Alþýðublaðið - 20.05.1976, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIR
OKKAR VARNARLIÐ ER
A VARÐSKIPUNUM EN
EKKI Á MIÐNESHEIÐI
- ræða Harðar Zophoníassonar í Keflavíkurgöngu nni
Góðir áheyrendur.
1 dag göngum við okkar
Keflavikurgöngu,sem á að vera
táknræn mótmæli og aðgerð
gegn erlendum her á islenzkri
grund. Hún aö vera mótmæli og
viljayfirlýsing gegn veru ís-
lendinga i Nató, mótmæli og
andúð á ofbeldi hernaðar- og
kúgunarafla, hvar sem er i
heiminum. Hún á að vera mót-
mæli og striðsyfirlýsing gegn
misrétti og ófrelsi, gegn ný-
lendustefnu og valdniðslu stór-
velda og ófyrirleitinna póli-
tikusa. Þess vegna göngum
við. Svo einfalt er það.
bað er mörg Keflavikurgang-
an,sem fslenzk þjóðhefur geng-
iö á liðnum árum og öldum. Hér
á ég viö Keflavikurgöngur i
óeiginlegri merkingu. Ég á viö
allar þær göngur, sem þjóðin
hefur fetaö fram á veginn i bar-
áttu sinni gegn erlendum yfir-
ráðum, baráttuna fyrir sjálf-
stæði þjóðarinnar, gönguna frá
örbirgöinni til bjargálnanna.
Hinn 1. desember 1918 fögn-
uðu Islendingar viðurkenningu
fulivalda ríkis á Islandi. bá
sagði Sigurður Eggerz m.a.:
,,Þaö eru ekki aðeins stjórn-
málamennirnir, er miklu ráða
um málþjóðarinnar.semskapa
hina nýju sögu, nei, þaö eru all-
ir. Bóndinn sem stendur viöorf-
iðogræktar jörðina sina, hann á
hlutdeild i þeirri sögu, dag-
launam aðurinn sem veltir
steininum úr götunni, hann á
hlutdeild i þeirri sögu, sjó-
maöurinn sem situr við ára-
keipinn, hann á þar hlutdeild.
Allir, sem inna lifsstarf sitt af
hendi með alúð og samvizku-
semi, auka veg hins islenzka
rikis. Og súer skylda vor allra.”
Þannig fórust Sigurði Eggerz
orö fyrir tæpum sextiú árum.
Hversu sönn eru þessi orö
ekki enn i dag? Það eru ekki
bara stjórnmálamennirnir. baö
er ekki siður bóndinn og sjó-
maðurinn, verkamaðurinn og
iðnaöarmaðurinn, fólkiö i land-
inu, þú og ég, sem eigum hlut-
deild að sögunni. Og sú er
skylda vor allra að auka veg
hins islenzka rikis. Það er þess
vegna, sem við göngum Kefla-
vikurgöngu i dag.
Það var bjart yfir islenzkri
þjóðarsál á Alþingishátiöinni
1930. Þá orti Daviö Stefánsson
hátiöarljóö sitt og segir þá m.a.:
Synir íslands, synir elds
og klaka
sofa ekki, heldur vaka.
Allir vilja að einu marki
vinna,
allir vilja neyta krafta
sinna,
björgum lyfta, biðjast aldrei
vægðar
brjóta leið til vegs og
nýrrarfrægðar,
fylgjast að og frjálsir
striöiöheyja,
fyrir Island lifa og deyja.
Enneiga þessiorð vel við. Synir
og dætur þessa lands sofa ekki,
heldur vaka. Enn í dag viljum
við neyta krafta okkar og vinna
að einu marki, fylgjast að og
heyja striðið frjálsir. Þess
vegna göngum við Keflavikur-
göngu.
Árið 1944 stofnuðum viö á
Þingvöllum lýðveldi á tslandi.
Þá var mönnum glatt í geði og
heiðrikja i huga. Þá orti góð-
skáldiö Jóhannes úr Kötlum Is-
lendingaljóð sitt, en þar í er
þetta:
Nú skal söngur hjartahlýr
hljóma af þúsund munnum,
þegar frelsisþeyrinn dýr
þýtur í fjalli og runnum.
Nú skal fögur friöartið
fánann hefja ár og siö,
varpa nýjum ljóma á lýö
landsins sem vér unnum.
betta hefur ekkert breytzt. Okk-
ur dreymir enn idag um frelsis-
þeyinn, sem þýtur i fjalli og
runnum. Og við eygjum i fram-
tiðinni fagra friöartið, sem
varpar nýjum ljóma á lýö
landsins sem við unnum. Þess
vegna göngum viö Keflavikur-
gönguna undir kjöroröunum:
Herinn burt, Isiand úr Nató.
