Vísir - 30.12.1970, Blaðsíða 9

V í S I R Miðvikudagur 30. desember 1970.
//
Gjöfult og hagstætt ár"
„Á-rið 1970 var gjöfult og
að ffestu leyti hag-
stæfct ár. Enginn veit, hvað ár-
ið 1971 ber í skauti sér. En
allir vona, að það megi líkjast
því ári, sem nú hefur runniö
skeið sitt á enda. Og ðneitan-
lega stendur þjóðin vel að vígi
á þessum tímamótum.“
Þetta sagði Ingólfur Jónsson
ráðherra, þegar Vísir sótti hann
heim til að spyrja hann um,
hvað honum þætti markverðast
við árið 1970 og hver hann
teldi vera brýnustu verkefni
þjóðarinnar á því árd, sem nú
er að ganga í garð.
□ Hver eru merki þess, að
þjóðarhagur sé góður á
þessum tímamótum?
— Arið hefur á margan hátt
verið hagstætt. Aiflabrögð hafa
verið fremur góð, nema að sfld-
in hefur ekki veiözt að verulegu
marki. Vitantega hefur það á-
hrif á heildaraflann og hefði
fyrir nokkrum árum nægt til,
að þjóðarbúskapurinn í heild
yrði óhagstæður. Verðlag á út-
flutningsatfurðum hefur verið
með betra móti. Aflinn og verö-
lagið á mikinn þátt í, að við-
skiptajöfnuðurinn út á við hefur
verið hagstæður á árinu og
gjaldeyrisvarasjóðurinn hefur
haldið áfram að aukast. Það er
augljóst, að þjóöin hefur kom-
izt yfir efnahagsörðugleik-
ana, sem steðjuöu að árin 1967
og 1968, þegar verðmæti vöru-
útflutnings þjóðarinnar minnk-
aði um nær 50%. Skynsam-
legar ráðstafanir í efnahags-
málum hafa leitt til þess, að
erfiðleikamir voru yfirunnir á
tiltölulega skömmum tima.
O HvaB tun áhrif kjarasamn-
inganna I vor?
— Það var eðlilegt, að með
batnandi þjóðarhag gerðu laun-
þegar kröfu til að fá haekkuð
laun. AIMir voru sammála um, að
með aukinni framiteiðslu og
auiknum þjóðartekjum væri rétt-
látt og mögutegt að hækka laun-
in. En menn voru ekki sam-
mála um, hversu mikil sú hækk-
un mætti vera. Þessar deilur
um kjaramálin leiddu til verk-
falilsins á síðastliðnu vori. Niö-
urstaðan varð sú, að samið var
um nokkuð stórstíga kauphækk-
im. Menn töldu þó, að unnt
yrði að varðveita þá kjarabót til
langs tíma, ef ekki væru fyrir-
sjáantegar áframhaldandi víxl-
hækkanir kaupgjalds og verð-
lags, er mundu setja atvinnulíf-
ið í hættu og rýra þá lífskjara-
bót, sem náðist í samningunum.
□ Það hefur verið átalið. að
langan tíma hafi tekið að
undirbúa verðstöðvunina.
— Sú ádeila er ekki sann-
gjörn. Veröstöðvunin hlaut að
eiga sér nokkurn aðdraganda.
Fyrst þurftu atvinnuvegimir og
hið opinbera að laga sig að
hækkuðum launum, og ákveða
varð búvöruverðið. Einnig varð
að láta vinna umfangsmikla út-
reikninga til að hægt yrði að
meta réttifega, hrve stórtækar
ráðstafanir þyrfti að gera. Það
var farið að tala um verðstöðv
un strax um sumarið. Rikis-
stjómin benti á, að með verö-
stöðvun, mundi ef til vrll verða
hægt að tryggja, að kauphækk-
im vorsins rynni efcki út í sand-
inn og yrði ratmhæf kjarabót.
Þá var Ijóst, að framundan voru
miklar víxlhækkanir launa og
vsrðlags, ef efckert yrði að gert,
og að fijótlega mundu margar
atvinnugreinar ekki geta greitt
umsamið kaup.
□ Má þá líta svo á, að verð-
stöðvunin hafi komið nógu
snemma og að hún nái til-
gangi sínum?
— Verðstöðvunin kom vissu-
lega á réttum tíma. Hún hefur
þegar sýnt að hún ber tilætlað-
an árangur og að hún mun
tryggja aukinn kaupmátt launa.
Hún hefur sérstaklega bætt að-
stöðu þeirra, sem verst voru
settir. Fjölskyldubætur hafa
verið auknar og brýnustu nauð-
synjar almennings hafa verið
lækkaðar í verði. Það fer ekki
leynt að húsmæður eru mjög
ánægðar með þessar ráðstafan-
ir og telja, aö nú sé allt annað
að kaupa nauðsynjar en áður
var. Og það er illa gert af þeim,
sem telja sig forsvarsmenn
verkalýðsféilaganna, að reyna að
ala á óánægju vegna verðstöðv-
unarinnar. Sem betur fer munu
almennir félagsmenn þeirra
samtaka ekki taka til greina ó-
sfcynsamteg ummæli þessara
forsvarsmanna.
