Vísir - 04.05.1971, Blaðsíða 7

V í S I R . Þriðjudagur 4. maí 1971.
cTMenningarmál
Ólafur Jónsson skrifar um leiklist:
SHOW
Þjóðleikhúsið:
Zorba
Söngleikur í tveim þáttum,
byggður á skáldsögu
eftir Nikos Kazantzakis
Leikritun: Joseph Stein
Söngtextar: Fred Ebb
Tónlist: John Kander
Þýðing: Þorsteinn Valdimarsson
Leikstjóri: Roger Sullivan
Koreografía: Dania Krupska
Leikmyndir og búningateikning-
ar: Lárus Ingólfsson
Hljómsveitarstjóri: Garðar
Cortes.
gýningu Þjóðleikhússins á am-
eríska söngleiknum Zorba
er augljóslega að því miöað aö
endurtaka frægan sigur Fiðlar-
ans á þakinu frá því fyrir tveim-
ur árum — eins og líklegt er
að músíkalið sjálft um Zorba
sé samið að fyrirmynd hins
fyrri leiks. En það er ekki far-
sæliegt að láta sér naegja að
endurtaka sig og þaö sem áöur
hefur álivel tekizt. Fyrir minn
smekk stendur söngleikurinn
langt aö baki kvikmyndinni meö
sama nafni, svo ekki sé talaö
um skáldsöguna um Zorba, sem
einnig hefur komið út hér á
landi, og veitir engan veginn
viðlíka skemmtun og Fiðlarinn á
þakinu geröi. En það er þar fyrir
jburöarmikið „show“ sem gest-
ir Þjóöleikhússins, Roger Sulli-
van og Dania Krupska, hafa bú-
ið á svið leikhússins af miklum
dugnaði, og þeim notast aiivel
í sýningunni söng- og leikkraft-
ar Þjóðleikhússins, áhugi, kapp
og vinnugleði sem jafnan virö-
ist þar tiltækt þegar fyrirferðar-
miklir söngleikir eru annars
vegar.
Cagan af Zorba er eitthvert
rómaðasta verk Nikosar
Kazantzakis. Sagan greinir í
stvtztu máli sagt frá fundum
höfundarins, eða staðgengils
hans í sögunni, fulltrúa ungrar
menntaðrar kvnslóðar, við frum-
stætt og óspillt grískt mannlíf á
Krítarey, holdtekju eða manns-
hugsjón slíkra lífshátta þar sem
er grikkinn Zorba. Satt að segja
hefur íhugun hins frumstæða og
þjóðlega, sjálfslýsingin í sögunnj
aldrei höföað til mín. Þótt at-
buröarásin sjálf, ævintýri Zorba
séu fjarska læsileg, jafnast hún
ekki fyrir minn smekk á við
aörar sögur Kazantzakis. En
það er augljóslega hinn þjóðlegi
,,exótismi“ frásagnarinnar, hin
framandlegu og rómantísku
söguefni, vegsömun hins frum-
stæóa og skrýtna i lýsingu
Zorba sem einkum og sér í lagi
höfðar til kvikmynda- og músík-
alhöifunda, þótt ný og ný til-
reiðsla þessa efnis feli í sér sí-
fellda einföldun þess. Þetta á
Zorba allt sammerkt með Fiðl-
aranum á þakinu. En af Zorba
sjáifum er ekki öllu meira eftir
í söngleiknum en yzta gervi,
fyrirfram ráðin manngerving af
frægð skáldsögunnar og vinsæld
um kvikmyndarinnar eftir
henni, og má nærri geta að Ró-
bert Arnfinnssyni veittist létt
að færast í tilhlýðilegar Zorba-
stellingar og fylgja fram hinu
nauðaeinfalda hlutverki af við-
eigandi þrótti. Aðeins á einum
stað, trúlofun þeirra Búbúiínu
í öðrum þætti, örlaði á því að
eitthvað meira væri i hlutverkið
spunniö, sem þau Róbert og
Herdís Þorvaldsdóttir fóru
fallega og ísmevgilega með.
Hlutverk á við Zorba þennan
er auðvitað nærtækt hlutskipti
stjörnu-leikara. En er það ekki
óþörf lítilþægni af leikhúsinu og
leikaranum sjálfum að nota sér
nafn og krafta hans á þennan
hátt?
j söngleikpum er.auðvitafwhájdí
ið til haga helztu efnisatriö-
um skáldsögunpamrásíum eekþjs...
