Vísir - 14.05.1971, Blaðsíða 9

U1SIR. Föstudagur ±-.. maí 1971.
þá ekkert annað en norrænt hús
og þýðingamiöstöð og kannski
nokkrir skólastyrkir og bók-
menntaverölaun.
Allt þetta hiýtur að fylla okk-
ur nókkrum ugg. Okkur finnast
inngangsskilmálar í Efnahags-
bandalagið of aögönguharðir,
þar sem þeir leysi upp gamlar
þjóðernishugmyndir og selji okk"
ur sem smáþjóð undir vald
stórfjármagns suður í Rínardal.
Einn af ráðherrum okkar lætur
ugg sinn í Ijósi við erlenda
blaöamenn og lætur í þaö skína,
að við upplausn Fríverzlunar-
bandalagsins eigum við ekki
annars úrkosta en að segja skil-
ið. farvei frans við Evrópu. í
stað þess verðum við að treysta
á viðskipti við Bandart'ki
Ameríku og Rússland.
T íka þetta minnir á tíma
gamla Hansa-sambandsins,
Það voru alvarlegir atburðir
fyrir 700 árum þegar víkinga-
þjóðir Norðurlanda byrjuðu aö
fara halloka fyrir sameinuðum
krafti, fjármagni og snilli hinna
þýzku borgríkja. Áður höfðu
hinir grimmu og hraustu og
djörfu forfeður okkar drottnað
yfir öllum norðurhluta álfunn-
ar með ránsskap, en nú kreppti
að þeim og þeir voru settir til
réttar af nýju evrópsku aflí.
Bráðlega drottnuöu Hansa-
menn yfir Norðurlöndum, þeir
náðu Dana-konungi í skulda-
klær, þeir iðkuöu síldveiðar við
Svíþjóöar- og Noregsstrendur,
og þeir tóku fiskverzlunina frá
Noregi og Islandi í sínar hend-
ur. Fyrir okkur íslendinga úti
á fjarlægri úthafseyju hafði
sókn Hansa-kaupmanna alvarleg
áhrif. Hún var e.t.v. efnahagsleg
forsenda fyrir því, að við misst-
um sjálfstæði okkar með Gamla
sáttmála. En þrátt fyrir allt,
voru það áhrif Hansa-manna,
sem þá mótuðu Norðurlönd
eins og þau síðar urðu. Frá
þeim stafaöi borgamyndun og
nýtt skipulag verzlunar og iön-
aöar, sem var vísir að framtíð-
inni.
Ef til vili stöndum við nú
gagnvart sömu sjónarmiöum.
Við óttumst alveg eins og þá
að við verðum háðir þessu
gamla skelfilega Rínarvaldi, sem
virðist búa yfir ótakmörkuðu
fjármagni. framtaki og snilli.
Við þolum ekki samkeppni við
hina stóru Evrópu óttumst að
við vesalingarnir kremjumst
undir. Alveg eins og á tímum
Hansa-sambandsins höfum viö
grun um, að þeir vildu helzt
hramsa tii sín yfirráðin yfir
fiskveiðum og fiskverzlun Norð-
urhafa. Okkur finnast óhugnan-
legar þær reglur, sem þegar
hafa verið settar innan Efna-
hagsbandalagsins, sem fela í
sér afnám fiskveiðilandhelgi.
Og það má til sanns vegar færa,
að það yrði okkur nýr Gamli
sáttmáli ef við neyddumst til
að selja okkur úr hendi fiski-
miðin, sem eru undirstaða efna-
hags okkar og allt lífs í þessu
landi.
Tj’n þrátt fyrir allt eru nú
aðrir tímar en 13. öldin og
þó við spyröum um möguleika
á tengslum við gömlu Evrópu,
þá þurfum við tæpast að ímynda
okkur að sú þjóðasamkunda
myndi ætlast til að ísland skuli
verða fátækradeild Evrópu.
Það er afar ótrúlegt, að við get-
um ekki komizt að einhverri
hagkvæmrí lausn á því vanda-
máli. Hitt er fjarstæðukennt, að
Island eigi að segja skilið viö
gömlu Evrópu og gerast í þess
stað einhver angi og aðili að
Bandarikjum Ameríku eða Rúss-
landi. Nýtt tímabil sögunnar fer
i hönd og einhvern veginn á
ég bágt með að trúa því, að við
Islendingar hættum á því fram-
tföarskeiðj að telja okkur til
gömlu Evrópu.
Þorsteinn Thorarensen.
Verk- og tæknimenntunarnefnd skilar tillógum:
Yerk- og tæknimenntun
gjörbreytt fyrir 1982
NtJ ERU Á DÖFINNI víðtæk
ar breytingar á verk- og
tæknifræðinámi hér á Iandi,
þvf áð undanfarið hefur
nefnd starfað að því að gera
tillögur um, hvernig því námi
verði bezt hagað í framtíð-
inni. Formaður nefndarinnar
er Andri ísaksson, sálfræð-
ingur, en nefndin hélt loka-
fund sinn á Laugarvatni nú
um helgina, þar sem endan-
lega var gengið frá tillögun-
um.
Þrenns konar lausnir
Um tækninám á framhalds-
skólastigi hefur nefndin sam-
ið fyrstu drög að framkvæmda
áætlun, þar sem gert er ráð fyr
ir, að breytingamar komist í
framkvæmd í þremur áföngum,
það er að segja með „skamm-
tímalausn", sem gildir á árunum
1972 til 1976 eða þar um bil.
