Vísir - 30.12.1970, Page 8

s
V1SIR . Miðvikudagur 30. desember 1970.
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjöifsson
Ritstjöri: Jönas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstfórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Simar 15610 11660
Afgreiösla- Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstfórn ■ Laugavegi 178. Simi 11660 (5 Unur)
Áskriftargjald kr. 195.00 ð mánuði innanlands
f lausasölu kr. 12.00 eintakið
Prentsmiðfa Vtsfs — Edda M.
Á leið til nýrrar aldar
gérfræðingar í hagsögu telja sennilegt, að nær alia
sögu mannkynsins hafi þjóðarframleiðslan á íbúa
hvarvetna verið 5—20 þúsund krónur á ári á nú-
verandi gengi íslenzkrar krónu. Það sé hin eðlilega
framleiðsla hjá öllum þjóðum, sem ekki hafi kynnzt
iðnvæðingu að neinu ráði. Þeir telja, að þessi hafi
verið þjóðarframleiðslan á íbúa í Rómarveldi að fornu
og einnig í mörgum þróunarlöndum nútímans.
Iðnbyltingin kom til sögunnar í lok 18. aldar og
á 19. öld í auðugustu löndum heims. Þá hækkaði
þjóðarframleiðslan á íbúa í þessum löndum upp í
50 þúsund krónur. Samkvæmt flokkun Hudson-stofn-
unarinnar í Bandaríkjunum telst þjóð vera orðin iðn-
aðarþjóð, þegar þjóðarframleiðslan á mann er komin
í þessa upphæð.
Síðan telja þeir, að þjóðir færist upp í það að verða
neyzluþjóðir, þegar framleiðslan á mann er komin
upp í 130 þúsund krónur. Bandaríkjamenn komust
á þetta stig við lok síðari heimsstyrjaldarinnar, og
síðan hafa Japan, Kanada og lönd Vestur-Evrópu
komizt á þetta stig. íslendingar hafa um alllangt
skeið verið á þessu stigi.
Á íslandi er þjóðarframleiðslan á íbúa komin rétt
upp fyrir 200 þúsund krónur á ári. Hún er því orð-
in 10—40 sinnum meiri en hún er meðal frumstæðra
þjóða og var meðal fornþjóðanna. Þetta er vissulega
umtalsverður árangur, því að hann hefur allur náðst
á þessari öld.
Bandaríkin eru enn í fararbroddi hinna þróuðu
landa heims og hafa um 400 þúsund króna þjóðar-
framleiðslu á íbúa. Síðan koma Svíþjóð og Kanada
með um 300 þúsund krónur og Sviss með rúmlega
250 þúsund krónur. Þar á eftir koma Danmörk, Nor-
egur, Vestur-Þýzkaland og Frakkland og svo ísland
þétt á eftir; og síðan Holland, Bretland, Finnland og
Japan með um eða tæplega 200 þúsund krónur á íbúa.
Samkvæmt flokkun Hudson-stofnunarinnar eru
Bandaríkjamenn nú komnir á þröskuld nýrrar aldar
hartnær ótæmandi möguleika. Framleiðslan þar er
orðin svo mikil, að þeir hafa ekki lengur við að neyta
hennar. Þeir eru því að komast upp úr neyzluþjóð-
félaginu í þjóðfélag offramleiðslu og allsnægta.
Að sjálfsögðu fylgja önnur þróuð lönd á eftir. Hud-
son-stofnunin spáir því, að á næstu þremur áratug-
um eða fyrir næstu aldamót verði þessi lönd komin
með um 400 þúsund króna þjóðarframleiðslu á íbúa
og komin upp úr neyzlustiginu: Kanada, Japan, Sviss,
Frakkland, Vestur-Þýzkaland, Holland, Belgía, ðfl
Norðurlönd, þar á meðal ísland, og ef til vill ýmis
fleiri lönd, einkum í Evrópu.
Þessi bjartsýna spá er að vísu háð því, að engin
ragnarök kjarnorkustyrjaldar, mengunar eða náttúru-
hamfara verði á þessu tímabili. Um það ráðum við
íslendingar Iitlu. Við getum því um þessi áramót
glaðzt yfir bjartri framtíð lífsgæðanna.