□ Hvað tekur svo við á næsta
hausti að loknu verðstöðv-
unartímabilinu?
— Menn spyrja náttúrlega,
hvað taki við, hvort niður-
greiöslum á nauðsynjavörum
verði haldið áfram, eða hvort
losað verði um dýrtíðarskrúf-
una. Því er til að svara, að sú
ríkisstjém, sem þá fer með
völd, verður að gera heilbrigðar '
ráðstafanir til tryggingar at-
vinnu- og efnabagslifinu. Vitan-
lega verður að halda vísitölunni
í skefjum og þá helzt með því
að halda niðurgreiðslum á nauð-
synjavörum áfram. Þetta verður
unnt að gera, ef samhent ríkis-
stjórn verður við völd og ár-
feröið verður ekki langt fyrir
neðan meðallag.
□ Hver eru önnur stórmál
ársins 1971?
— Landhelgismálið er fcví-
mælalaust eitt veigamesta mál
þjóðarinnar. Hún verður að tó
landgrunnið allt til eigin um-
ráða. Og hún ein á að nýta fisk
inn kringum landið. Að þess-
um málum er nú ver-
ið að vinna. Þá ber einnig
að gera ráðstafanir til að leitað
verði að oilíu og verðmætum á
sjávarbotninum. Það getur eins
verið, að olía finnist norður í
höfum eins og i Norðursjó. Og
vitanfega þarf að gera ráðstaf-
anir til að rannsaka það hér.
□ En hvað um þróun markaðs-
málanna?
— íslendingar gengu á síðast-
Iiðnu ári í Fríverzlunarsamtök
Evrópu og voru ekki sammála
um, hvort það væri réttmætt eða
eðlitegt. Stj órn arf'lokka m i r
stóðu óskiptir að því. Alþýðu-
bandalagið var á móti, en Fram-
söfcnarflokkurinn tók ekki af-
stöðu. íslendingar hafa nú þegar
hagnazt mikið á þvi að vera í
þessum samtökum. íslenzkar af-
urðir eiga nú tolilfrjálsan aðgang
að þe=sum mikla markaði og
nemu- -nn af því háum
fjárh hverju. Enginn
vafi e að þjóðin heldur
áfram að nagnast á samstarfinu
við fríverzlunarlöndin og utan-
ríkisviðskiptin veröa á margan
hátt auðveldari og hagkvæmari.
□ Og nú er Efnahagsbanda-
lagið næst á dagskrá.
— Við höifum tekið upp við-
ræður við það bandalag. Það er
Rætt við Ingólf Jónsson róðherrn
unt órið 1970 og horfurnnr í
þjóðmólunum á næstu dri
vitað, aö hvorki meðal ráða-
manna okkar né meðal þjóðar-
innar er vilji fyrir því, að ís-
lendingar gangi í það. Ýmis skil-
yrði eru sett, sem ekki væri
skynsamtegt fyrir okkur að
ganga að. Það er eigi að síður
sjálfsagt og nauðsyntegt aö
þreifa fyrir sér um sam-
starf og reyna að fá hag-
kvæma samninga og að banda-
lagið falli frá því að taka
háa toHa af þeim vörum, sem
íslendingar vilja selja til ianda
þess. Aða'latriðið f viöræðunum
við Bfnahagsfoandalag Evrópu
er að ná hagkvæmum viöskipta-
samningi án þess að ganga inn
á nofckuð, sem gæti orðið þjóð-
inni fjötur um fót f framtíðinni.
□ Orkumálin voru til skammis
tíma á yðar könnu í ríkis-
stjórninni. Hvað er um þau
að segja?
— Nú er veriö að bæta við
vélasamstæðum í orkuverinu
við Búrfell og framleiðsla þess
þar með tvöfölduð. í sambandi
við þetta hefur í sumar verið
unnið að vatnsmiðlun við Þór-
isvatn og einnig að undirbún-
ingi virkjunar við Sigöldu.
Hundruð manna voru inni á ör-
æfum langt fram á haust að
vinna við þessar framkvæmdir.
Það var ánægjuiegt að sjá,
hvernig unnið var að þessum
málum og að öræfavötnin skuli
nú vera notuð til þess að göfa
kraft til stórvirkjana. Það var
mikið lán, að á alþingi skyldi
vera meirihluti fylgjandi stór-
virkjuninni við Búrfell og öllum
þeim framkvæmdum, sem henni
fylgja. Margir spyrja nú, hversu
miklu fátækari íslendingarværu,
ef þröngsýni og afturhaldssemi
stjórnarandstöðunnar hefði feng
ið að ráða, hvort ekki væri hér
atvinnuleysi, tómur gjaldeyris-
sjóður og áfram ótraust undir-
staða fyrir iðnað í landinu.
