Vísir - 22.09.1969, Blaðsíða 9

V1 S I R . Mánudagur 22. september 1969,
9
☆
□ Suður við Straums-
vík er iðnaðarrisinn
smám saman að vakna
til starfsins og í vöru-
geymslunum eru teknir
að hlaðast upp staflar
af álhlunkum, sem bíða
útflutnings á erlenda
markaði.
□ „Við gerum ráð fyr-
ir að álbræðslan
verði komin í full af-
köst fyrir mánaðamót-
in,“ sagði Ragnar Hall-
dórsson forstjóri ÍSALS
við blaðam. Vísis, sem
í síðustu viku brá sér
suður þangað.
Horft eftir endilöngum kerjaskálanum, 650 m löngum, þar sem álið er greint frá súrálinu
með rafstraumi. Starfsmennirnir nota reiðhjól, þegar þeir „ganga að“ verki sínu.
Tröllið vaknar til starfa
Albræðslan nær fullum afköstum um
mánaðamótin og skilar 90 smál. á dag
rjú ár og fimm mánuðir eru
þá liðin frá því, að samning
ur ríkisstjómarinnar við svissn-
eska stóriöjuhringinn, Alusuisse
var samþykktur sem lög frá Al-
þingi 30. apríl 1966.
Það er ekki langur tími til
þess að reisa fullkomnustu verk
smiðju sem til er í heimi í ál-
iðjubransanum, eins og álbræðsl
an í Straumsvik er, því að í
henni gætir nýjunga, sem hvergi
hafa litið dagsins ljós annars
staðar — svo til splunkunýjar
af tilraunaborðum í Sviss, enda
ennþá hálfgert leyndarmál, sem
ekki er flíkað of mikið með.
Hún er þó ekki sú stærsta.
Framleiðir aðeins.... 33.000
tonn af hreinu áli fyrsta kastið,
ca 90 tonn á sólarhring „en eft-
ir næsta áfanga, sem er bygg
ing annars 120 kerja skála verð
ur framleiðslan 75.000 tonn á
ári, eftir 1972,“ sagði Ragnar
forstjóri, en það eruaðútflutn-
ingsverðmæti um 3,2 milljaröar
(3.200.000.000) fslenzkra króna.
Verksmiðjan er því engin smá
smíði, þótt hún skáki ekki þeim
úti í heimi. Kerjaskálinn, þar
sem álið er skilið úr súrálinu
með rafmagnsstraum er t.d. 650
metra langur, „en það þýðir
1,3 kílómetra gang fyrir mig
fram og til baka, þegar ég fer
í eftirlitsferð", sagði Jóel Sig-
urðsson, yfirverkstjóri, þegar
blaöamaður hitti hann aö máli í
skoðunarferð um verksmiðjuna.
Það er langur gangur, jafnvel
fyrir afreksmann i frjálsum
íþróttum, enda gripa Jóel og
menn hans sem starfa að gæzlu
kerjanna til reiðhjóla, þegar
mikið liggur á Þó á skálinn
enn eftir að lengjast með 40
kerja viðbótinni, sem tekin
verður til notkunar í vor.
Vinnuspamaður og hag-
kvæmni hefur greinilega veriö
æðsta boðorð þeirra, sem skipu
lögðu uppsetningu verksmiöj-
unnar, og af því markast hver
krókur og ldmi. Sjálfvirkar
maskínur, sem bera heiti einka
ritara forstjórans og fram-
kvæmdastjóranna — Sigríður,
Þóra og Margrét — vinna verk
tuga manna í kerjaskálanum og
þykja nánast viöundur, hvað
snertir tækni og hugvit.
Annar stærsti liður verk-
smiðjunnar er steypuskálinn,
sem tekur við fljótandi álinu,
950 gráðu heitu, frá kerjaskál-
anum. Gríðarstórir ofnar, olíu-
kyntir og rafmagnskyntir
með flóknum, vökvaknúnum
lyftiútbúnaði sem gerir 25
tonna keröld hreyfanleg, setja
þar svip sinn á salarkynnin. Þar
er fljótandi álið steypt í
hleifa og svera hjalla, eftir
þörfum og hentugleikum, áður
en það-er flutt f vöruskemmum—*
ar og staflað þar upp í silfur-
gljáandi stæður.
Bíður álið þar unz næsta skip
leggst á skipalægið, þar sem
40.000 tonna flutningaskip get-
ur lagzt að bryggju, og sækir
það til flutnings á erlendan
markað.
