Alþýðublaðið - 31.03.1976, Blaðsíða 12

12
Miðvikudagur 31. marz 1976. bla^fö*
BILASALINN
v/VITATORG
Opið öll kvöld til kl. 10
Símar 12500 og 12600
Volkswageneigendur
Höfum fyrirliggjandi: Bretti — Huröir — Vélarlok —
Geymslulok á Wolkswagen I allflestum litum. Skiptum á
einum degi með dagsfyrirvara fyrir ákveðiö verð.
Reyniö viöskiptin.
Bilasprautun Garðars Sigmundssonar.
Skipholti 25 Simar 19099 og 20988.
W
TRÉSMIÐJA
BJÖRNS ÓLAFSSONAR
REYKJftVÍKURVEGI 68 - SÍMI 51975
HAFNARFIRÐI
HUSBYGGJENDUR!
Muniö hinar vinsæiu TI-
TU og Slottlis ta þétting-
ar á öllum okkar hurð-
um og gluggum.
*
E3dá er ráð nema i
tíma sé tekið.
Pantið timanlega.
Aukin hagræðing
skapar lægra verð.
Leitið tilboða.
B^l
Saga af nátttröllum
Þessa dagana er mönnum
tiðrætt um ákvörðun dóms-
málaráðherra þess efnis að
óska eftir þvi, að utanrikisráöu-
neytið kanni möguleika á að fá
hraðskreið skip til þess að verja
landhelgina.
Eins og tslendinga er venja,
þá sýnist sitt hverjum. Sumir
eru hæst ánægðir yfir þvi, að
Bandarikjamönnum séu settir
kostir, aðrir telja slikt til alvar-
legri hluta, jafnvel alvarlegri en
guðlast.
Varnarmál okkar hafa verið
fordómafyllsti málaflokkur is
lenzkra stjórnmála siðustu
áratugi. Ekki samt svo að
skilja, að það sé ekki af ásettu
ráði gert. Sjálfstæðisflokkurinn
og Alþýðubandalagið hafa gert
allt sem hægt er, til þess að svo
verði, viðhalda fordómunum,
útiloka heilbrigða skynsemi og
beitingu góðra raka i þeim
tilgangi einum saman að beina
huga islenzks verkafólks frá
raunverulegri og áþreifanlegri
málum islenzkra stjórnmála.
Aiþýðuflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn hafa helzt
leitast við að beita skynsemi, en
jafnaij orðið undir skriðu for-
dóma.
Þvi er þetta skrifað, að í dag
má færa sönnur fyrir málefna-
þurrð, rökþroti og hugsjónaleysi
Sjálfstæðisflokksins og færa gild
rök að þvi, að varðandi varnar-
málin skiptir það eitt megin-
máli íiú að vera á móti komm-
unum.láta ekkert verða vatn á
þeirra myllu. Til þess að sýna
fram á rökleysi Sjálfstæðis-
manna mun ég gera einkum
tvennt: reyna að skýra eðli
ákvarðana i utanrikismálum og
geta aðdraganda stofnunar
Atlantshafsbandalagsins og
þeirra sjónarmiða, sem mestu
réðu varðandi afstöðu vinaþjóða
okkar.
Samfélag þjóða er um margt
likt samfélagi einstaklinga. Inn-
an þess eru andstæðir hagsmun-
ir, mismunandi skoðanir, mis-
munandi þjóðir hvað varðar
kynþátt, tungu, menningu
o.s.frv. rétt eins og innan þjóð-
félags eru þegnar þess mismun-
andi.
1 veigamiklu atriði háttar þó
mjög ólikt hvað varðar sam-
býlishætti. t þjóðfélagi
einstaklinga eru þegnar þess
háðir ákveðnu formi umgengn-
is- og sambýlislaga. t okkar
tilfelli er það stjórnarskráin,
sem kveður á hver þessi lög og
reglur eru. Gildi þeirra er al-
gjört. hvað viðkemur
einstaklingnum. Verði hann
sekur að brotum, þá er hann
sóttur til saka og þarf að sæta
refsingu, ef slikt er ákveðið.