□ Það hefur ekki gengið eins
vel i landbúnaðinum og í
öðrum greinum.
— Það er rétt. Þrátt fyrir
góðan þjóðarbúskap, viðskipta-
jöfnuð og aflabrögð hefur land-
búnaðurinn átt við erfiðleika að
stríða, einkum vegna kólnandi
veðurfars. í júlí síðastliðnum
var hitinn 3,7° fyrir neðan
meðallag á Akureyri og 1,7° í
Reykjavfk, þrátt fyrir sólrfka
daga í mánuðinum. Þetta hefur
mikil áhrif á jarðargróður og
afkomu landbúnaðarins. Það
gerir framleiðsluna dýrari en í
meðalárferði og reynir á þolrif
þeirra, sem landbúnað stunda.
Það er hins vegar fagnaðarefni,
að þrátt fyrir kulda og kal hef-
ur framleiðsla landbúnaðarins
lítið dregizt saman. Bændur
hafa sýnt dugnað og þraut-
seigju, sem þeim er til sæmdar.
Afkoma bænda væri nú góð. ef
þeir hefðu búið við meðalár-
ferði síðustu 3—4 árin, og það
viðurkenna þeir.
□ Megum við búast við krafti
I lagningu hraðbrauta á
næstu árum?
— Það átak er þegar hafið.
Plestir munu fagna þvt, aö haf-
in skuli vera fyrir alvör'ú lagn-
ing hraðbrauta með varanlegu
slitlagi, og sætta sig við hærri
álögur á umferðina í því skyni.
Tekið hefur verið lán i Alþjóða-
bankanum með góðum kjörum,
en það greiðir þó ekki nema lít-
inn hluta kostnaðarins við þefcta.
Varanleg vegagerð er mikið
nauðsynjamál. Þjóðhagslega er
mikill ávinningur að því að gera
góða vegi. Gjaldeyrir sparast
vegna betri endingar á ökutækj-
um. mirtni varahlutakaupa og
minni eldsneytisnotkunar. Og
jafnframt eflist atvinnullfið f
landinu. Or því að þetta átak
er nú hafið, verður minni vandi
að halda áfram vegna þess að
almenningur vill, að þessum
þjóðhagstegu framkvæmdum
verði haldið áfram, þar til var-
anlegt slitlag er komið á fjöl-
fömustu vegina sem allra víð-
ast.
□ Er vegagerö hér á landi
nógu hagkvæm?
— Hér er áreiðanlega reynt
að nota þau beztu tæki, sem
þekkt eru og að gera fram-
kvæmdir eins ódýrar og mögu-
legt er. Þegar um miklar fram-
kvæmdir er að ræða, eru verkin
boðin út og nú sfðast á alþjóða-
markaði. Reynslan var sú á
þessu ári, að fstenzku verktak-
arnir voru mun lægri jí- tilboð-
um sínum en hinir útlendu. Af
þvf má draga þá ályktun, að ís-
lenzku verktakarnir ráði yfir
þeirri tækni, sem bezt gerist, og
kunni vel til verka.
□ Hvemig lízt yður þá í heild
á nýja árið?
— AJlir vona að árferði og
aflabrögð verði a.m.k. í meðal-
lagi. Þá stendur þjóðin vel að
vígi efnahagslega. Hún á gjald-
eyrisvarasjóð og fjölbreytt
framleiðslutæki. Nýjar atvinnu-
greinar eru að þróast og munu
gefa arð í seinni fcíð. Það getur
orðið áhrifaríkt fyrir framtíð
þjöðarinnar, hver verða úrslit
alþingiskosninganna á árinu
1971 og hvaða stefna í þjóðmál-
um verður ráðandi að þeim
loknum. Þaö hefur stundum
verið sagt, að þjóðin fái þá
stjóm, sem hún á skilið. Kjós-
endum er þvf mikil ábyrgð á
höndum á næsta ári.
— Fámenn þjóð, sem býr við
yzta haf, á vitanlega al'ltaf f vök
að verjast. Baráttu hennar fyrir
sjálfstæði, efnahagslega, menn-
ingarlega og stjórnarfarstega,
linnir aldrei. Með framsýni,
dugnaði og samhentri ríkis-
stjóm mun takast að halda á-
fram uppbyggingarstarfinu og
búa þannig að þjóðinni, að hún
geti setið á bekk með fremstu
menningarþióðum heims og lif-
að við sambærileg lífskjör. og
gerist meðal nágrannabjóðanna.
— íslendingar hafa ástæðu
til að þakka forsjóninni fyrir
það ár, sem er að enda. Það hef-
ur, þegar á heildina er litið,
verið þjóðinni gjöfult og hag-
stætt. Þjóðin hefur sótt fram tiil
bættra Iffskjara og gert átak til
þess að tryggja átramhaldandi
framicvæmdir og góða aðstöðu
í framtíðinni. Það er ósk mfn,
að nýja árið megi einnig verða
gjöfult os hagstætt og að bióð-
in beri gæfu til að nýta mðgu-
leika sína. — JK