\\
I
að hefur ekki verið til siðs
hér á landi að hafa barna-
vemdarmái í neinum hámælum,
og það eru nánast einsdæmi, ef
þau eru dregin upp á yfirborðið
ti'l almennrar umræðu.
Menn vita að eitthvað er til,
sem heitir bamavemd, og að
einhverjir starfa eitthvaö í ein-
hverjum bamavemdamefndum
og barnaverndarráðum, en allt
er þetta háifvegis á huldu, og
fátt er vitað um, hvemig þessum
svonefndu bamavemdarmálum
er háttað.
Eðlilega fjalla starfsmenn
bamaverndar um slfk máJl sem
trúnaðarmál, vegna ívafinna til-
finninga aðilanna. Slfkt þykir
of sjálfsagt til þess að nokkur
mótmæli því, aö með málin sé
farið f kyrrþey. Það leiðir þó af
sjálifu sér um leið að með því
verður þá ekki fylgzt eins vel
hvemig meðferð þessara mála
verður, og því er starfsmönnum
bamaverndar sýnt mikið trún-
aðartraust, þegar þeir eru látnir
vinna sfn störf, án þess að
nokkur gægist yfir herðar þeirra
trl þess að fylgjast með hand-
bragðinu.
En þær raddir hafa gerzt
háværari að undanfömu, og náö
að 'komast i fréttir fjölmiðlanna,
— sem illa hafa unað málsmeð-
ferð og afgreiðslu deilumála,
sprottnum af ágreiningi foreldra
við skilnað um forræði bama
þeirra. Um slik mál fjajla bama-
vemdarnefndir, jwí að þeirra
umsagnar er leitað, áður en
dómsmálaráðuneytið sker úr
sifkum þrætum, og veitir öðru
hvoru foreldrinu, (eða kannski
einhverjum allt öðrum aðila)
umlboð tiil forræðis viðkomandi
barns eða barna. Þessi óánægja,
sem farið er að gæta, berst öðr-
um ti'l eyma oftast frá þeirn
aðilanum, sem fariö hefur hall-
oka í málaiyktimum, en er þó
aMs ekki eingöngu til komin
vegna málalokanna, heildur
mest megnis vegna málsmeð-
ferðarinnar.
„Mér finnst rangnefni að 'kai'la
þefita bamavemd. Réttnefni
væri mæðravemd,“ sagði frá-
skilinn faðir, sem leitað hefur
til Vfsis með svo reyfarakennda
raunasögu, að hún er á viö
hvaða skáldsögu sem er nerna
maðurinn styður frásögn sína
með ýmsum gögnum og vottum,
sem virðast óhrekjandi, en hafa
aldrei verið teikin til athugunar,
eftir þvi sem maðurinn fuMyrðir.
Frá baráttu þeirri, sem maður-
inn hefur háð til þess að fá að
umgangast böm sfn tvö var sapt
í frétt f Vísi í fyrradag. Hann
segir móður bamanna hafa
vamað þeim aö eiga nokkur
samskipti við sig, föður þeirra,
siðastliðin 2 ár. og refsað þeim
stranglega ef þau hafi laumazt
til þess.
„'C’g varaði barnavemdarnefnd
við því, þegar ég sieit
samvistum við konuna fyrir
tveim árum. að fela henni á
hendur forræði barnanna,“ seg-
ir maðurinn. „Ég vakti athygli
á skaphöfn konunnar. — Þessi á-
stæða ein hefði átt að sannfæra
menn, ef þeir hefðu gert sér það
ómak að ganga úr skugga
um þetta.
