Alþýðublaðið - 21.02.1976, Blaðsíða 3

Stefnuljós Benedikt Gröndal skrifar
Vísindaleg hag-
nýting eða vís-
vitandi ósljórn?
I Alþýðublaðinu i dag er frá
þvi skýrt, að nefnd sem skipuð
var til þess að gera tillögur um
stjórnun og skipulagningu
veiða á Islandsmiðum, hafi
orðið ásátt um, að ekki væri ó-
hætt að veiða meira, en 280
þúsund tonn af þorski á yfir-
standandi ári. Þessi tala ætti
ekki að koma mönnum ákaf-
lega mikið á óvart — og þó.
Fiskifræðingamir höfðu ráð-
lagt 230 þúsund tonna há-
marksafla, sjávarútvegsráð-
herra hefur nefnt töluna 265
þús. tonn i sambandi við við-
ræðurnar, sem fram fóru i
London. Stjórnunarnefndin
segir 280 þús. tonn i sinum
hugmyndum.
Nú á Hafrannsóknarstofnunin fulltrúa i
þessari nefnd að þvi ég bezt veit. Hún ætti
þvi að hafa haft talsverð áhrif á þá tonna-
tölu, sem nefndin hefur komizt að niður-
stöðu um að óhætt sé að veiða af þorski.
Talsverður munur er á hugmyndum
stjórnunarnefndarinnar — 280 þús. tonn-
um — og tillögum Hafrannsóknarstofnun-
arinnar — 230 þúsund tonnum — og væri
fróðlegt að vita i hverju það liggur, að i
febrúarmánuði sé talið óhætt að veiða 50
þúsund tonnum meira af þorski á árinu
1976 en talið var óhætt að gera i desem-
bermánuði. Er hér um að ræða raunhæfa
tölu um aflahámark og ef svo er, hvað
hefur þá breytzt á timabilinu, sem gerir
færtað hækka aflahámark á þorskveiðum
um 50 þúsund tonn? Eða er hér um að
ræöa einhverja samningstölu gripna að
meira eða minna leyti úr lausu lofti og ef
svo er, hvað er þá átt við með öllu talinu
um visindalegar nytjar og stjórnun?
Ýmsir menn, þ.á m. fiskimenn, hafa
verið i meira lagi vantrúaðir á niðurstöð-
ur fiskifræðinganna um ástand þorsk-
stofnsins og veiðiþol hans og hafa máli
sinu til stuðnings bent á ýmis atriði þar
sem spár fiskifræðinga hafa ekki gengið
eftir. Þá hafa fiskimenn einnig efast um
það, að seiðatalningin, sem fiskifræðingar
byggja skoðanir sinar fyrst og fremst á,
sé öruggur mælikv. á ástandið. Þeir hafa
m.a. bent á, að Bretar virðast hafa fundið
ný veiðisvæði að undanförnu þar sem þeir
hafi fengið allgóða veiði — aðallega þó
fyrr á vetrinum —svæði.sem Islendingar
hafi litt um vitað og ekki nytjað. Spyrja
menn, hvort þetta stangist ekki eitthvað á
við skoðanir fiskifræðinga. Þessar raddir
heyrast meðal sjómanna þótt svo undar-
lega beri við, að þeir hafi óvenjulega
hljótt um skoðanir sinar i þeim umræð-
um, sem farið hafa fram að undanförnu.
