-
um þeim aðstoð sem hægt er, segir
Ólafitr. -JBG
Uppdráttur fenginn úr árbók Slysavarnafélagsins en hann sýnir snjó-
flóðin tvö sem féllu á Neskaupstað og mannvirkin sem fyrir þeim urðu.