Alþýðublaðið - 06.09.1977, Blaðsíða 5

alþýöu-
btadlö Þriðjudagur 6. september 1977
5
Björgvin Guðmundsson:
-
Ræðu þessa hélt
Björgvin Guðmunds-
son á borgarstjórnar-
fundi sem fjallaði um
skýrslu embættis-
manna um atvinnumál.
Enda þótt þessi fundur sé
aukafundur, sem boöaöur er
fyrst og fremst vegna breytinga
á fjárhagsáætlun Reykjavikur-
borgar, þá sé ég ástæöu til þess
aö fara nokkrum oröum um
skýrslu um atvinnumál, bæöi
vegna þess hversu mikilvægur
málaflokkurer hér á feröinni og
einnig vegna þess, aö borgar-
stjóri sá ástæðu til þess aö halda
sérstakan blaðamannafund um
þessa skýrslu áður en hún kæmi
til umræðu hér i borgarstjórn.
Það var i ársbyrjun 1976, aö
borgarstjóri fól nokkrum
embættismönnum Reykja-
vikurborgar að mynda starfs-
hóp til þess aö fjalla um at-
vinnumál i borginni, og þá sér-
staklega meö tilliti til nýrra at-
vinnutækifæra og þá einkum á
sviði iönaðar, þvi að það lá fyrir
að samdráttur hafði orðið i
sjávarútvegi i borginni. Nauð-
syn var á þvi að efla nýjar
framleiðslugreinar.
Borgarstjóri mun ekki hafa
ritað mönnum þessum neitt
sérstakt skipunarbréf, þegar
hann fól þeim þetta verkefni,
heldur mun hann hafa óskað
eftir þessu munnlega. Hins
vegar hefur það komið f ram hér
i borgarstjórn tvivegis, bæði á
miðju ári ’76 að ég flutti hér til-
lögu um eflingu iðnaðar i
Reykjavik, og einnig nú i marz
s.l. er ég bar fram fyrirspurn
um, hvað liði þessari könnun
embættismannanna, hvert væri
verkefni þessa starfshóps.
1 þessum stafshóp voru borg-
arverkfræðingurinn i Reykja-
vik, borgarhagfræðingur for-
stöðumaður Þróunarstofnunar,
yfirverkfræðingur Rafmagns-
veitu Reykjavikur og hafnar-
verkfræðingur. Þarna var sem
sagt um að ræða nokkra af
æðstu embættismönnum borg-
arinnar, þarna var um að ræða
menn, sem hafa á að skipamiklu
starfsliði þannig að þeir hefðu
átt að geta unnið sitt verk fljótt
og vel og skilað góðri skýrslu.
Égverð að segja það, að mið-
að við þann langa tima, sem
þessir menn hafa haft til stefnu,
eitt og hálft ár, og miðaö vif
það, hversu góða aðstöðu þessii
embættismenn hafa til þess aí
vinna að verki sem þessu, þá
finnst mér skýrslan nokkuð rýr
og raunar hefur hún valdið mér
verulegum vonbrigðum. Ekki
einungis vegna þess að hún
undirstrikar staðreyndir sem
áður voru kunnar varðandi það,
að framleiðslu hafi hnignað hér
i borg, einkum á sviði sjávarút-
vegs, heldur einnig vegna þess
að hún svarar ekki þeim spurn-
ingum sem borgarstjóri beindi
til höfunda skýtrslunnar, þ.e.a.s.
þeim spumingum hvernig helzt
væri unnt að skapa ný atvinnu-
tækifæri i Reykjavfk, og þá
einkum á sviði iðnaðar. 1
rauninni kemur fátt eða ekkert
nýtt fram i þessari skýrslu, sem
nú hefur verið lögð fram.
