Vísir - 27.09.1969, Blaðsíða 8

V i j • .>
. Laugardagur 27. septenio—
VISIR
Otgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoöarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfuiitrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Símar 15610, 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aöalstræti 8. Sími 11660
Ritstjórn: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 llnur)
Áskriftargjald kr. 145.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda h.f.____________________________
Hin mannlega innsýn
J»ví veröur ekki neitað, að íslendingar hafa frá upp-
hafi byggðar farið æði ómjúkum höndum um nátt-
úru lands síns. Allir vita hvemig farið hefur um skóg-
ana, og þrátt fyrir mjög auknar ræktunarframkvæmd-
ir síðustu áratugina er gróðurlendi miklu minna en
það var á fyrstu öldum íslandsbyggðar. Þessi saga
hefur gerzt víðar en hér á landi, og mörgum þjóðum
er orðið ljóst, að reisa þurfi rammar skorður við jarð-
vegseyðingu og margs konar náttúruspjöllum, sem
svo mjög hafa farið í vöxt með aukinni tækni og stór-
framkvæmdum. Sumt, sem spillt hefur verið, verður
héðan af með engu móti bætt, hversu fegnir sem menn
vildu, og margt af því ætti að geta verið sígild áminn-
ing um að stinga við fæti og halda ekki lengur áfram
á þessari óheillabraut.
Hér á landi blasa verksummerkin víða við augum,
og þó víðar en menn ef til vill átta sig stundum á í
fljótu bragði. Syndir feðranna eru sumar gleymdar
og mörg sárin, sem þeir veittu landinu, orðin svo
gömul, að fólk heldur að þau hafi verið þar frá upp-
hafi. En mörg þeirra yngri vita allir hvernig til hafa
orðið, svo sem þau er veiít hafa verið í sambandi við
vegagerð. Þau eru mörg Ijót, og höfum við Reykvík-
ingar nærtækt dæmi þar sem Rauðhólar eru. Þar hafa
verið unnin mikil náttúruspjöll, og á síðustu stundu
var því afstýrt fyrir nokkrum árum, að Grábrók í
Norðurárdal hlyti sömuörlög.Fleiri dæmi mætti nefna.
Með aukinni tækni og stórframkvæmdum víðs veg-
ar um land, eins og verksmiðjubyggingum, vatns-
virkjunum o. fl. má búast við að mikil og óbætanleg
náttúruspjöll verði unnin, nema öflug þjóðarhreyfing
rfsi gegn þeim áætlunum, sem fyrirsjáanlega hafa
þvílíkar afleiðingar í för með sér. Flestum er kunn-
ugt um deilu þá, sem upp hefur komið um fyrirhug-
aðar virkjunarframkvæmdir við Laxá í Þingeyjar-
sýslu, sem hafa mundu í för með sér að Laxárdal yrði
sökkt. Um það ritaði Þórir Baldvinsson arkitekt at-
hyglisverða grein í Morgunblaðið nú í vikunni.
Enginn neitar því, að nauðsyn slíkra framkvæmda
geti stundum verið svo mikil, að hún réttlæti fórnir
af þessu tagi, en því miður virðist stefnan hingað til
ekki hafa verið sú, að komast hjá náttúruspjöllum
þar sem það hefði verið hægt, heldur látið lönd og
leið, hvort þau yrðu mikil eða lítil. Gegn þeim hugs-
unarhætti þurfa allir að berjast, sem unna íslenzkri
náttúru og vilja varðveita svipmót hennar og sér-
kenni. Og þótt landrými sé nóg hér á íslandi eins og
er, kann svo að fara, að óbornum kynslóðum þyki
það miður viturleg ráðstöfun að sökkva heilum
byggðarlögum, sem eiga sér merka sögu og eyða um
leið ræktuðu landi.
Þess verður að gæta, eins og Þórir Baldvinsson benti
á í fyrrnefndri grein, að „mannleg innsýn“ sé höfð með
í ráðum við allar slíkar fr^mkvæmdir. En til þess að
svo verði þarf almenningur í landinu að standa vörð
um þau náttúruverðmæti, sem hann vill ekki glata.
Snúa Þjóðverjar við blaðinu
í kosningunum á morgun?
■ Vestur-þýzkir kjósendur ganga að kjörborðinu á morg-
un, og telja sumir að úrslitin verði söguleg. Vera kann,
að þeir hverfi frá hinni „hefðbundnu“ stefnu í kosningum
frá stríðslokum og leggi inn á nýjar brautir. í fyrsta sinn
er nú hugsanlegt, að kristilegir demókratar lendi í stjórnar-
andstöðu.