99 ára hernám
Viö minnumst lika, aö fyrir
rúmum 30 árum teygðu Banda-
riki Norður-Ameriku hinn
volduga hramm sinn hingað til
Islands og vildu fá herstöðvar til
99 ára i Keflavik, Fossvogi og i
Hvalfirði. Svo var virðingar-
leysiðmikið og ófyrirleitnin, aö
þau gerðu ráð fyrir aö fá Kefla-
vik, Fossvog og Hvalfjörð leigða
til 99 ára og skyldu þar gilda
bandarlsk lög. Ýmsir islenzkir
stjórnmálamenn tvistigu, en
þjóðin hélt þá ennþá vöku sinni
og visaöi einarðlega á bug þess-
ari ósvifnu málaieitan banda-
riska heimsveldisins. Þvi fögn-
um við með Keflavlkurgöngunni
i dag.
Ensvosyrti i álinn. 1949 geng-
ur Island i Nató. Þá stigu ráða-
menn á Islandi óheillaspor og
dyrnar fyrir erlendan her á Is-
lenzku landi voru opnaðar til
hálfs. Og enn hallar undan fæti
fyrir sjálfstæði landsins fyrir
réttum fjórðungi aldar, þegar
bandariski herinn kemur á
Keflavikurflugvöll. Og þar hef-
ur hann síðan setið illu heilli.
Þvi viljum við ekki una. Fleiri
og fleiri sannfærast um að her-
inn eigi og verði aö fara. Kefla-
vikurgangan i dag flytur okkur
nokkuð áleiðis að þvi marki.
Þeir sögðu okkur sumir, að
aðildin að Nató og ameriski her-
inn i Keflavik ættu að vernda
sjálfstæði okkar og tilveru. Nú
hefur á það reynt og verkin tala
til okkar skýru og tæpitungu-
lausu máli. Fiskistofnarnir við
Island, undirstaða og lifibrauð
islenzku þjóðarinnar eru að
ganga til þurrðar. Til þess að
vernda þessa lifshagsmuni okk-
ar færðum viö út islenzka fisk-
veiðilögsögu i 200 milur. Við
viljum vernd fiskistofnana við
Island. Undir þvi eigum við alla
tilveru okkar i framtiöinni. Viö
viljum fá aðnýta þær auðlindir,
sem við eigum, til þess að geta
lifað mannsæmandi lífi i hinu
harðbýla landi okkar. En hvað
gerist þá? Hvernig reynast vin-
irnir I Nató okkur, þegar grund-
völlurinn fyrir tilveru islenzku
þjóðarinnar er i voða? Jú, elsku,
hjartans Bretarnir, Natóvinirn-
irokkar, segja aðennsé einhver
óvera eftir af fiski á Islandsmið-
um og þeir ætla ekki að hætta
veiðunum fyrr en þar er ekki
bein að fá úr sjó. Þeir loka
augunum fyrir staðreyndunum
og viröa engin rök eða reglur.
Þeir stunda rányrkju og smá-
fiskadráp á friðuðum fiskisvæð-
um. Þeir reyna að sigla niður
varðskipin okkar með stórum
og öflugum herskipum i ein-
skærri vináttu og Natókærleika.
Og það er ekki Bretum aö
þakka, að enn hafa ekki Islenzk
mannslif glatazt I þeim gráa
hildarleik, sem þeir hafa iðkað
um langan tlma. Og nú hafa þeir
enn undirstrikaö hug sinn til
okkar með þvi að beita Nimrod-
þotum til hótanaog ógnunar við
islenzka sjómenn við skyldu-
störf I islenzkri fiskveiðilög-
sögu.
Þetta eru „vinirnir”
Og meðan þessu fer fram sit-
ur ameriski herinn i hóglifi I
herbúöum sinum á Keflavikur-
flugvelli og utanrikisráðherra
Bandarikjanna hvislar hug-
hreystingarorðum i eyru Breta,
að þeir þurfi ekki að óttast að
þeir trufli sjóræningjaskipin
brezku á Islandsmiöum. Þetta
eru „vinirnir”, sem við megum
ekki blaka við! Þetta eru
mennirnir, sem utanrikisráð-
herra tslands ætlar að fara að
heimsækja og skála við nú á
næstunni! Er hægt að skriða
lengra og lúta lægra? Ef til vill,
þvi aö i gærkveldi beit forsætis-
ráðherra okkar höfuðið af
skömminni, þegar hann lýsti þvi
yfir að hann væri reiðubúinn til
samningaumleitana við Breta,
eftir allt, sem á undan er geng-
ið. Hvar er nú islenzk reisn og
þjóöarstolt? Er núekki mál aö
linni undirlægjuhætti og þjóðar-
skömm? Sú er skoðun okkar og
þess vegna göngum við þessa
Keflavikurgöngu.