I samfélagi þjóða er slíkt vald
ekki til. Þjóðin er sinn eiginn
ákvörðunaraðili og fer með
æðsta ákvörðunarvald. Þess
vegna getur hún tekið
ákvarðanir i eigin málum án
nokkurra takmarkana. Hins
vegar geta ákvarðanir einnar
þjóðar valdið deilum jafnvel
striði, en þegar slikar
ákvarðanir eru teknar hlýtur
þeim, sem ákvarðanir taka að
vera ljóst, hverjar hugsanlegar
afleiðingar þeirra kunni að
verða.
Þvi er það, að þegar ts-
lendingar ákveða að færa út
landhelgi sina, hvort sem það er
lögsagnar- eða auðlindaland-
helgi, þá er verið að taka
ákvörðun, sem hlýtur að hafa
afleiðingar sérstaklega þar sem
vitað er að um hana er ekki
einhugur meðal þjóða. Útfærsla
landhelginnar flokkast undir
það sem stjórnvisindamenn
kalla á enskri tungu
„redistribution” eða breyting á
aðstöðu þjóða til þess að nýta
ákveðin gæði.
tslendingar hafa ákveðið að
200 milna efnahags-(fisk-
veiðailögsaga gildi og að við
hófum yfirráðarétt þar um. Það
hefur lika verið ákveðið að
verja þann rétt og hlýtur slikt
a.m.k. að falla undir málaflokk-
inn varnarmál.
Varðandi skipaútvegun og
Nato er vert að rifja upp fáein
atriði, sem úrslitaþýðingu höfðu
i sambandi við afstöðu Norður-
landaþjóðanna til þátttöku i
Bandalaginu.
t marz 1946 komu utanrikis-
málaráðherrar Danmerkur,
Noregs og Sviþjóðar saman til
þess að ræða utanrikis- og
varnarmál. Fundur þeirra var
upphaf að reglulegum fundum
2svar á ári. t ágúst 1947 bættist
tsland i hópinn. Samvinna þjóð-
anna byggðist á samvinnu
þeirra i Sameinuðu þjóðunum.
Fyrsta hugmynd um varnar-
samstarf var að Noregur,
Sviþjóð og Danmörk mynduðu
bandalag. Sú hugmynd fékk
góðan hljómgrunn og var unnið
að henni i anda 51. gr. Samein-
uðu þjóðanna um rétt til sam-
eiginlegra varna. Astand efna-
hagsmála á þessum tima var
slikt i Evrópu, að eina þjóðin,
sem vildi og gat lagt verulega
að mörkum til endurreisnar
voru Bandariki Norður-
Ameriku. Þau gerðu það með
Marshall aðstoðinni, sem eins
og Marshall orðaði það 15. júni
1947: ,,er til baráttu gegn
hungri, fátækt, eymd og stjórn-
leysi.” Það var þvi augljóst,
hvaðan hjálpin gæti komið.
Árið 1948 mælti Bevin utan-
rikisráðherra Breta fyrir tillögu
um Vestur-samtök, þ.e. sam-
starf landa við Ermasund á
sviði varnarmála. t júni 1948
mælti Arthur Vandenberg,tals-
maður Republikana i
Bandarikjaþingi fvrir hugmynd
um fjölgun landa i Vestur-sam-
tökunum og sagði, að markmið
samtakanna hlyti að vera að
stuðla að varnarsamstarfi, sem
byggði á áhrifarikri og sterkri
eiginvarnarstöðu, sem og gagn-
kvæmri aðstoð.
Svo vikið sé aftur að hug-
myndinni um varnarsamstarf
Norðurlandanna, þá var aðal
þröskuldur þeirrar hugmyndar
sá, að fljótt þurfti að efla her-
FRA SUJ - Sambandi ungra jafnaðarmanna
Umsjón: Bjarni Magnússon
Valdheiting vegna valdsins?
Skrifið eða hringið
í síma 81866
i krafti valdsins!
