Helgarpósturinn - 18.01.1996, Blaðsíða 25

FIMMTUDAGUR18. JANÚAR1996
25
Einstök og takmarkalaus sköpunargleði
La Cité des
Enfants Perdus
Sýnd i Regnboganum
Leikstjóri: Jean-Pierre Jeunet
Listræn hönnun: Marc Caro
Aóalleikarar: Ron Perlman,
Judith Vittet, Dominique Pinon
★ ★★★
rðið sem kom fyrst upp í
huga mér eftir að hafa séð
nýjasta hugarfóstur þeirra
Jeunet & Caro var: Einstakt!
Við nánari athugun og vanga-
veltur stend ég við þá fullyrð-
ingu, en viðurkenni samt tilvist
og sérstöðu allra hinna ein-
stöku kvikmynda sem fram-
leiddar hafa verið af lista-
mönnum (og brjálæðingum) í
gegnum tíðina. Nægir þar að
nefna Metropolis eftir Fritz
Lang, Fantasíu úr smiðju Walts
Disney og Brazil eftir Terry
Gilliam sem dæmi um þá tugi
kvikmynda sem eru sér á parti
vegna ótrúlegs sjónræns
ímyndunarafls aðstandenda.
Nú bætist La Cité des Enfants
Perdus í þennan hóp.
Annað sem gerir La Cité
svona einstaka er að hún er
jafnoki fyrstu myndar félag-
anna, Delicatessen (1991),
ef ekki í söguþræði þá
áreiðanlega í listrænni hönnun
og persónusköpun.
Stærð handrits og ímyndun-
arafls þeirra Jeunet & Caro hef-
ur kostað sitt og er myndin ein
sú dýrasta sem framleidd hef-
Lýðræðið, ástin
og raunveruleikinn
The American
President
Sýnd í Háskólabíói
Leikstjóri: Rob Reiner
Aðalleikarar: Michael Douglas,
Annette Bening, Martin Sheen
★★
Hér er bókstaflega ekkert
nýtt á ferð. Sama þema,
sömu persónurnar, sömu
ígildi, sama útlit og sami
boðskaður og í allt of mörgum
vel meintum rómantískum
gamanmyndum sem skotið
hafa upp kollinum síðustu ár-
in. Þessar svo kölluðu „feel-
good-movies“ hafa alltaf verið
til en verið misáberandi og
misvel gerðar. Einn af konung-
um þessa geira var Frank
„Spurningin er
kannski þessi: vilja
evrópskir áhorfendur
sjá draumóra Banda-
ríkjamanna um hinn
fullkomna ameríska
forseta?... Myndin er
svo lík raunveruleikan-
um að hún getur ekki
virkað sem sannfær-
andi skáldskapur.11
Capra og fáir hafa komist með
tærnar þar sem hann hafði
hælana.
Rob Reiner, leikstjóri The
American President, kemst þó
nokkuð nálægt Capra-hæðum
og ekki við öðru að búast,
enda mjög vanur og fær kvik-
myndagerðarmaður hér á ferð.
Hann á gullmola eins og Spinal
Tap og Misery undir belti sínu
og átti stóran þátt, með aðstoð
Meg Ryan, í að ljóstra upp um
kynferðislegt leynivopn
kvenna, í myndinni When
Harry Met Sally (fullnægingin
falska).
Nú finnst mér Reiner karlinn
aftur á móti vera að mýkjast
um of og í myndinni The Amer-
ican President er fátt annað
sem gefur til kynna að Reiner
sé þar við stjórnvölinn en fag-
mannleg vinnubrögð og gott
leikaraval.
Spurningin er kannski þessi:
Vilja evrópskir áhorfendur sjá
draumóra Bandaríkjamanna
um hinn fullkomna ameríska
forseta? Vissulega er ástarsaga
alltaf ástarsaga, en þessi miss-
ir gildi sitt vegna aðstæðna.
Myndin er svo lík raunveru-
leikanum að hún getur ekki
virkað sem sannfærandi skáld-
skapur heldur frekar sem mjúk
spegilmynd af hinum breyska
Clinton með Hillary þurrkaða
út. Michael Douglas lítur
óneitanlega út eins og forseti
og mér myndi ekki bregða ef
hann yrði það einhvern dag-
inn... eða Eastwood... eða
Schwarzenegger... eða jafnvel
Carrey! Annette Bening er
sykursætur lobbíisti sem for-
setinn fellur fyrir, svo heiftar-
lega reyndar að hann stofnar
næstu kosningum í hættu. Aðr-
ir leikarar standa sig með
prýði eins og Michael J. Fox
sem leikur blóðheitan ráð-
gjafa, Richard Dreyfuss sem
leikur repúblikanann í mót-
framboði og síðast en ekki síst
Martin Sheen sem er í góðu
formi sem aðalráðgjafi forset-
ans.