Ég vil gera orð úr nýgerðri
samþykkt Verkalýðsfélagsins á
Akranesi að lokaorðum minum
hér I dag:
„Varðskipsmenn hafa sannað
með starfi sinu að varnarlið ts-
lendinga er á varðskipunum en
ekki á Miðnesheiði.” Þess
vegna segjum við öll: Herinn
burt. Island úr Nató.
alþýöu-
_____________Fimmtudagur 20. maí 1976 hlaðió
Ræða forseta Sameinaðs Alþingis í gær:
íslenzka þjóðin er
að helga sér
þær auðlindir
sem framtíð henn-
ar byggist á
Eins og jafnan áður hafa mörg
mál komið til meðferðar Aljangis
og raunar miklu fleiri en tala
þingskjala segir til um. Langur
timi hefur farið I umræöur utan
dagskrár á þessu þingi. Mest hef-
ur þar verið rætt um landhelgis-
málin, en orkumálin hafa einnig
tekið ærinn tima, auk ýmislegs
annars. Engan þarf aö undra þótt
útfærsla fiskveiðilögsögunnar i
200mflur þann 15. okt. s.l. og nýt-
ing fiskimiðanna innan hennar
hafi leitt til umræðna og samn-
ingaþófs.
Þjóðin stendur einhuga að
hagsmunamáli þessu og stendur
að baki landhelgisgæzlunni og
metur að verðleikum þá áhættu
og þær fómir, sem sjómenn á
varðskipum hafa orðið að heyja á
hafi úti.
Hvað eftir annað hafa varð-
skipin orðið fyrir árásum brezkra
herskipa og dráttarbáta. Sú gifta
hefur jafnan fylgt þvi vökula liði,
sem annast landhelgisgæzluna,
aö þar hefur enginn maður til
þessa hlotið teljandi likamleg
meiðsli, enda þótt varöskipin beri
þess glöggt vitni, að þar hafa hin-
ir brezku andstæðingar sótt
vægðarlaust að. Ég vil við þetta
tækifæri flytja öllum þeim, sem
annast landhelgisgæzluna þakkir
Alþingis og alþingismanna fyrir
gifturik störf I þágu lands og þjóð-
ar. Það er ósk min, að áfram
megi heillavættir fylgja störfum
þessum.
Miklir sigrar vinnastsjaldan án
mikilla fórna. Þess var varla aö
vænta, að jafn stórt spor og við
höfum stigið i landhelgismálinu
næðist án átaka og fórna. Það má
heldur ekki gleymast, að með
þessu er islenzka þjóðin aö helga
sér þær auðlindir, sem framtiö
hennar byggist á, og það er mikiö
verk og vandasamt að semja
reglur um nýtingu þeirra. Slikar
reglur þurfa lika stöðugrar end-
urskoðunar við, en óhjákvæmi-
legt er að þær séu settar og haf öar
I heiðri.
Orkumálin hafa mjög verið
rædd á þessum vetri, einkum þó
jarðvarmavirkjunin viö Kröflu.
Menn greinir jafnan á um nýj-
ungar. Kröfluvirkjun er fyrsta
virkjun sinnar tegundar hér á
landi, og ein af fáum orkuverum á
jörðu hér þar sem jarövarminn —
gufan á að knýja túrbinur og
framleiöa rafmagn. Það er á-
nægjulegttilþessaðhugsa, að viö
eigum miklar orkulindir ónotaðar
i jöröu og á og það er eðlilegt aö
menn greini á um leiðir þegar
innlendir orkugjafar eiga að
leysa erlenda af hólmi, svo sem
við erum öll sammála um.
Þótt mér sé tiörætt um þessar
auðlindir — fiskimið og orkugjafa
— fer þvi fjarri að ég vilji leiöa
hugi manna framhjá öðrum
vandamálum.
Eins og jafnan vill verða, hefur
þetta þing fjallað um mál, sem
ekki hafa hlotið afgreiðslu. Þar
meö eru ákveðnar tillögur og
hugmyndir komnar á umræðu-
stig. Slikt er oft eðlilegur og nauð-
synlegur undirbúningur þess sem
á eftir kemur. bað ber ekki allt
upp á sama daginn. Hér vil ég að-
eins nefna frumvörp þau sem
fram hafa komið um réttarfars-
mál og við eru bundnar vonir um
öryggi og hagkvæmari vinnu-
brögö á þvi sviði.