Eins og borgarstjóri segir i
inngangsorðum með skýrslunni,
þá undirstrikar hún aðeins
staðreyndir sem kunnar voru
áður, þ.e.a.s. þær staðreyndir
að sjávarútv. i Reykjavik hafi
hnignað og framleiðslugreinum
ýmsum hafi hnignað, en aftur á
mótifjölgað störfum I þjónustu-
störfum. En eins og ég sagöi áð-
an, þá finnst mér öllu verra, að
skýrslan svarar þvi ekki hvern-
ig eigi að mæta þessum vanda,
þ.e.a.s. á hvaða sviði Reykvik-
ingar eigi að hasla sér völl til
þess að auka framleiðsluna á
ný, hvaða nýiðnað eiga þeir að
reyna að stofna i borginni. Þess-
um spurningum er ekki svarað.
En i örlítilli skýrslu, sem
borgarverkfræðingur lagði fyrir
borgarráð á árinu 1976, þá var
minnzt á nokkur þessara atriða,
minnzt á nokkra af þessum
möguleikum ogég verð að segja
það, að mér fannst sú skýrsla
öllu áhugaverðari og athyglis-
verðari heldur en sú sem nú
hefur verið dreift tilf jölmiðla og
meðal borgarfulltrúa.
Mér kemur þessi skýrsla
þannig fyrir sjónir að hún sé
fyrst og fremst bollaleggingar
höfunda um það, hvernig
byggðastefnan hafi leikið at-
vinnulif Reykvikinga. Það er
rauði þráðurinn i þessari
skýrslu.að sú stefna rikisvalds-
'ins að efla atvinnulif úti á
landsbyggðinni, þ.e.a.s. þessi
svokallaða byggðastefna i at-
vinnumálum, hafi leikið at-
vinnulif Reykvikinga svo grátt,
að nú séu tekjur hér orðnar
lægri heldur en meðaltalið á
landinu öllu, og nú sé raunar
fólksfjölgunin orðin minni i
Reykjavik heldur en meðaltalið
á landinu öllu. Byggðastefnan
er talin vera aðalástæðan fyrir
þvi, að Reykjavik hefur ekki
haldið sinum hlut f framleiðslu-
greinum, og ekki haldið sinum
hlut 1 tekjuöflun landsmanna.
Ekki skal ég draga úr þvi, að
þessi stefna rikisvaldsins —
þessi byggðastefna rikisvalds-
ins hún hefur vissulega komið
riíður á Reykjavik, og á nokk-
um þátt I þvi hvernig komið er
atvinnumálum hér i borg. Hins
vegar ereinnig um að ræða aðra
ástæðu og hún er sú, að borgar-
stjórn Reykjavikur hefur verið
algerlega aögerðarlaus i at-
vinnumálum s.l. 10 ár ef ekki
lengur.
Það er búið að flytja hér á
hver ju einasta ári tillögur ýmist
af borgarfulltrúum minnihluta-
flokkanna allra eða einstökum
minnihlutaflokkum um aðgerðir
iatvinnumálum. Þessar tillögur
hafa allar verið drepnar — þeim
hefur öllum verið visað frá. Það
hefur aldrei mátt gera neitt af
hálfu borgarstjórnar til þess að
efla atvinnu i borginni, en vænt-
anlega verður nú breyting á,
þegar borgarstjóra og meiri-
hlutanum er orðið það ljóst, eft-
ir að hafa lesið þessa skýrslu
þessara embættísmanna, að á-
standið i framleiðslugreinum
hér i' Reykjavik er alvarlegt.
En þetta eru ekki neinar nýjar
staðreyndir fyrir okkur borgar-
fulltrúa minnihlutaflokkanna,
ekki að minnsta kosti fyrir mig,
þvi að ég hefi flutt hér á undan-
förnum árum ýmist einn eða i
samvinnu við borgarfulltrúa
hinna minnihlutaflokkanna fjöl-
margar tillögur um aðgerðir i
atvinnumálum, sem Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur yfirleitt
drepið allar með sárafáum und-
antekningum.