Ef áhorfandinn hefur brenn-
andi áhuga á innvolsi Hvíta
hússins og siðvenjum þjóð-
höfðingja — eða hefur þörf fyr-
ir að heyra um hvað amerískt
lýðræði snýst í alvörunni — þá
ætti hann ekki að verða svikinn
af þessari mynd. -KDP
„Hér hafa peningarnir
hinsvegar farið á rétta
staði. Ekki ívasann á
uppblásnum fjölmiðla-
stjörnum eins og oft
vill verða, heldur í um-
gjörð jafnt sem inni-
hald verksins sjálfs.
Með slíkt frelsi á bak
við sig virðast sköpun-
argleði félaganna ekki
nein takmörk sett.“
ur verið í Frakklandi frá upp-
hafi. Hér hafa peningarnir
hinsvegar farið á rétta staði.
Ekki í vasann á uppblásnum
fjölmiðlastjörnum eins og oft
vill verða, heldur í umgjörð
jafnt sem innihald verksins
sjálfs. Með slíkt frelsi á bak við
sig virðast sköpunargleði fé-
laganna ekki nein takmörk
sett.
Jeunet & Caro búa hér til
veröld þar sem raunveruleik-
inn er bjagaðari en gengur og
gerist í okkar heimi og súrreal-
ismi virðist hlutur hversdags-
ins. Myndin fjallar um vináttu
Miette (Judith Vittet), sem er
9 ára hörkutól með andlit eng-
ils, og One (Ron Perlman),
einfeldnings og kraftajötuns úr
sirkusnum. Saman leita þau að
litla bróður One, sem var num-
inn brott af sértrúarsöfnuði
ekki ólíkum þeim sem var í hol-
ræsunum í Delicatessen.
Þessi söfnuður er þó tölu-
vert geðveikari og kallar sig
Kýklópa, enda allir með eitt
vélrænt auga. Litli bróðirinn,
ásamt mörgum öðrum börn-
um, hefur verið fluttur út á sjó
á fljótandi virki Kranks, brjál-
aðs vísindamanns (frábærlega
Ieikinn af Daniel Emilfork) þar
sem hann, með hjálp aðstoðar-
fólks, reynir að ræna draum-
um barnanna í tilraun til að
hætta að eldast. í ofanálag
þurfa Miette og One að kljást
við illkvittnar síamstvíbura-
systur sem vilja koma þeim
fyrir kattarnef.
Margir aðrir litskrúðugir ka-
rakterar skjóta þarna upp koll-
inum og þekkja má nokkra úr
leikaraliði Delicatessen. Slátr-
arinn ógurlegi (Jean-Claude
Dreyfus) er núna orðinn óp-
íumreykjandi dýratemjari sem
sérhæfir sig í morðingjaflóm
og hetjutrúðurinn (Dominique
Pinon) er orðinn sexfaldur að-
stoðarmaður Kranks.
Þess má geta, að allir í
myndinni eru klæddir upp af
Jean- Paul Gaultier, sem hlýt-
ur að teljast sjálfkjörinn í þetta
verkefni, enda greinilega á
svipaðri bylgjulengd og þeir
Jeunet & Caro.
Gálgahúmor, rómantík og
ævintýri eru kjarni La Cité des
Enfants Perdus og umgjörðin
er engu síðri, þar sem fegurð
og ljótleiki ná súrrealískum
sáttum. Útkoman verður
hreint út sagt: UNIQUE!
-KDP
Mjaltavélin í Hollywood
Ace Ventura
- When Nature Calls
Sýnd í Bíóborginni og Bíóhöllinni
Leikstjóri: Steve Oedekerk
Aóalleikarar: Jim Carrey,
lan McNeice, Simon Cattow
★ ★
Ef markaðssérfræðingar
stóru kvikmyndaveranna í
Hollywood veittu í lok hvers
árs verðlaun, sem gætu til
dæmis heitið „Gullni kálfur-
inn“, væri gamanleikarinn Jim
Cíurey áreiðanlega mjög ofar-
lega á lista fyrir síðastliðið ár.
Hann kom eins og þruma úr
heiðskíru lofti í hlutverki gælu-
dýrarannsóknamannsins
furðulega og vakti fyrsta mynd-
in um Ace Ventura gífurlega
hrifningu áhorfenda jafnt sem
peningamanna og var Carrey
umsvifalaust tekinn í tölu
fyndnustu manna samtímans.
