Alþýðublaðið - 11.05.1976, Page 12

12 VIDHORF
Þriðjudagur 11,
mai 1976 biaSið1
Langur tími mun líða þar til endanlegur samningur um allan
verður staðreynd, þótt samkomulag náist bráðlega um undi
Frá vinstri: Þórarinn Þórarinsson, Eyjólfur Konráö Jónsson, Jón Arnalds, Jón Jónsson, Hans G.
Andersen form., Gils Guömundsson, Jón Á. Héðinsson, Haraldur Henrysson, Már Elisson.
MEÐ SALÓMONS-
DÓMI VAR FRAM-
HALD RAÐSTEFN-
UNNAR AKVEÐIÐ
„Hvaö viltu segja um al-
mennan gang nýafstaöinnar
hafréttarráðstefnu, Jón?”
„Þaö væri auövitaö langt mál
aö rekja rækilega, en ef stiklaö
er á stærstu steinunum, sýnist
mér ástæða til að draga þetta
fram helzt:
Hörðustu átökin
í 1. nefnd
Lang höröustu átökin uröu I 1.
nefnd, sem fjallar m.a. um
frjálsar siglingar, og mætti
raunar kalla aö verulegu leyti
undirstööu I hinum almenna
hafrétti. Þar áttust vib, og oft
hart og titt, stórveldin annars-
vegar, aö Kina undanteknu,
sem stóð i fararbroddi fyrir
vanþróuðu rikjunum.
Þar féllu mörg öfug orö á
báöa bóga, og ekki til sparað aö
viðhafa særingar, ef svo bar
undir.
Segja má, aö starf 1. nefndar
sé að mynda hinn lagalega
grundvöll sem byggt er á, bæöi
um rétt til nýtingar og siglinga á
hafsvæöum, þvi er von aö slegiö
geti I brýnur, þegar taka þarf
mið af vilja og þörfum allra
hlutaðeigandi.”
„En okkur skilst að 2. nefnd
hafi fjallað mest um þau ákvæöi
sem snerta okkur tslendinga
mest og viö veitum mesta
athygli.”
„Þaö er rétt. Þar koma eink-
um til 4 greinar, 50,og 51.og svo
57. og 58t/en tvær siðari grein-
arnar eru þýöingarmestar, þó
með tilvisunum i tvær hinar
fyrri.
Umræður um greinar 57.og 58.
voru bæði harðar og langvinnar
og fram komu margar breyt-
ingartillögur. Ýmsar gengu
mjög þvert á okkar hagsmuni.
Kröfur landluktu
rikjanna í 2. nefnd
Landluktu rikin kröfðust þess
t.d. að þau skyldu fá sama nýt-
ingarrétt til fiskveiða og strand-
rfki. Þannig hefði t.d. Sviss
fengið sama eöa jafnan rétt og
Færeyingar viö Islaud og
Noreg.
Þetta reyndist algerlega skot-
ið yfir markiö og afleiðingarnar
urðu þær, að öliu þessu var al-
gerlega hafnað i hinum endur-
skoðaða texta.
Forseti ráðstefnunnar tók upp
i textann greinar 57. og 58.
óbreyttar frá þvi sem samþykkt
var i Genf.”
„En nú bárust þær fregnir og
voru talsvert blásnar út i Tim-
anum, að Norðmenn væru með
hnifstungur I bak okkar I Even-
sensnefndinni. Hvað viltu segja
um það?”
„Þetta er auðvitað alger
firra. Hlnsvegar kom fram i
þeirri nefnd tillaga um, að þau
riki, sem sérstaklega væru
efnahagslega háð fiskveiðum
fengju sértryggingu á rétti sin-
um.
Stefna íslands
og hagsmunir okkar
Stefna íslendinga hefur ætío
verið að berjast ekki blint fyrir
einkahagsmunum sinum,
heldur fullum og almennum
fiskveiðiréttindum strandrikja.
Að minu mati væri það heldur
engan veginn i okkar þágu, að
Viðtal við
W
Jón Armann
Héðinsson
vera teknir út úr þeim hópi, eins
og einhverjir hreppsómagar!
Þessi tillaga kom aldrei inn i
hinn endurskoöaða texta, enda
hefði það veriö móti vilja sendi-
nefndar okkar, sem Hans G.
Andersen benti skörulega á.”
„Við höfum talað um tilteknar
greinar, en mönnum er eflaust
forvitni á að vita hvað I þeim
felst.”
„Já, ef við vikjum að hinum
endurskoðaða texta, sem fram
var lagður felst i þeim þetta
helzt:
Strandrikin hafi forgangsrétt
til fiskveiða á sinu afmarkaða
hafsvæði.
Þau hafa ákvörðunarrétt um
hversu mikiðmagn veiða skuli I
lögsögu þeirra.
Friðunar- og verndarsjónar-
mið þeirra eru tryggð og þar af
leiðandi skynsamleg nýting
fiskstofna.
„En hvað svo um 3. nefnd?”
„Óhætt er að segja, að bezt
gekk með endurskoðaða text-
ann, sem lá fyrir 3. nefnd, og
það er talið, að minnstar Iikur
séu fyrir ágreiningi um hann i
lokin. Þarna er um að ræöa
margháttuð ákvæði um meng-
unarvarnir og yfirleitt
umgengni manna um hafsvæð-
in.