Efnahagsmál og fjármál taka
alltaf sinn tima á Alþingi. Þar er I
mörg hom að lita. Verkefnin sem
vinna þarf að eru mikil, og marg-
ar óskir um stuðning hins opin-
bera. Margireru þættir þeir, bæði
innlendir og erlendir, sem valda
þvi að venju fremur verður að
huga vel að fjármálum þjóðar-
innar út á við og ekki slður en inn
á við. Gamlar dyggðir eins og
reglusemi, sparsemi og iðjusemi
halda ennþá gildi sinu. Velferð
þjóðarinnar er að sjálfsögöu allt-
af háð þvi hvernig árar til lands
ogsjávar. í öllum skiptum manna
við náttúruna sannast það með
ýmsum hætti og i ýmsum mynd-
umþaðsem Stephan G.Stefánsson
kvað:
„Ég er bóndi og allt mitt á
undir sól og regni.”
Arferöi verður jafnan misjafnt.
Það þekkjum við öll vel — en ég
vænti þess að reynslan staöfesti
þaö, að á þessu þingi hafi i alvöru
verið leitað eftir ýmsum úrræö-
um til þess að islenzka þjóðin þoli
betur i framtiðinni aö mæta
nokkrum sveiflum I árgæzkunni
heldur en oft hefur áður verið.
Þetta þing hefur verið mjög
annasamt og ekki sizt siðustu vik-
urnar. En það er ekki nýtt.
Ég þakka hæstvirtri rikisstjórn
og háttvirtum alþingismönnum,
skrifstofustjóra og starfsfólki Al-
þingisumburöarlyndii minn garð
og ánægjulegt samstarf á þessu
þingi. Sérstakar þakkir færi ég
varaforsetum, sem jafnan hafa
veitt mér hina beztu aðstoö.
Skrifurum þingsins þakka ég á-
gæt störf og sömuleiðis skrif-
stofustjóra og öllu starfsfólki Al-
þingis.
Aö lokum óska ég háttvirtum
alþingismönnum góðrar heim-
ferðar og heimkomu og þaö er
von min að öll megum við heil
hittasthérá næsta hausti. Lands-
mönnum öllum óska ég árs og
friðar.
Leiðinlegasta þinginu lokið
Karvel Fálmason, alþingis-
maður, sagði aö þetta hefði verið
leiðinlegasta þingsem hann hefði
setiö. „Framan af var litiö sem
ekkert gertog mikii deyfð lá yfir
öllu,”sagði Karvel. Hann taldi að
timinn hefði verið notaöur illa og
ailt skipuiag á störfum þingsins
hefði veriö meö eindæmum
slæmt. Stjórnarfrum vörpum
hefði verið hrúgað inn fram á
siöasta dag og mörg þeirra
afgreidd i fljótheitum. Sagði
Karvel að ástandið hefði aldrei
verið jafn slæmt áður.
Um dómsmálin sagöi Karvel
Pálmason, aö þau heföu greini-
lega verið stöðvuð af ásettu
ráði. Með eölilegum vinnubrögð-
um og góðum vilja hefði verið
auðvelt að afgreiða þessi frum-
vörp. Auk þess höfðu þessi frum-
vörp þá sérstöðu, að stjórnarand-
staðan studdiþau. „Þaö voru sem
sagt stjórnarþingmennirnir sem
settust á dómsmálafrumvörpin
og það talar sinu máli. Þá benti
Karvel á að mikill stuðningur
heföi boriztfrá ýmsum aðilum við
dómsmálafrumvörpin, en þaö
hefði greinilega ekki dugað til.
Karvel sagðist telja að rikis-
stjórnin hefði algerlega gefizt upp
I efnahagsmálunum. Stefna
hennar I þeim málum virtist sú,
að kollsteypa öllu.
„t landhelgismálinu hefur
rikisstjórnin verið með pukur og
það er eftirtektarvert að þingm.
hafa orðiö að knýja fram um-
ræður um þetta mikilvæga mál
við umræöur utan dagskrár .”
Þá drap Karvel á Z-málið og
sagðist þvi miður fá litinn tlma til
eigin nota. Hann starfaði I undir-
nefnd fjárveitinganefndar og
þyrfti hann þvi að sinna störfum I
hennifram eftirsumri. Þó sagðist
Karvel mundu gefa sér tima til aö
sparka eitthvaö bolta og hressa
sig við handfæraveiðar. Auk þess
þyrfti hann að feröast um kjör-
dæmið i sambandi við eitt og
annaö, sem þingmönnum er
nauðsynlegt. —BJ