Það virðist litlu máli skipta
hvaða mynd eða hlutverki
hann er í; æ fleiri miðar seljast.
Þótt mér hafi fundist per-
sónusköpun Carreys í Ace
Ventura - Pet Detective (1994)
frumleg og vald hans á lát-
bragði í Dumb and Dumber
(1995) aðdáunarvert er tak-
markað hvað einn maður með
einn húmorstíl getur haldið at-
hygli manns lengi. Hinsvegar er
mjaltavélin enn í fullum gangi
þar vestra og hættir ekki fyrr
en hún er farin að blóðmjólka.
Söguþráður Ace Venturn -
When Nature Calls skiptir í
rauninni engu máli, enda aðal-
atriði myndarinnar fyrrnefnd
stjarna. Það nægir að nefna að
Ace er í þetta skiptið staddur
með tilfallandi fettum, brettum
og grettum í Afríku. Hann lend-
ir í hringiðu deilna tveggja ætt-
bálka, sem snúast um heilaga
hvíta leðurblöku sem Ace verð-
ur að finna til að stilla til friðar.
Inn í þetta fléttast vondir hvítir
veiðiþjófar og spilltir embætt-
ismenn.
Flestir í myndinni, að Ace
undanskildum, minna á ster-
íótýpur úr hinum klassíska og
óþolandi „Carry On“-geira og
verða fyrir vikið bæði fárán-
legri en aðalhetjan og
ófyndnári.
Carrey nær ekki
að halda mynd-
inni uppi einn
síns liðs þó
að nokkur at-
riði fái mann
til að hlæja
(og ég sem
hélt að
ég væri flink-
ur að leggja í
s t æ ð i ... ) .
Hann má f
ara að passa
sig hvað til-
v o n a n d i
handrit og
1 e i ks t j ó r a
snertir ef
stjarna hans á
ekki að fá hala
og byrja
að hrapa í átt að
jörðu.
-KDf
Maður bítur hund
rír kvikmyndafræðinemar í
Belgíu (af öllum stöð-
um...) settust niður einn góð-
an veðurdag fyrir nokkrum ár-
um og hugsuðu upp mynd
sem síðar fékk engilsaxneska
heitið Man Bites Dog og er
ákaflega ruddafengið sam-
bland af
Silence ofthe Lambs og Henry:
A Portrait ofa Serial Killer.
Þessar tvær síðastnefndu
komast nefnilega ekki í hálf-
kvisti við MBD þegar ísköld
mannvonska og hroðalegt at-
hæfi er annars vegar. Hin vafa-
samt innréttaða en þó hugvits-
sama Belgaþrenning sá sjálf
um að skrifa handritið og leik-
stýra stykkinu fyrir minna en
ekki neitt. Þetta kostaði víst
skít og kanil. Sagan er í heim-
ildarmyndarformi og fylgja
stúdentarnir þrír fantalega
kaldrifjuðum leigumorðingja
(sem að sjálfsögðu er af belg-
ískum uppruna) við störf hans
um víðan völl. Fyrir morðfólið
fyrirfinnst ekki nokkur einasta
manneskja sem er of stór, ung,
lítil eða gömul svo ekki megi
hálshöggva hana, skjóta,
stinga, kyrkja eða nauðga.
Maðurinn bætir gráu ofaná
svart með því að vera fullkom-
lega fyrirlitlegur í orði jafnt
sem æði. Það er að vissu leyti
aðdáunarvert hvernig Belgarn-
nokkurn hátt. Húmor er í ríku-
legu magni að finna í mynd-
inni, en hann er vitaskuld kol-
bikasvartur og hrollkaldur og
engan veginn við flestra hæfi.
Gott dæmi um það má sjá þeg-
ar leigumorðinginn upplýsir,
að hann sökkvi hræjum fórn-
arlamba sinna í tilgreinda
vatnsfyllta námu og ræðir síð-
an í smáatriðum hversu mikla
ballest þurfi að festa á mis-
munandi manneskjur svo þær
sökkvi dyggilega til botns:
„Dvergar þurfa minni ballest
en börn því að þótt bæði séu
lítil og létt þá eru bein dverg-
anna þyngri og þéttari í sér,“
segir svínið af yfirvegun. Helg-
arpósturinn veit fyrir víst að
mynd þessa má finna á Aðal-
vídeóleigunni við Klapparstíg
og Toppmyndum á horni Sól-
valla- og Hofsvallagötu. Ef þið
þorið... -shh
ir þrír láta það alveg vera að
gera skepnuna sympatíska á