Alþýðublaðið - 28.10.1976, Blaðsíða 11

11
ssæ
U'
Fimmtudagur 28. október 1976
Verndum börnin
gegn brunaslysum
Eldhúsið/ spennandi en
hættulegt.
Asta litla er fjörmikil og dug-
leg stúlka, tveggja ára siðan i
vor. Eins og börnum á hennar
aldri er tamt, er hún i óða önn að
uppgötva heiminn. En það er
ekki nóg að skoða með aug-
unum, alla hluti þarf að snerta
og velta fram og aftur. Hún
kann lika orðið margar leið-
ir til að komast áfram. Það
er auðvelt að draga út skúffur
eða færa til stóla, og þá er auð-
velt að komast upp á borðin.
Áhuginn er mikill, en kappi
fylgir aðeins forsjá tveggja ára
barns, sem ekki sér alltaf fyrir
orsök og afleiðingar.
Dag einn, þegar mamma
hennar var að hella uppá kaffi,
kom Asta auga á skritinn hlut á
eldhúsborðinu, sem hún þurfti
fyyir alla muni að rannsaka
nánar.
1 þvi, er hún reyndi að
vega sig upp á eldhúsborðið, rak
hún olnbogann i kaffikönnuna
og trektin, sem sat illa á könn-
unni, valt, og sjóðandi kaffið
skvettist yfir Astii litlu. Hún
hefur nú legið langar og þján-
ingarfullar vikur á sjúkrahúsi,
með ljótan annarsstigs bruna á
herðum og handleggjum. Þetta
er sorgarsaga, en þvi miður
ekkert einsdæmi.
198 börn 5ára og yngri
brenndust illa á heimilum
sinum s.l. ár.
Þar af voru 54 börn jafngömul
Ástu og 49 þeirra ári yngri. 11
börn á fyrsta ári urðu einnig
fyrir brunaslysum.
Sum brenndust af sömu or-
sökum og Asta litla, önnur höfðu
hvolft yfir sig heitum matar-
pottum af eldavél, sum náð i
snúruna úr hraðsuðukatlinum
og dregið yfir sig sjóðandi vatn-
ið, og nokkur hreinlega kveikt i
sér með eldspýtum eða á annan
hátt komizt i óvarinn eld.
Fyrirbyggjum slysin.
Börn hafa gaman af að fylgj-
ast með i eldhúsinu, og sjá hvað
kraumar i pottunum eða steikist
i bakaraofninum. Snúið pottum
þannig, að sköft og höldur visi
að veggnum, svo ekki sé eins
auðvelt að ná i pottana. Bezt
væri að setja hlif framan við
hellurnar. Maturinn, sem settur
er á borðið, er venjulega nógu
heitur til að barn geti brennst
illa við að fá hann yfir sig. Setjið
þvi aldrei heitan mat á borðið
þar sem barnið getur náð til.
Litil börn, ættu að hafa eigin stól
með borðplötu fyrir sig. Takir
þú barn i fangið við matborðið,
hafðu i huga að litlar hendur eru
fljótar að gripa i sjóðandi kaffi-
bolla.
Eldfæri ættu auðvitað
aldrei að liggja þar sem
börn ná til.
Strax við tveggja ára aldur
getur barn kveikt á eldspýtu.
Barnið sér fullorðna kveikja i
sigarettu eða kerti, ijósið lokkar
og fre;istar. Reynið að kenna
barninu, að eldur er hættulegur,
lofið þvi að finna, að hann er
heitur. Rafmagnssnúrur þurfa
ekki að vera langar til þess að
þær þjóni sinum tilgangi. Styttið
snúrurnar og færið heldur raf-
magnstækið til meðan það er i
notkun. Allt of oft eru raf-
magnssnúrur hangandi ofan af
borðum i seilingarhæð barns.
Sérstök aðgát skal höfð við
straujárn, börn brennast oft af
þeim.
Hægt er að fá plastlok á inn-
stungur i raftækjaverzlunum,
sem eru þannig útbúin, að börn
ná þeim ekki út. Allt of oft verða
slys, vegna þess að börn pota
mjóum hlut inn i innstungurnar
og fá i sig straum. Slik slys hafa
leitt til dauða.