Allur þessi véla- og tækni-
útbúnaður krefst mikillar við-
halds- og viðgerðarþjónustu,
svo að jafnframt hafa verið reist
hin fullkomnustu vélaverkstæöi
þar sem sjálfvirknin skipar önd
vegissess. Kemur sér þá vel, aö
hagkvæmni ríkir í uppsetningu
verksmiðjunnar, þegar hinir
einstöku hlutar hennar eru
skildir sundur og teknir til end
urnýjunar. Þannig þarf ekki
nema þrjá sólarhringa til þess
að losa eitt kerið í kerjaskálan-
um, flytja það á „bakskauts"
verkstæðið, endurnýja það og
flytja aftur á sinn stað, „en það
væri þriggja vikna verk, ef
vinna þyrfti við kerið i kerja-
skálanum sjálfum." sagði Ragn
ar.
Fljótandi álinu er hellt 660 gráöu heitu í mótin, sem kæld eru með vatni
:
yiyiii
Verksmiöjan er sjálfri sér nóg
á allan hátt, nema bara um hrá-
efni til úrvinnslu. Fullkomin
rannsóknastofa er þar auðvit-
að innan veggja líka, sem býr
að tækjum „er á einni mínútu
vinna úr 6g skila okkur upp-
lýsingum um 9 fruipefni, sem
er aö finna í álinu“, sagði Pétur
Ellenberger hinn svissneski yf-
irmaður rannsóknastofunnar. —
Framleiðsla fSALs er nefnilega
ca 99,5% hreint ál, en 0,5% eru
9 önnur frumefni, sem verða að
vera blönduð í réttum hlutföll
um, og með því fylgist rann-
sóknastofan og til þess hefur
hún hin fullkomnustu röntgen-
mælitæki o. fl.
Sigurðsson, verkstjóri, og
starfsmennirnir í kerjaskál-
anum, unnið að því að kynda
upp kerin — sex ker á dag
— og verða væntanlega búnir
með öll 120 fyrir mán.mótin.

gratatt
□ Ósk til SVR
Nú hefur komiö fram að vænt
anlegt er nýtt leiðakerfi hjá
strætisvögnum Reykjavikur. —
Þætti mér og þeim fjölda skrif-
stofumanna, sem með mér vinna
vænt um, að eftirfarandi atriði
yrði athugað í nýja skipulaginu.
Við óskum þess að strætisvagn
ar gangi þannig, að þeir komi
rétt fyrir heilan tima á Lækjar-
torg, þannig að hægt sé að nota
þá til að komast til vinnu. Nú
er þessu þannig varið að t.d.
strætisvagn af Högunum kemur
kl. 9.05 á Lækjartorg. Til þess
að koma á réttum tíma til vinnu
verða skrifstofumenn úr þessu
hverfi því að koma hálftíma
fyrr þ.e. kl. 8.35 og bíða siðan
utan skrifstofu sinnar fram til
kl, 9.00. Á okkar skrifstofum
sjáum við ekkert þvi til fyrir-
stöðu að þessi strætisvagn gangi
5 eða 10 mínútum fyrr.
Vinsamlegast
Ó.T.
□ Ofurlítið enn
um EFTA
Hefur einhver hugleitt það,
sem Gylfi Þ gaf í skyn í sjón
varpsþætti fyrir nokkru. Þar
vildi Gylfi gera Iítið úr ugg ís-
lendinga í sambandi við inn-
göngu í EFTA.
Taldi það ekki breyta miklu
hjá hinum almenna borgara, það
þyrftu að vísu nokkrir menn að
víkja úr embættum. í þessu sam
bandi langar mig þess vegna að
bera fram spurningu svohljóð-
andi: „Gætu fimm þúsund Gylf
ar skipt um atvinnu á íslandi?"
Atvinnulaus iðnaöarmaöur.
+
□ Óþarfa nefskattur
Áður en sjálfstæðismenn kom
ust til valda á Islandi var til
skattur sem nefndur var veltu-
skattur og var hann lagður á
fyrirtæki. Honum var komið á
til að bæta ríkissjóði upp þann
skaða, er hann hlaut af ófull-
komnum framtölum þeirra tíma.
Nú vitum við, að til er nokkuð,
sem nefnist skattalögregla og
nú vita í það minnsta kaupmenn
að ekki gengur vel að svíkjast
undan henni. Nú þegar skatta-
yfirvöld segjast þannig vera bú
in að hvítþvo fyrirtækin af skatt
svikum er þá ekki grundvöllur
horfinn fyrir þessum veltuskatti
sem að vfsu nefnist aðstöðu-
gjald á nútímamáli?
Kaupmaður.
HRINGIÐI
SÍMA1-16-60
KL13-15