Vísir - 27.09.1969, Blaðsíða 5

Ví S IR . Laugardagur 27. september 1969.
5

I
I slátri í Húsmæðra-
kennaraskólanum
Uppskriftír og samantekt um súrmat
ær voru búnar að vera i slátri
allan daginn, en þaö sást
hvorki blettur né hrukka á hvít
um búningunum. í Húsmæðra-
kennaraskóla íslands fá nemend-
Hrnir tvisvar tækifæri, á náms-
ferlinum, til aö vinna í slátri,
og er þá miðaö viö að þær kenni
þaö öörum, þegar skólagöngu
þeirra lýkur.
Kvennasíöan heimsótti þær i
Húsmæörakennaraskóianum
meöan sláturgerðin stóö yfir og
fékk uppskriftir aö blóömör og
lifrarpylsu og fróðlega saman-
tekt frá skólastýrunni, Vigdísi
.lónsdóttur, um súrmat, til birt-
ingar.
Nö er einmitt. tíminn til aö
taka slátur og eins og Vigdís
segir er hægt aö gera góð kaup
á slátri og fá drjúgan mat úr
þvá. „Gallinn er aðems sá, að
eíus og allur okkar matur er
siátriö feitt“, segir hún ennfrem
un. „60% af hitaeiningunum í
siátri eru úr fitunni, en hins veg
ar er í því óvenju mikiö af járni
og göð eggjahvita".
Súrmatur
Xhn langan aldur var geymsia
í súr ein helzta aöferöin við aö
varöveita matarforöa heimil-
anna i landi okkar. Auk söltun-
ar, reykingar og herzlu var um
fatt annaö að velja, þegar geyma
skyldi mat árlangt frá hausti til
hausts. Á síöari árum hafa þess-
ar geymsluaðferöir mjög þokaö
fyrir frystingu og niðursuöu, er
nú svo komið, að mörg heimili
eiga engan súrmat eða annan
forða, en sækja næstum daglega
allar þarfir heimilisins í matvöru
búðir. Slíkt kann að viröast hand
hægt, en margar vinnustundir og
mikil orka eyðist í að ganga í
búöir og bera heim vörur hjá
bæjarbúum, og noti sveitaheim-
ili þá aðferö við aðdrætti, aö
panta í síma og Iáta senda hvaö
eina heim í smáslöttum, er sú aö
ferð einnig kostnaðarsömog tíma
frek, Þaö veitir öryggistilfinn-
ingu aö eiga við höndina nægan
góöan mat, boölegan við öli tæki
færi, og þótt sláturgerö sé fáum
hugljúft starf, sparar hún hús-
móðurinni margar áhyggjur, og
svo er um hverja þá foröasöfn-
un, sem að er unnið af fyrir-
hyggju. Söfnun matarbirgöa á
heimilum kostar húsrými og góö
þarf geymslan að vera, svo að
slátur og annað súrmeti varöveit
ist árlangt óskemmt. Víða hefur
láöst viö uppbyggingu í sveit-
um aö ætla sláturtunnu, salt-
kjötsíláti og uppskeru garöá-
vexta, rúm í nýja húsinu, má
þá e. t. v. geyma súrmatarílátin
í útihúsi, ef skilyrði eru hag-
stæö. Geymslan skal vera raka-
laus og köld, þó ekki svo aö
frost geti skemmt súrinn. Bezt
er aö nota ílát úr eik eða öðr-
um harðviöi, mála þau eða lakka
aö utan, afgisa þau, þvo og
viðra, áöur en þau eru fyllt af
mat. Vel þarf aö hiröa sýrutunn-
urnar, þvo barma, hreinsa ofan
af og gæta þess að alltaf fljóti
vel yfir. Mygla eyðir sýrunni og
skemfnir matinn. Þá skal hafa
þéttan hlemm á ilátunum, trl
þess aö útiloka ryk og flugur.
Þessar fæðutegundir hentar
vel aö súrsa: Blóðmör, lifrar-
pylsu, lundabagga, sviö á bein-
um eöa í sultu, fótasultn, bringu
kolla eöa annað feitt kjöt, júg-
ur af kúm og ám, hrútspunga,
lungu, hval (rengi), selshreifa,
sundmaga, harðfiskroð.
Blóömör og lifrarpylsa súrna
sjálfkrafa vegna sýrumyndunar
í rúginum, en betra er aö láta
mjólkursýru (skyrmysu) en ekki
aðeins vatn á slátriö, meö því
er tryggt að sýringin fari rétt
af stað. Allt annað súrmeti skal
leggja í góða mjólkursýru, er
ráð aö aftó sér hennar með fyr-
irvara, svo að sýran veröi nógu
sterk, einkum ef hún er ætluð á
feit matvæli. Rétt er aö geyma
blóömör innan um annan súr-
mat, rúgurinn heldur viö sýr-
unni.
Ef blóðmörsgerö á aö heppn-
ast vel, þarf aö hafa þessi atriöi
í huga:
1. Aö hræra vel í blóðinu, kæla
það fljóíc í opnu íláti og gevma
á köldum stað, þó eigi lengur en
1—2 daga, sé þörf á lengri
geymslu má frysta þaö.