Ræðið við barnið um
hætturnar.
Munið, þegar um er að ræða
barn, sem ekki skilur ennþá allt,
sem við það er sagt, að röddin,
tónninn, og það hvernig við tök-
um i barnið, hefur afgerandi
þýðingu. Hrætt barn skilur illa
það, sem við það er sagt. Talið
rólega við barnið um hætturnar,
útskýrið hvers vegna það má
ekki leika sérað þessum hlut, og
fáið þvi annab leikfang. Út-
skýringar og reynsla siast
smám saman inn i barnið. og
það fer að skílja hvað má og
hvað ekki.
Fyrstu viðbrögð við
bruna.
Ef barnið þitt verður fyrir
brunaslysi, komdu þvi eins fljótt
og auðið er undir læknishendur.
Leiðbeiningarnar hér á eftir
eiga þvi aðeins við þangað til
barnið kemst undir læknis-
hendur.
Bruni á hörundi og holdi
manns stafar oftast af heitu
vatni, eldi, gufu, bráðnum
málmi, sterkri sýru, lút o.fl.
Ahrifin eru ávallt næstum hin
sömu, nema hvað holdið breytir
lit.
Bruna má skipta i þrjú stig,
eftir þvi hve djúpur hann er:
EINKENNI BRUNA:
1. stig. Hörundið verður rautt.
Ekkert sár myndast, en sam-
fara roðanum er sviði og þroti.
2. stig. Blöðrur koma á hörund-
ið, fylltar glærum vessa.
3. stig. Hörund og hold kol-
brennur. Djúp sár myndast, og
hið skorpna hörund verður
ýmist brúnleitt eða svart.
Vatnsmeðferð við bruna-
sár.
Við minni háttarbruna á hör-
undi má láta hinn brennda lik-
amshluta undir væga vatns-
bunu, dýfa honum i vatnsilát
eða hreinan læk. Sé ekki vatn
við höndina, má til bráðabirgða
nota mjólk, gosdrykk, sjó eða
snjó. Athugið, að framangreind
ráð eru aðeins til bráðabirgða,
þvi að framhald á kælingu brun-
ans á að fara fram i hreinu,
hálfköldu vatni
(eða ekki kaldara en svo, að það
rétt haldi sviðanum i skefjum).
Hættið ekki kælingu fyrr en
sviðinn er horfinn fyrir fullt og
allt. Ef föt hylja brenndan
likamshluta, er bezt að kæla allt
strax, en klíppa svo flikurnar
frá, þegar þær eru orðnar kald-
ar. Athugið.að kalt eða hálfkalt
vatn er einungis notað, þegar
um takmarkað, litið brunasvæði
er að ræða, en volgt vatn, ef um
útbreiddan bruna er að ræða.
Hentugt er að láta sjúkling með
slikan bruna i kerlaug með
volgu vatni. Ef notað væri kalt
vatn i kerlaugina, gæti sjúk-
lingurinn hlotið kuldalost eða
ofkælingu.
Ef ekki er unnt að koma við
kælingu i kerlaug, vatnsbunu
eða iláti, geta bakstrar komið
að svipuðu gagni, og skulu notuð
mjúk hrein, ólituð stykki, laus-
lega undin úr köldu eða volgu
vatni, eftir þvi sem við á. Um
höfuð og háls hentar þessi að-
ferð vel.
Ef hrollur er i sjúklingnum,
má gefa honum heita mjólk eða
súpu (ekki kaffi, áfengi eða örv-
andilyf). Einnig skal að honum
hlúð með hlýjum klæðnaði,
nema brennda staðnum, sem
helzt skal vera án umbúða eða
fata.
Notið ekki nein smyrsl.
sprengið ekki blöðrur. Snertið
ekki brenndu svæðin.
Við bruna á hörundi skemmist
oftast fjöldi háræða. er missa
þanþol sitt, og vökvi siast út. Til
bráðabirgða er revnt að mæta
vökvatapi likamans með þvi að
gefa sjúklingnum salt vatn að
drekka. ef hann hefur rænu il
teskeið af salti i litra af vatni og
ein teskeið af bökunarsóda ef til
er). Venjulegt drykkjarvatn eða
mjólk koma að gagni. en salt-
vatn er betra. Við meiriháttar
bruna er sjúklingi hætt við losti.