En hver svo sem hin rétta niðurstaða er
af þessu öllu saman — hvort heldur hægt
er að veiða 230 þúsund, 265 þúsund, 280
þúsund lestir eða meira af þorski á yfir-
standandi ári án þess að vinna stofninum
tjón, þá er það yfirlýst stefna okkar að svo
megi gera þurfum við auövitað að komast
að einhverri niðurstöðu um hvað okkur sé
óhætt að veiða mikið af mikilvægustu
fiskitegundunum. Þegar sú niðurstaða er
af þessu öllu saman — hvort heldur hægt
er að veiða 230 þúsund, 265 þúsund, 280
þúsund lestir eða meira af þorski á yfir-
standandi ári án þess að vinna stofninum
tjón, þá er það yfirlýst stefna okkar ís-
lendinga að hafa visindalega stjórn á
veiðunum og til þess að svo megi gera
þurfum við auðvitað að komast að ein-
hverri niðurstöðu um hvað okkur sé óhætt
að veiða mikið af mikilvægustu fiskiteg-
undunum. Þegar sú niðurstaða er fengin,
og þá niðurstöðuþurfum við að fara að fá,
þá þurfum við að gera það upp við okkur
hvernig við ætlum áð framfylgja þeirri
magnhámarksste&iu, sem við höfum orð-
ið ásáttir um. Hvemig eigum við t.d. ab
beina flotanum að veiðum á fiskitegund-
um, sem eru ekki i yfirvofandi hættu —
t.d. ufsa, karfa, kolmunna og e.t.v. fleir-
um? Þurfum við e.t.v. að beita verðá-
kvörðunum á fiski þannig, að þessar veið-
ar verði eftirsóknarverðari,en þær eru nú
og mesta þrýstingnum yrði þannig aflétt
af þorskveiðunum? Og ef þarf að setja
einhverjar veiðitakmarkanir á þorskveið-
arnar eins og segir i frétt Alþýðublaðsins i
dag, að tillögunefndin um stjórn og skipu-
lagningu veiða sé að gera. Þarf þá ekki að
hafa hliðsjón af þvi, hvaða veiðar skili
okkur mestum arði, hvaða verkunarað-
ferðir, hvaða skipastærðir og gerðir, hvar
á landinu arðsemi fiskveiða og fiskverk-
unar sé mest? Hvort góður rekstur fiski-
skipa og fiskverkunarstöðva sé e.t.v.
meira bundinn einum landshluta en öðr-
um og hvar á landinu fiskveiðar og fisk-
vinnsla er alger undirstaða alls atvinnu-
lifs og allrar byggðar? Ef á að lita fram
hjá slikum þáttum eins og gert yrði ef þær
hugmyndir næðu fram að ganga að banna
með öllu þorskveiðar i troll utan þess
tima, sem þorri báta á suð-vesturlandi
stundar þorskveiðar, með óskaplegum af-
leiðingum fyrir þá staði, sem liggja næst
auðugum fiskimiðum og sýna, flestir
hverjir, besta afkomu og arðsemi i fisk-
veiðum og fiskvinnslu i landinu, þá væru
það ekki visindalegar nytjar. á fiskistofn-
um og hagfelld stjórn heldur hreinasta ó-
stjórn og algert ráðleysi.
Þaðmá velvera,aðsumum þyki þessar
skoðanir bera meira en litinn vott af
þröngri hreppapólitik vestfirðings, norð-
lendings eða austfirðings. En er okkur
ekki sagt, að alls ekki sé grundvöllur fyrir
neins konar stóriðju i tveimur þessum
landsfjórðungum og vart i hinum þriðja?
Eru þær fullyrðingar ekki studdar marg-
vislegum hagfræðilegum og efnahagsleg-
um rökum? Og ef slikar röksemdir eiga
ekkert skylt við hreppapólitik hvernig
geturþað þá verið hreppapólitik, ef þvi er
stungið að mönnum að nota nákvæmlega
sambærileg rök við að skera úr um það
hvar og hvernig það borgi sig best fyrir
þjóðarheildinaað láta veiða og verka fisk,
þegar svo er komið að setja verður höml-
ur á veiðarnar vegna þess, að auðlindir
fiskimiðanna eru ekki lengur taldar vera
óþrjótandi, eða þvi sem næst?
1 sambandi við þær ráðstafanir, sem
gerðar hafa verið á alþingi til aðstoðar
sjávarútvegi og fiskvinnslu, hafa verið
lagðar fram hlutfallstölur til þess að sýna
meðaltalsástand fyrirtækja i þessum at-
vinnurekstri. Við þau tækifæri hefi ég oft-
ar en einu sinni óskað eftir að fá þessar
upplýsingar nokkuð nákvæmari, t.d.
sundurliðaðar eftir landshlutum til þess
m.a. að gera mér grein fyrir þvi á grund-
velli þéirra, hvar á landinu útgerð og fisk-
vinnsla standi traustum fótum og hvar
ekki. Þessar upplýsingar hef ég ekki get-
að fengið, en hef hins vegar aflað mér
þeirra úr annarri átt og hafa þær leitt i
ljós, að mikill munur er á stöðu fiskveiða
og fiskvinnslu frá einum landshluta til
annars.