A miðju ári 1976 þá flutti ég
hér I borgarstjórn nokkuð itar-
lega tíllögu um aðgerðir til þess
að efla iðnað i borginni. Helztu
atriði þessarar tillögu voru
þessi: Að borgin kannaði hvaða
ráðstafanir væri unnt aö gera til
þess að auövelda iönfyrirtækj-
um að koma upp húsnæði yfir
starfsemi sina. Aö borgin at-
hugaði hvaða smáiðnaður hent-
aði bezt i nýjum Ibúðarhverfum,
og : þriðja lagi, aðathugað yröi
hvaða nýiðnaður myndi heppi-
legastur i höfuöborginni, með
tillití til þess að auka sem mest
atvinnu. Og i þvi sambandi
skyldi sérstaklega athugað,
hvort borgin ætti að stuðla að
stofnun skipasmiðastöðvar i
Reykjavik.
Lagt var til, að atvinnumála-
nefnd yrði falið að kanna þessi
atriði og önnur sem skiptu máli i
sambandi við atvinnuuppbygg-
ingu I borginni. Það er skemmst
frá þvi að segja, að borgarstjóri
brást mjög illa við, þegar ég
lagði þessa tillögu fram og sagði
að ég hefði greinilega fengið
hugmyndina að þessari tillögu
frá vinnuhópum — starfshóp-
um, sem væri að starfa á hans
vegum að atvinnumálum.
En eins og ég sagði þá, og hefi
sagt siðan og segi enn, þá var
þessi tillaga min um ýmis önnur
atriði. Hún fjallaði um ýmis af-
mörkuð atriði, sem starfshópur
borgarstjóra hafði ekki til með-
ferðar, eins og nú er komiö á
daginn.Þviþaðerekki minnztá
þessi atriði i þessari skýrslu,
sem nú hefur veriö dreift um at-
vinnumál i Reykjavik.
En það er komið rúmt ár siö-
an ég flutti þessa tillögu, og það
var þá unnt aö drepa hana á
þeim grundvelli, að verið væri
að athuga öll þessi atriði af
starfshóp um atvinnumál á veg-
um borgarstjóra, en ég sé ekki
minnzt á þessi atriði i skýrslu
embættismannanna, utan eina
loðna málsgrein, sem f jallar um
nýiðnað i borginni, en það er
ekkert farið nánar út I það þar,
hvaða greinar myndu henta
hel'zt hér i borg.
Nú, það eru fjölmargar aðrar
tillögur, sem við höfum flutt hér
á undanförnum árum um að-
gerðir, ekki sizt til þess að efla
Bæjarútgerðina. Við höfum bent
á það, að það þyrfti að koma til
aukning á fiskiskipastól höfuð-
borgarinnar, og svo langt sem
aftur til ársins 1969 man ég það,
að Alþýðuflokkurinn flutti hér
mjög ítarlega tillögu einmitt um
eflingu BÚR og uppbyggingu
sjávanltvegs i Reykjavik, með
sérstöku tilliti til þess, aö þá
lágu fyrir tölur um það, að sjáv-
arútvegi hefði hnignað i borg-
inni. Það eru 8 ár siðan, þannig
aö menn þurfa ekki að reka upp
stór augu i dag, þó aö undir-
strikað sé af embættismönnum,
að framleiðslugreinum hafi
hnignað hér i borg og þá sér-
staklega á sviði sjávarútvegs.
Þetta var ljóst fyrir áratug sið-
an, þessi þróun hefur verið að
gerast á löngum tima, ai borg-
arstjórn — eða réttara sagt
meirihluti borgarstjórnar hefur
ekki viljað gera neinar ráðstaf-
anir til þess aö reyna að snúa
þessari þróun viö.