Kæling brunans og drykkjar-
gjöfin eru liðir i að vinna gegn
losti.
FRAMHALDSSAGAN
Staðgengill stjörnunnar<T Jr *
eftir Ray Bentinck
— Ég var aðeins ráðinn sem
lifvörður þinn, og þú þarft engan
lifvörð fyrst Castle er kominn
undir lás og slá, sagði Max
rólega. — Ég hefði aldrei gengið
að þessu, Paula, ef þú hefðir sagt
mér allt af létta. Ég gerði ekki
ráð fyrir slagsmálum við
morðingja.
— Þú fékkst það, sem þú vild-
ir, vinurinn, sagði hún. — Tæki-
færi til að leika á móti frægri
stjörnu. Það er ekki til góðs fyrir
frama þinn að trúlofast
staðgengli hennar. Ég sagði við
Shirley, þegar ég sá hana fyrst,
að hún væri snjöll stúlka, og ég er
hrædd um, að hún hafi reynzt þér
of snjöll.
— Haltu Shirley utan við þetta!
sagði Max hörkulega. — Luke
hefði kannski sigrað, án hennar
aðstoðar, og þá hefði hann komið
hingað að sækja þig!
— Jæja, þá, en þú þarft þó ekki
að kvænast henni, þó að hún hafi
hjálpað þér, eða þó að þið hafið
verin ein eina nótt? sagði Paula
og lyfti spyrjandi augnabrúnun-
um — Eða þarftu þess?Max, þó!
Max stóð upp og setti Shirley i
stólinn. Hann var fölur af reiði, en
áður en hann gat sagt nokkuð,
kom Silverstein inn með
rannsóknarlögreglumanninn.
Max varð að segja alla söguna, og
Paula hlustaði með athygli.
— Glen Mallory kemur mér
mest á óvart,sagði rannsóknalög-
reglumaðurinn. — Vitið þér ekk-
ert, hvers vegna hann vildi ræna
yður?
Paula yppti öxlum. — Sumir
aðdáendur verða vitlausir i
ákveðna stjörnu, en þeir reyna
sjaldnast að ræna henni. En það
er ykkar að finna hann og stinga
honum inn, en i fangelsi á hann
heima. Svona geðsjúklingar geta
verið hættulegir! Ég verð ekki
hér, meðan hann gengur laus. Ég
fer heim til Bandarikjanna strax
Silverstein stundi af skelfingu.
— En þú sagðist ætla að ljúka við
myndina!
— Ég hef skipt um skoðun. Max
hjálpaði mér til þess. Ég hafði
áhuga á frama hans, en fyrst
hann kærir sig kollóttan, nenni ég
ekki meira. Ég ætlast til einhvers
i staðinn, ef ég veiti manni tæki-
færi.
— Þér getið ekki farið frá
Englandi fyrr en eftir réttarhöld-
in, frk. Langton, sagði
rannsóknarlögreglumaðurinn. —
Þér verðið að bera vitni.
Paula fölnaði við tilhugsunina
um óheppileg blaðaummæli.
Astarsambandið við Luke hafði i
sjálfu sér verið nægilega slæmt,
en nú þegar þvi hafði lokið með
morði, gat það nægt til.að eyði-
leggja feril hennar. Silverstein
gat sér til. hvað hún hugsaði og
sagði: — Auðvitað verður mikið
KOSTABOÐ
á kjarapöllum
KJÖT & FISKUR
Breiðholti
Simi 71200 — 74201
ISTSENDUM
9FUNARHRINGA
Joliannts útifsaon
TLmiS,íbtgi 30
ð>nni 19 200
,
DÚflA Síðumúla 23 /ími 04900

Heimiliseldavélar,
6 litir - 5 gerðir
Yfir 40 ára reynsla
Rafha við Óöinstorg
Símar 25322 og 10322
Birgir Thorberg
málarameistari
simi 11463
önnumst alla
málningarvinnu
— úti og inni —
gerum upp gomul húsgögn