Hvernig á svo að vera hægt að setja ein-
hverjar skynsamlegar reglur um hag-
kvæmustu nýtingu auðlinda hafsins fyrir
þjóðarbúið ef ekki er höfð hliðsjón af slik-
um upplýsingum? Verið er að tala um
nauðsyn stefnumótunar i fiskveiðimálun-
um, en er það ekki einmitt kjarni allrar
stefnumótunar i sambandi við ráðstöfun
takmarkaðra gæða að ákveða hvar og
hvernig þau skuli nytjuð með sem bestum
árangri? Okkur er sagt, að einmitt þessi
sjónarmið hafi ráðið staðsetningu álvers i
Straumsvik, málmblendiverksmiðju á
Grundartanga, o.s.frv., o.s.frv. Hvaða
rök eru fyrir þvi að styðjast ekki við ná-
kvæmlega sambærilegár aðferðir við að
meta hvar og hvernig hagkvæmast er fyr-
ir þjóðina að nytja hin takmörkuðu gæði
fiskimiðanna? Og skyldi það ekki lika
þurfa að koma inn i þetta dæmi hvar
veiðibönn eins og þau, sem rætt var um
hér að framan og skýrt er frá i Alþýöu-
blaðsfréttinni i dag, myndu þýða að heil
byggðarlög, þar sem menn skila tvöföld-
um gjaldeyristekjum i þjóðarbúið á við
landsmeðaltal, myndu leggjast i auðn og
ibúar þeirra tapa þeim eigum, sem þeir
hafa verið að berjast við að koma sér upp
alla sina ævi.
Það er hægt að sannfæra okkur um, að
álver eigi að vera i Straumsvik og hvergi
annars staðar, að málmblendiverksmiðja
eigi að vera i Hvalfirði og hvergi annars
staðar. En ef á að reyna að sannfæra mig
um það, að útgerð og fiskvinnslu verði
best borgið með þvi að stöðva svo til allar
þorskveiðar frá útgerðarbæ junum á Vest-
fjörðum, Norðurlandi og Austfjörðum
þriðjung ársins og loka frystihúsunum
þar þann tima á sama tima og saltfisk- og
skreiðarverkunheldur áfram i sama mæli
og fyrr hér á suð-vesturhominu þá er ég
anzi hreint hræddur um að ég bæði um að
hafa mig afsakaðan. Svoleiðis boðskapur
er heldur mikil hreppapólitik fyrir mig!
I HREINSKILNI SAGT
Mökkurkálfi.
Það er gömul og ný saga, að
veröld mannkynsins einkenn-
ist af sifelldri baráttu. Ekki
þarf lengi að fletta blöðum, til
þess að sannfærast um það.
Þvi er þó ekki að neita, að
mjög fara markmið barátt-
unnar á dreif á ýmsum tim-
um. í heild má þó segja, að
yfirleitt birtist hverskyns
barátta i þvi ljósi, að freista að
ná einhverjum eftiræsktum
árangri, þó vissulega séu þeir
til, sem einungis berjast
baráttunnar vegna. Venjan er
að gera ráð fyrir þvi, að þeir,
sem mestan hafa styrkinn,
vinni sigurinn.
Þegar núverandi ríkisstjóm settist á
valdastóla, er óhætt að segja, aö miöaö
við liðskost var um að ræða einhverja
sterkustu stjórn.sem við höfum sögur af á
þessari öld.
Það skorti heldur ekki á, að látin væru i
veðri vaka ákveðin og háleit markmið.
Þau voru máski ekki öll ný af nálinni, s.s.
strið við verðbólgu, m.m. og fleira i þeim
dúr. Ekki má heldur gleyma fyrirheitum
um hallalausan rikisbúskap. Flest af
þessu var auðvitað einnig vilji þjóðarinn-
ar, og þvi þurfti ekki að búast við veru-
lega virkri andstöðu þaðan, ef reynt yrði
að standa við stóru orðin.
Sú hefur heldur ekki orðið raunin, og
meira að segja rikisstjórnin sjálf, sem þó
er ekki þekkt fyrir sérstaka velvild til
hinna máttarminni, sem mynda breiðast-
an gmnn þjóðfélagsins, hefur á stundum,
já, raunar oft, fremur lokið lofsorði á
ábyrgðartilfinningu launþegastéttanna,
sem vissulega réttmætt er.