unnar, námugreftrinum, kvenna-
málum Zorba . .. En áhugi leiks-
ins og sýningarinnar beinist
miklu frekar aö litskrúðugri
þjóðháttalýsingu, yfrið miklu af
„grískum" söngvum og dansi,
en frásögn atburða og mannlýs-
ingum í sögunni. Það hygg ég
að sýning Zorba skipi með alveg
frambærilegum hætti sinn stað
í söngleikjaröð Þjóöleikhússins,
fylgi vel fram hinni sömu show-
stefnu sem einatt hefur gefizt
leikhúsinu vel ti'l vinsælda og
aðsóknar. Sýningin er fjarska
fjölmenn, fjörleg og litskrúðug,
og hin fjöilskipuðu dansatriði og
söngvar tókust allajafna álit-
lega til að mér sýndist, auk þess
sem sýningin býður upp á aðrar
eins nýjungar og bazúku-leik,
magadansmeyjar og stökkdans
með hnífum. Ennfremur ef dá-
lítiö gaman að fylgjast meö því
hvernig hinum settlegri leikur-
um Þjóðleik'hússins vegnar í
þessum darraðardansi ásamt
með kórfólki, dönsurum og að-
fengnum leikfimismönnum. Ann
að mál er það að tónlistin í
Grískur dans: Zorba, Róbert Arnfinnsson í hópi þorpsbúa á Krít.
leiknum er fyrir minn smekk
heldur tómleg og óminnrleg og
geldur eflaust samanburðar við
hina alkunnu tónlist úr kvik-
myndinni um Zorba, eftir
Theodorakis,-
Tii að efla enn og auka hiö
„þjóðlega“ efni söngleiksins er
aukið í hann „grískum kór“
þar sem þriðji gestur leikhúss-
ins, Suzanne Brenning, er for-
söngvarinn. Falleg rödd og frarn-
ganga, skaphiti og kolsvört
klæði leikkonunnar hjálpast allt
aö því að gera hlutverkið eftir-
takanlegt — en það er varla
hennar sök að þessi leikauki
orkar víða fjarska uppgerðar-
lega, beinlínis til ama þegar^
verst gegnir. En eins og stundum
„áður.undrast maður hyort raun-
hætti, skopvísum leik með hlut-
verk gömlu frú Hortensu, einnig
nefndrar Búbúlínu, líkast til
þakkl'átasta hlutverkið í leikn-
um. Aðrir skulu ónefndir að
sinni — en leikmynd og búning-
ar Lárusar Ingólfssonar virtist
alveg hæfilega íborið og róman-
tískt verk með þannig lagaðri
„grískri" tiilíkingu ferðafrá-
sagna og auglýsinga sem sýning-
in stefnir öll að. Textann og
þýðingu Þorsteins Valdimars-
sonar skal hins vegar ekki reynt
að meta eftir aö heyra hann
einu sinni — að því leyti sem
texti heyrist og skilst í fiutn-
ingi.
^áfálaúkt'' verður Zorba vin-
______________ _________ ______ sæf'sýning f'vor og fram
verulega hafi verið þörra gesta*’*”Sfrhf sumri f'TPjóðleikhúáinu, ög
teik í hlutverkinu: er ekki á
að skipa hér ungum söng- og
leikkonum sem hefðu getað leyst
það af hcndi með hægu móti?
Cem fyrr segir er Zorba
fjarska fjölskipaður leik-
ur og á mest komið
undir framgöngu leikhóps-
ins i heild. Fæst hlutverk
eru skýrlega skilgreind né skera
sig úr hópnum önnur en Zorba.
Þó ber auðvitað að nefna sögu-
mann skáldsögunnar, sem hér
er nefndur Nikos rétt og slétt,
og veröur það satt að segja ógn
vandraiðalegt blutverk í þessari
útgáfu, með miklum andköfum
og æsingum eftir dráp ekkjunn-
ar, en þau eru hér helzta lífs-
mark Nikosar. Jón Gunnarsson
er drengilegur leikari en honum
var alveg um megn aö gæða
þetta hlutverk lífi eða lit. Mar-
grét Helga Jóhannsdóttir reynd-
ist líka harla sviplítil í hlut-
verki hinnar ástríðuheitu ekkju,
en Herdís Þorvaldsdóttir fór
með verulega ísmeygilegum
skal ekki fundið að því. Músíkal
efni er einnig á verksviði Þjóö-
leikhússins þótt það megi vissu-
lega velja og haga því af meiri
metnaði, listrænni ti'lætlunar-
semi en í þetta sinn. En jafnan
kemur manni spurning í hug á
hinum viðurMutameiri músíkal-
sýningum Þjóðleikhússins: hvað
væri ekki hægt að vinna í leik-
húsinu ef viðlíka áhugi, kapp og
vinnugleði beindist þar að öðr-
um stórsýningum, bókmennta-
legra og listrænna efnis en söng-
leikirnir, — til að mynda
Shakespeare-sýningum, eða
Brecht eða ýmsum nútímaverk-
um handa fjölskipuðum leikhóp-
um? Spyr sá sem ekki veit. Og
þó varð Marat/Sade .um árið til
marks um að einnig slík verk
hei'ur verið og er hægt að vinna
þar i leikhúsinu;, .
Grískur kór: Forsöngvarinn, Suzanne Brenning, í miöju.
/jUrud Ug DUUUillld* Xlt I Ulo rUl VcUUaUUllH #