2. Aö hræra mjöl og mör vel
saman við blóðiö, gjarnan i
hrærivél með deighnoðara, ef
lítið er búið til. Bezt er aö
blanda saman rúgi og höfrum
rúgi og hveiti eöa rúgi og fjalla
grösum í blóðmörinn. Einnig má
blanda saman fleiri tegundum
kornmatar. Blöndunarhlutföll í
blóömör er að finna í matreiðslu
bókum. Þó veróur ætíð að meta
í hvert skipti hve þykk hræran
skal vera, og lærist það aðeins
af reynsiunni.
3. Að nota ekki garnmör, hon-
um hættir til að renna við langa
suðu, Það má eins bræða hann í
tólg.
4. Að nota eingöngu vamba-
keppi og hafa þá ekki mjög
stóra, þeir htóupa utan um blóð-
mörinn og gera hann þéttari og
bragðbetri.
5. Að láta keppina niður í sjóð
andi vatn þegar í stað, eftir að
búið er að láta í þá og sauma
fyrir, en aldrei svo mikið í einu
að það hætti að sjóöa í pottin-
um. Við gerð í rúginum mynd-
ast loft, verður slátrið þvi holótt
(eygt), ef suðan dregst.
6. Að sjóða blóðmörinn nógu
lengi, 3—4 klst., og láta suö-
una aldrei fara úr á meðan.
7. Aö kætó slátrið snöggt,
gjarnan í rennandi vatni, mn
leið og það er fært upp úr.
Allan mat, sem á að súrsa,
skal sjóða svo lengi að öruggt sé
að hann gegnsoðni. Dæmi eru
til, aö hættulegar eitranir hafi
leftt af neyzlu kjöts, sem geymt
var hálfsoöið, auk þess sem það
fúlnar í sýrunni.
Um kælingu er sama regla um
öll matvæli, hún skal vera snögg
og maturinn gegnkaldur, þegar
honum er raðað í ílát. Hvalur er
ævinlega kældur i vatni, og á
sama hátt má kæla annað.
Næringargildi matvætó rýrnar
nokkuö við geymslu í súr, en súr
matur er yfirleitt talinn hollur
fyrfr meltinguna. í innyflum og
blóöi sláturdýra er miklu meira
af steinefnum og vítamínum en
í kjöti, einkum er lifrin foröa-
búr heilsustyrkjandi efna. Blóð
er mjög járnauðugt. Einnig er i
blóðinu fullgild eggjahvíta. í
blóðmör og lifrarpylsu fást efni
sem of lítið mun af i venjulegri
fæðu. Sjálfsagt er því að viö-
halda þeim þjóðlega sið, aö
birgja sig upp með slátur aö
haustinu og Iáta ekki súrmatinn
þoka fyrir öðrum og lakari fæöu
tegundum.
Blóðmör.
i lítri blóð, 2 dl vatn, 2—3 tsk
salt, 300 g hafrár, 500 g rúgur,
500 g mör, 2 vambir fyrir blóð
mö,r, saltað vatn.
Úr þessari uppskrift fást
2 1 /2—2 3/4 kg blóðmör, eða 7
meðalkeppir.
Lifrarpylsa.
450 g lifur, 100 g nýru, 3 dl
undanrenna eða soð, 2 tsk. salt,
100 g hafrar, 100 g hveiti, 300
g rúgur, 300 g mör.
Úr þessari uppskrift fást 1,7
—1,8 kg af lifrarpylsu.
'l
Það þarf að gæta þess, að slátrið fái nógu langa suðu áður en
það er fært upp.
lalsIsIslsIsilallilsislsislsislEÍlsIsIslsIsls
STALHUSGÖGN
Bi
Bi
131
131
B1
131
. _________________7_________________________________________ 131
' O Söluumboð: ÓÐINSTORG HF. Skólavörðustíg 16, Reykjavík [lj|
húSuð me'S hinu sterka og rri
áferðarfallega RILSAM
(NYLON U)
Framleiðandú
STÁLIÐN HF., Akureyri
UTBOÐ
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboöum í gerð undir-
byggingar Vesturlandsvegar um Elliðaár og Ártúns-
brekku.
Útboðsgögn eru afhent á Vegamálaskrifstofunni, Borg-
artúni 7, frá kl. 14, miðvikudaginn 24. þ. m., gegn
3000 króna skilatryggingu.
VEGAGERÐ RÍKISINS
@ Notaðir bílar til sölu
LAND -
-RQVÍR
Höfum kaupendur að Volkswagen og
Land-Rover bifreiðuin gegn stáðgreiðslu.
Til sölu í dag:
Volkswagen 1200 ’58 59 ’61 ’62 ’68 ’69
Volkswagen 1300 ’66 ’67 ’68
Volkswagen 1500 ’67 ’68
Volkswagen Fastback ’66 ’68
Volkswagen sendiferðabifr. ’63 ’65 ’68
Volkswagen station ’63 ’64
Land-Rover bensín ’62 ’64 ’65 ’66 ’67
Land-Rover dísil ’67
Saab ’65
Willys ’42 ’66 ’67
Fiat 600 T sendiferðabifr. ’67
Toyota Crown De Luxe ’66
Volvo station ’55
Chevy-van ’66
Vauxhall 2000 station ’69
Við bjóðum seljendum endurgjaldslaust afnot
af rúmgóðum og glæsilegum sýningarsal okkar.
Simi
21240
HEKLA hf
Laugavegi
170-172