Þetta eru staðreyndir, sem ekki mega
gleymast neinum. En þegar til sjálfrar
stjórnarinnar kemur, horfir málið
sannarlega örðuvisi við. Einhvern tima
var sagt um klaufskan mann, að það
mætti vera léleg spýta, svo honum tækist
ekki að smiöa axarskaft úr henni. Rikis-
stjórnin hefur fetað dyggilega i fótspor
þessa erkiklaufa, og axarsköftin hafa
flætt úr hennar höndum inn i þjóðlifið, i
striðum straumum. Það er algerlega
tilgangslaust að neita þessari fullyrðingu,
hversu vinveittir sem menn kynnu að
vera stjórnvöldum og umburðarlyndir.
Þar eru svo mörg vitni, sem tala skýru
máli. Rikisbúskapur, sem dragnast með 8
milljarða halla, gjaldeyrissjóður, sem er
mörgum milljörðum neðan við 0 þrátt
fyrir hrikalegustu lántökur erlendis, sem
nokkru sinni fara sögur af, eru sannar-
lega varðar, sem miklu heldur ættu að
standa sem bautasteinn, en sem vörður
við vegferð er áfram heldur.
Langstærsta málið, sem við hefur verið
fengizt undanfarið — landhelgismálinu —
er búið að klúðra svo sem ýtrustu tækifæri
hafa til gefizt. Þegar annars vegar er litið
á styrk stjórnarinnar á Alþingi og hins
vegar á afrekin, verður vist flestum á að
minnast fornu sögunnar um leirjötuninn
Mökkurkálfa, sem jötnar reistui árdaga,
til þess að skelfa Þór.
Hann vantaði svo sem ekki stærðina —
var IX rasta hár, að sögn, en hjartað var
merarhjarta, og það var það, sem gerði
gæfumuninn. Um viðskipti hans og Þórs
segir sagan, að þrátt fyrir stærðina voru
þau afrek hans ein, að miga á sig af
hræðslu þegar Þór birtist með hamarinn á
lofti. Þar sagði efniviðurinn og hjartalag-
ið til sin! Varla veröur hjá þvi komizt að
mönnum finnist þessi forna sögn hafa
endurtekið sig æði óþyrmilega i fari nú-
verandi stjórnar, svo oft er hún búin aö
bleyta buxurnar i stað þess að nota
bolmagnið, til að berjast við aðsteðjandi
vanda.
ömurlegast af öllu er þó, hvemig sam-
skiptin við erlendar þjóðir hafa til tekizt.
Eftir Odd A. Sigurjórsson
Þar hefur ýmist verið um að ræða kot-
roskin stóryrði um hvað stjómin hefði i
hyggju, eða óttablandið hik.
Að eðlilegum hætti hafa andstæðingar
okkar verið býsna fljótir að sjá hvers kon-
ar hjarta sló undir, og gengið á lagið.
Þannig hafa Bretar greitt hvert kjafts-
höggið á fætur öðru. En alltaf hefur ein-
hver sýndarástæða verið fundin, til þess
að greiða ekki i sömu mynt!
Þegar svo Bretarnir bitu höfuðið af allri
skömm með þvi að stefna fiskiflota sinum
á alfriðað svæði og freistuðu að sigla
varðskipin i kaf enn augljósar en áður,
var enn notað „alvarlegt augnaráð”! Það
er fyrst þegar þeir hafa drattast út af
bannsvæðinu, sem stjórnin mannar sig
upp og lætur ekki sitja við marklausar
hótanir einar. Hver árangur verður af þvi
er svo enn dulið i framtiðinni. En hátta-
lagið og viðbrögðin eru sviplikust þvi, að
greiða höggið þá fyrst þegar andstæðing-
urinn er að snúa bakinu að! Við fáum nú
að lesa það i stjórnmálagögnum. að
erlendar þjóðir liti þessi viðbörgð okkar
sömu augum og stjórnarforystan hefur
um langa hriö fryst i ásjónu sina! Það
skyldi nú bar ekki „lukka til”, að þarna
höfum við fundið nýja útflutningsvöru!
Ekki veitti vist rikiskassanum af.
Ný útflutningsvara?!
Laugardagur 21. febrúar 1976
Alþýöublaðiö