Þær tillögur, sem við höfum
verið að flytja hér t.d. um efl-
ingu Bæjarútgerðarinnar, hafa

yfirleitt mætt andstöðu og það
hefur þurft að hamra á þeim
lengitilþess að berjaigegn brot
af þeim. Brot hefur komizt i
gegn, en meira ekki. A sama
tima og þetta hefur gerzt i
Reykjavlk, þá hafa aðrir staöir
eins og t.d. Akureyri skotið
Reykjavik aftur fyrir sig á sviði
sjávarútvegsmála og raunar
einnig á sviði skipasmiða. Ct-
gerðarfélag Akureyringa er
orðið þróttmikið útgeröarfyrir-
tæki, sem var efst á blaði á s.l.
ári að þvi er varðaði fram-
leiðsluverðmæti fiskafurða.
Frystihús Ctgerðarfélags Akur-
eyringa var númer eitt yfir allt
landið. Þar er aðstaða mjög góö
til fiskvinnslu, aðstaða fyfir
verkafólkið mjög góð, vinnslu-
salir mjög góðir og bærinn —
Akureyrarbær á meirihluta i
Otgerðarfélagi Akureyringa og
hefur haft skilning á þvi að efla
þetta fyrirtæki á sama tima,
sem okkar fyrirtæki hefur verið
að drabbast niður.
Og Akureyrarbær er einnig
stór hluthafi i Slippstöðinni, sem
hefur framleitt stór stálskip.
Reykjavik byrjaði að framleiða
stálskip langt á undan Akureyr-
ingum. Hér höfðum við mjög
góða iðnaðarmenn, sem gátu
framleittstálskip, það þurfti að-
eins að koma til örlitið frum-
kvæði af hálfu Reykjavikur-
borgar til þess að leiða stál-
smiðjurnar i Reykjavfk til sam-
starfs um að mynda myndar-
lega og öfluga skipasmiðastöð.
Þetta var ekki gert. Þetta var
gert á Akureyri. Þar kom bæði
bærinn og rfkið inn i myndina til
þess að koma upp myndarlegri
skipasmiðastöð, sem nú fram-
leiðir myndarlegustu og ágæt-
ustu fiskiskip. Asama tima sem
ekkertergert á þessu sviðihér i
Reykj avik.
Þannig mætti áfram telja.
öflug iðnfyrirtæki hafa hrökkl-
azt burt úr Reykjavik til ná-
grannasveitarfélaganna, Kópa-
vogs og Garðabæjar, vegna þess
að þau hafa ekki getað fengiö
lóðir undir starfsemi sina i
Reykjavik. Er það byggðastefn-
unni að kenna? Ég segi nei. Þeir
fá ekkert betri fyrirgreiöslu úr
Byggðasjóði i Kópavogi og
Garðabæ heldur en þeir geta
fengið hér i Reykjavík. Þeir
hafa hrökklazt héðan burtu
vegna þess að Reykjavikurborg
— meirihlutinn — hefur ekki
sýnt þessum fyrirtækjum skiln-
ing og ekki getað látið þeim I té
hagkvæmar lóöir undir sinn
stórrekstur þannig að þeir geti
haft hann allan t.d. á einni hæð
og komið við hagræðingu eins og
þeirgeta t.d. i Garðabæ. En gott
dæmi um þetta er verksmiðjan
Frigg, sem var búin að starfa
lengi hér i borg — og hrökklaðist
burtu vegna þess að hún fékk
ekki almennilega lóö undir sina
starfsemi I Reykjavik. Hún fór
ekki út af neinni byggðarstefnu.
Hún fór út af skilningsleysi
meirihluta borgarstjórnar á at-
vinnumálum. Og ég segi það
enn og aftur, aö enda þótt ég
viðurkenni það, að byggöastefn-
an hefur — átt sinn þátt i þvi að
Reykjavík hefur dregizt aftur-
úr, þá á borgarstjórnarmeiri-
hlutinn einnig stóra sök á þessu
ástandi með algjöru skilnings-
leysi á atvinnumálum.