Þetta er yfirleitt ekki djúp-
tækt ágreiningsmál, þó auðvitað
séu skiptar skoðanir um hvemig
að skal standa.”
GÓÐ TlÐINDI
Gifturík för
Fyrir helgina bárust Iands-
mönnum tiðindi, sem eflaust
hafa glatt hugi allra,. sem
komnir eru til vits og ára.
Niðurstaða af þeim þætti haf-
réttarráðstefnunnar, sem lauk
s.l. föstudag, sýnist hafa fært
okkur nær þvi lokatakmarki,
sem að hefur verið stefnt,
tvöhundruð milna efnahagslög-
sögu með óskertum rétti, til
þess að ráða málum án ytri
ihlutunar um verndun, friðun
og veiðar á þessu islenzka haf-
svæði.
Vitanlega er rétt, að ennþá er
ekki búið aö staðfesta til
fullnustu alþjóðalög i þessu efni.
En áfanginn, sem nú hefur
náðst hlýtur að gefa góðar vonir
um farsæl endalok.
Þegar litið er yfir forsögu
hafréttarmála, má næstum
gegna furðu hvað ört hefur
miðað i þá átt, sem nú virðist
stefnt að. Það er ekki ýkja langt
siðan Suður-Amerikurikin á
vesturströndinni tóku sér 200
milna lögsögu, og eflaust hefur
þá æði mörgum fundizt, að
markið væri sett glæfralega
hátt og að litil von væri til að
samkomulag, sem nú virðist i
sjónmáli, næðist.
En hér hefur timinn unnið .ötul-
lega með þeim öflum, sem háðu
baráttuna fyrir þessum eðlilega
rétti strandrikja heimsins.
Þvi skal ekki neitaö, að
margur mun hafa borið
verulegan ugg i brjósti um, að
árangurinn, sem náðist i málum
okkar tslendinga i Genf, yrði að
einhverju leyti skertur á
nýafstaðinni ráðstefnu i New
York. Enda þótt fulltrúar okkar
þar hafi ekki ennþá látið mörg
orð um það falla, hefur þó
greinilega skilizt, að
ýmsar. atlogur hafi verið gerðar,
sem hefðu stefnt málum okkar i
tvisýnu, ef fram hefðu gengið.
Telja verður hafið yfir allan
efa, að vel hafi verið á málum
okkar haldið af hálfu sendi-
nefndarinnar, og er rik ástæða
að þakka henni vasklega
framgöngu og gifturik störf.
Þará formaður nefndarinnar,
Hans G. Andersen, eflaust
stóran hlut, enda orðinn þraut-
reyndur og hertur i eldi þeirrar
baráttu, sem við höfum háð i
fyrri útfærslum. Samstaða
þjóðarinnar um málið hefur og
veitt góðan bakhjarl.
Þegar litið er yfir þetta svið,
verður ekki um það deilt, að
tslendingar hafa skipað sér
djarflega i forystusveit
þessarar réttindabaráttu, þó við
rika sé að deila.
Ef til vill má segja, að neyðin
vegna fyrirsjáanlegrar eyðing-
ar fiskimiðanna og þar með lifs-
möguleika okkar i framtiðinni,
hafi rekið okkur 'áfram.
Samt er heldur óliklegt, að
vorkunnsemin ein hafi ráðið
gerðum þeirra þjóða, sem hafa
stutt að okkar málum. Þrátt
fyrir allt virðist bróðurkær-
leikurinn ekki vera enn svo i
blóð borinn, eins og við megum
daglega þreifa á frá hendi
Breta, að hann einn hafi velt
þyngsta steininum.
Hitt vegur eflaust þyngra, að
þjóðirnar hafa sannfærzt um, að
hér var túlkað réttlætismál og
af fullri alvöru. Og hvað sem
öðru liður er það trúa min, að
einurðin, sem sýnd hefur verið
gegn brezka ofbeldinu á
tslandsmiðum, þótt ’ við
hernaðarlegt ofurefli sé að tefla,
hafi greinilega náð augum og
eyrum heimsins.
Það er ennfremur næsta liklegt,
að islenzka fordæmið, sem nú er
sýnt, að ýmsar þjóðir ætla að
fylgja á næstunni, orki sterkt til
að herða á endanlegum niður-
stöðum. Þvi mætti vel svo fara,
að lokatakmarkið náist á þessu
ári.
Stundum heyrum við þvi
fleygt að framganga tslendinga
sé ekki til að státa af, þvi að það
séu auðvitað stórveldin, sem
ráði ferðinni, en ekki kotriki á
borð við okkur!
Full ástæða er til að athuga
slikan framslátt nánar. Enda
þótt Noregur sé ekki stórveldi,
eru Norðmenn mikil
fiskveiðaþjóð og framganga
þeirra i lögsögumálum hefur á
engan hátt verið til að státa af.
Þeir sem fylgzt hafa með
barningnum á þingi Bandarikj-
anna um útfærslu i 200 milur,
vita fullvel, að Bandarikin hafa
ekki verið nein forystuþjóð i
þeim efnum.
Þegar úrfærslan þar var loks
ákveðin, var trúin á, að haf-
réttarráðstefnan næði
samkomulagi um réttindi
I HREINSKILNI SAGT