Una illa
/IBJÍV
barna-
verndar
Það tök bamavemdarnefnd
marga mánuði að fjalla um mál-
ið, og á meðan vakti ég athygli
hennar á því, hver brögð væru
að því, að konan skildi börnin
ein eftir á heimili þeirra meöan
hún var úti að skemmta sér um
nætur. Og aliir vissu, sem ekki
voru gjörsamlega blindir, að
á heimilinu voru haJdnar
veizlur frameftir nóttum, og
þangað tók að venja komur sín-
ar alls kyns lýður, sem börnun-
um var öhollt að umgangast,
enda komst annað barniö
1 stðrhættu, þegar það varo
fyrir árás að næturþeli inni á
heimilinu. í það skipti barst
hjálp, og kom þá í ljós, að móð-
irin var víðs fjarri kl. fjögur
um nótt, en bömin ein.
Þegar börnin höföu búiö við
slíkar aðstæður í tvö ár, með-
an fyrst barnaverndamefnd og
síðan barnavemdarráð fjallaði
um málið, mæltist ég eindregið
til þess að sálifræðingur fengi
börnin til athugunar, en undan
því var skorazt. Það var aðeins
við upphaf málsins framkvæmd
einhver málamyndaathugun,
sem risti grunnt. Ailan tímann
voru bömin í umsjá móðurinn-
ar, og það var ekki fyrr en síð-
ustu 2 eða 3 vikumar, áður en
úrskurður barnavemdamáðs birt
ist. að bömunum var komiö fyr-
ir bjá hlutlausum aðiíla.
Sú erfiða spuming var borin
undir bömin, hjá bvoru oikkar
þau kysu heldur sijálf að dvelja
— og það var gert í viðurvist
móðurinnar, svo að bömin
vissu, að hún Maut að heyra
þeirra svar, enda fékk það svo
á drenginn, aö hann brast I grát.
Það voru ekki teknir til greina
þeir meimbugir, sem hlutu
að vera á því, að konan gæti
framfært þessi tvö böm auk
nokkurra, sem hún átti frá
fyrra hjónabandi. Og skollaeyr-
um skellt við því, þótt ég gæti
boðið þeim upp á heimrli, þar
sem þau þyrftu ekki að líða
neinn skort. Það virðist heldur
ekki hafa orðið þungt á metun-
um, að í fjölmörg ár starf-
aði ég aö uppeldistnálum og
hlaut þar meiri skólun en marg-
ur uppeldisifaöir hefur annars
átt kost á.
En hinu gáfu menn þó gaum,
að augljóslega vom bömin svo
hænd mér og háð tilifinninga-
lega, að andleg heilbrigði þeirra
þótti vera undir því komin, að
þau fengju aö umgangast mig,
eftir að konunni var falið for-
ræði þeirra. Samt hefur enginn
séð ástæðu til þess að grfpa í
taumana á því ári, sem liðið
hefur síðan, án þess að konan
haifi leyift beim að hafa samband
við mig. Enginn gaumur er gef-
inn að því, að í skóilanum þyki
börnin sýna skort á stundvísi
og félagslegri aðlögun.
Þaö eftirlit, sem haft hefur
verið með heimilinu, hefur farið
fram svo reglulega, að vitað er
um vitjanir ðftirlitsmanna með
fyrirvara, og fleira, sem telja
mætti upp, virðist manni bera
því vitni, hve lítill áhugi er hjá
starfsmönnunum á málinu.
í júlí í sumar hirti ég ann-
að barnið upp af götunni, svo
illa til reika að það hlaut að
renna hverium manni til rifja,
og fór með hann þannig á sig
kominn á fund þáverandi for-
marins barnaverndamefndar,
sem gat ekki orða bundizt, held-
ur sagði, að við þessu þyrfti
eitthvað að gera, og binda endi
á þetta.
En það var ekkert gert,“
segir maðurinn.
Viðbrögð lesenda í gær við
frétt Vísis um þetta mál sýndu
það strax, að fleiri þekkja dæmi
þess. að bað er algerlega und-
ir ftorráðamanni barns lwmið
hvort þaö fær aö umgangas:
hitt foretdri sitt. Nofckrir
hringdu strax til ritstjórnar og
sögðu svipuð dæmi um, að beiim
væri meinað að hafa nokkur
samskipti við sitt emið hold o"
blóð. — Við því virðast emrín
ráð. — GP