Undirréttardómur hefur nú
verið kveðinn upp i merkilegu
máli. Þegar núverandi mennta-
málaráðherra, Vilhjálmur
Hjálmarsson, vék dr. Braga
Jósepssyni fyrirvaralaust úr
embætti deildarstjóra fræðslu-
deiidar menntamálaráðuneytis-
ins, þann 6. des. 1974, höfðaði dr.
Bragi mál á hendur fjármála-
ráðherra f.h. rikissjóðs fyrir ó-
lögmæta brottvikningu.
Undirréttardómur hefur nú
komizt að þeirri niðurstöðu, að
brottvikningin hafi verið ólög-
mæt og dæmt dr. Braga skaða-
bætur að upphæð kr. 3,5 milljón-
ir ásamt 13% ársvöxtum frá 6.
desember 1974 til greiðsludags,
auk kr. 400 þúsund i málskostn-
að.
1 viðtali við dómarann tjáði
hann, að dómurinn væri felldur
vegna ólögmætrar brottvikn-
ingar, en það kemur ekki beint
fram i dómsforsendum, hvort
heldur væri miskabætur, eða ó-
lögmætiðen krafa dr. Braga var
tvihliða, þar sem miskabætur
var önnur hliðin.
Samkvæmt þessum dómi,
stendur nú landslýður frammi
fyrir þvi, að einn af æðstu
mönnum framkvæmdavaldsins
hefur gerzt sekur um valdniðslu
á hendur undirmanni sinum.
Þetta er alvarlegt mál og hef-
ur vitanlega ýmsar hliðar. Al-
þjóð veit, að núverandi mennta-
málaráðherra er engan veginn
of birgur af kunnáttu, til þess að
klæða það háa embætti, sem
starf menntamálaráðherra er.
Rétt er i bili, að sleppa um-
ræðum þar um. En hitt myndu
menn vissulega kjósa, að þrátt
fyrir það, væri um að ræða
nægilega réttlætistilfinningu, til
þess að annað eins og þetta
hendi ekki.
Ráðherra hefur einnig alla
möguleika til þess, að afla sér
allra gagna um réttarstöðu
sina, hafi hann ekki i kollinum
kunnáttu til, hvað má og hvað
ekki má, lögum samkvæmt.
Ýmsar spurningar hljóta að
vakna i þessu sambandi. En sú,
sem áleitnust er, er þessi: Telur
ólögfróður valdsmaður það
sómasamlegt, að nota brjóstvit-
ið, til þess að beita valdi á þann
hátt, sem hér var gert? Hafi það
ekki verið eina leiðarljósið, hver
voru þá hin önnur?
Ef leyfilegt væri að geta,
myndi það helzt koma upp I
hugann, að ráðherra neiti þvi,
að hafa við nokkurn ráðgazt, áð-
ur en hann steig þetta skref.
Þar kemur tvennt til. Annað, að
það er auðvitað ákaflega óþægi-
legt að játa, að menn hafi verið
hafðir að ginningarfifli og þá af
sér verri mönnum, þó slik dæmi
finnist oft og tiðum. Hitt er, að
vel má treysta ráðherranum til
þess manndóms, að taka á sinar
herðær sökina, hvort sem rétt-
mætt er eða ekki.
Fari svo, sem hér þykir lik-
legt, hangir ein smáspurning
við. Hver á að blæða fyrir af-
glöp, sem baka almenningi, þó i
gervi rikisfjárhirzlunnar sé,
verulegt fjárhagstjón?
Sérhver þjóðfélagsþegn, sem
veröur fótaskortur á þvi, hvað
rétt er og hvað er rangt, verður
að standa ábyrgur fyrir hugsan-
legum bótarétti. Það er ekkert
umræðumál.
En ef einn af æðstu valds-
mönnum i landinu, villist út á þá
braut, að kunna ekki skil á réttu
og röngu, á hann þá ekki einnig
að bera persónulega ábyrgð?
Það er á engan hátt óeðlilegt, að
almenningur velti slikri spurn-
ingu fyrir sér.
Er það hugsanlegt, að valds-
menn geti i skjóli timabundins
valds, sloppið við persónulega
í HREINSKILNI SAGT