■ Vaiið er milli tveggja leiða: Annaðhvort að kjósa kristi-
lega demókrata áfram til forystu í málum þjóðarinnar
eða þá samsteypustjórn sósíaldemókrata og frjálsra demó-
krata. Aðrar leiðir eru hugsanlegar en ekki taldar líklegar
sem stendur.
Ckoðanakannanir benda til
þess að mjóu muni, hvemig
38,6 milljónir kjósenda muni
skipast milli þessara tveggja
leiða.
Fyrr á tímum sváfu leiðtog-
ar kristilegra demókrata vært
talningamóttina. Nú hefur Kies-
inger kanslari ákveðið að vaka
yfir talningunni og komiö sér
upp sérstöku kerfi í þeim til-
gangi.
„Franz Josef Strauss, foringi
þess bandalagsflokks kristilegra
demókrata, sem tíðkast í Bæjara-
landi og nefnist Kristilegi
„sósíali" flokkurinn, segir hik-
laust „Kristilegir demókratar
berjast fyrir sjálfri tilveru sinni.
Þetta er síðasta tækifærið. Það
skortir starfsemi allt frá hinum
hæstu til hinna lægstu.“
Sósíaldemókratar hafa hins
vegar verið mjög bjartsýnir.
..Verð ekki áfram utan-
ríkisráðherra“, segir
Brandt.
Kristilegir demókratar fengu
árið 1965 47,6 af hundraði at-
kvæða, miklu meira en sósíal-
demókratar. Kosningar í ein-
stökum ríkjum sambands'vð-
veldisins hafa ekki bent til
fylgisaukningar sósíaldemó-
krata. Hins vegar hafa skoöana-
kannanir bent til aukins fylgis
þeirra og vaxandi andstööu viö
kristilega.
Hitt skipir ef til vill mestu
máli, aö frjálsir demókratar
hafa færzt til vinstri i stjórnar-
andstöðu. Þeir voru fyrr á árum
þægilegur samstarfsflokkur
kristilegra. Nú lýsir foringi
þeirra yfir því, að samstjórn
sósíaldemókrata og frjálsra
demókrata sé æskileg, og hafi
kristilegir gott af því að vera
í stjórnarandstöðu, einu sinni.
í framhaldi af þessari hugar-
farsbreytingu frjálsra demó-
krata hafa sósíaldemókratar
gerzt æ harðvítugri í afstöðu til
kristilegra. Vinsældir Schillers
efnahagsráöherra hafa og ýtt
undir þá. Þeir segjast nú vilja
ljúka samstarfinu við kristilega,
sem hófst á þessu kjörtímabili.
Willy Brandt segist ekki geta
hugsað sér að verða áfram utan-
ríkisráðherra í stjóm meö Kies-
inger. Brandt sér nú loksins
fram á möguleika til að veröa
kanslari.
Samvinna sósíaldemókrata og
frjálsra deómkrata leiddi til
sigurs frambjóöanda sósíal-
demókrata í forsetakosningum í
Vestur-Þýzkalandi. Embætti for-
seta er að vísu ekki ýkja öflugt
þar í landi, en sumir segja, aö
með þessu hafi þó að vissu
marki hafizt nýtt timabil.
Þá hafa ráöherrar sósíaldemó-
krata svo sem Georg Leber og
Hors Ehmke, þótt nýtir í starfi
og notið vinsælda.
Óttinn við „þá rauðu“.
Kiesinger kanslari hefur nú
skírskotaö til ótta Þjóðverja við
Rússa og kommúnista. „Hugsið
ykkur 750 milljónir Kinverja,
vopnaða kjamorkueldflaugum,"
segir kanslarinn. Kristilegir
berjast með kjörorðinu: „Það
veltur allt á kanslaranum“, og
ennfremur: „Viö viíum, hvað við
höfum, en ekki, hvað við fáum“.
sósíaldemókratar svara meö
kjörorðum eins og: „Við sköp-
um nýtt Þýzkaland og: Við
höfum beztu mennina“.
Kosningaúrslitin á morgun
munu að mestu velta á því,
hvort ótti Þjóðverja við „þá
rauðu" muni enn sem fyrr valda
því að þeir hiki viö a($ skipta
um stjórn, eða hvort þeir telji
Willy Brandt og félaga hans
hafa sýnt nægilega „rósemi" í
stjórnarsamstarfinu.
☆
... og Willy Brandt boðar fylgjendum sínum sigur.
Kurt Georg Kiesiriger kanslari lyftir bjórglasi