Sú tillaga felur f sér að iðn-
nám verði þriggja ára skólanám
eða um það bil þrisvar sinnum
ellefu mánuðir, en námstíminn
skiptist á hverju ári í almennt
bóknám í fjóra og hálfan mán-
uð, fjögurra og hálfs mánaðar
verklega þjálfun og síðan
tveggja mánaða starfsreynslu.
Á Reykjavíkursyæöinu er
einkum gert ráð fyrir, að’ slfkít
námi verði kom!’5 á í rafiðnaði,
hús'agerð, málmiðnaði og fisk-
vinnslu. I öðrum greinum er
þó gert ráð fyrir að verklega
námið verði á vegum meistara,
en lögð verð; fram ný og endur
skoðuð námsskrá fyrir hverja
iðngrein og þar með ákvörðuð
lengd námsins í hverju tilviki.
Sömuleiðis er gengið út frá því,
að fyrsta árið í námi búfræð-
inga verði heimilt að byggja á
eins árs námi á matvæla-kjör-
sviði við framhaldsdeild ga-gn-
fræðaskóla.
Miðlausn
Gert er ráð fyrir, að miðlausn
in gildi á árunum 1976 til 1982
eða þar um bil, og þá verði
miðað aö því, að iðnnám með
verkskólasniði aukist utan
Reykjavfkursvæðisins í rafiðn-
aði, húsagerð, málmiönaði og
fiskvinnslu, þ.e.a.s. f þeim grein
um sem gert var ráð fyrir í
Reykjavík þegar á fyrsta stigi.
Síðan mun miöað að því að
fjölga á Reykjavíkursvæðinu
þeim iðngreinum sem iðnaðar-
menn nema að öllu leyti f iðn-
skóla og því næst komi slfk
fiöleun til í öðrum landshlut-
um eftir því, sem þurfa þykir
að undangenginni hagkvæmni-
rannsókn,
Langdræg lausn
Áætlað er, að hin langdræga
lausn komi til framkvæmda frá
og með árinu 1982. Þá er ætl-
azr til, að iðnnámi með verk-
skólasniði verði komið á í öll-
um greinum, nema i tilteknum
mjög fámennum greinum, þar
sem verknámið verður um ó-
fyrirsjáanlega framtíð á vegum
meistara.
Sérstakar tillögur eru gerðar
um tilhögun náms i vissum
greinum eins og sfm-
Verk- Og tæknimenntunamefnd gerjr ráð fytir breytingum á
flestöllum sviðum verklegrar mennt^unar,, þanpig aö udirbún-
ingurinn fyrir atvinnuh'fið verðl í samræmi vð þróun hinna
ýmsu greina þess.
virkjun, loftskeytanámi og
flugnámi. Varðandi símvirkjun
er stungið upp á því, að sím-
virkjanemendur teldust vera
nemendur samræmds framhalds
skóla og fengju þar fræðslu í
ýmsum greinum, en Landssími
Islands sæi um verklega þjálf-
un og tilheyrandi tæknibók-
nám. En á þessu stigi (og ef
til vill fyrr) virðist eðlilegt, að
símaskóli sinni eingöngu þeim
sérhæfðu námsþáttum, sem ekki
verða á námsskrá fyrir sam-
ræmdan framhaldsskóla.
Verk- og tæknimenntunar-
nefndin getur þess, að loft-
skeytamönnum (í eldri skiln-
ingi) virðist fara fækkandi, og
trúlegt sé, að stjómendur skipa
og flugvéla muni enn f auknum
mæli taka að sér störf loft-
skeytamanna, um leiö og fjar-
skiptatækni verður fullkomnari.
Á landj er af sömu ástæðum
líklegt, að störf við fjarskipta-
stöðvar verði í framtíðinni fyrst
og fremst eins konar tækja-
varzla og viðhald, og með hlið-
sjón af þessu sýnist nefndinni
eðlilegt, að í langdrægri lausn
falli loftskeytanám inn í sam-
ræmdan framhaldsskóla. Einn-
ig er sagt, að verði breyting í
þessa átt gerð.fyrr, virðist hinn
tæknilegi hluti námsins liggja
næst Vélskólanum, en hæfjlegt
nám f erlendum tungumálum
mætti vfða stunda á framhalds-
skólastigi.
Flugnámið er taliö vera nokk-
uð sérstætt, og því telur nefnd-
in ekki ástæðu til að gera ráð
fyrir öðru en því, að þetta nám
verði áfram á einkagrundvelli
eins og verið hefur, bar sem um
mjög sérstætt og sérhæft nám
er að ræða.
Tækjamiðstöð
Þá hefur að imdirlagi Verk-
og tæknimenntunamefndar ver-
ið sett á laggimar nefnd til að
kanna þörf fyrir stofnun sam-
eiginlegrar tækjamiðstöðvar,
þar sem nemendur f tæknileg-
um skólum fengju aðstöðu til
verklegs náms.
Meðal verkefna þessarar
nefndar verður að kanna þönf
hinna einstöku skóla fyrir tæki
og aðstöðu til verklegrar tækni-
kennslu, ennfremur að kanna að
stöðu til slíkrar kennslu í skól-
um og rannsóknastofnunum og
möguleika til að koma henni
við á öðrum stöðum. Sömuleið-
is á nefndin að gera tillögur um
stofnun sameiginlegrar tækja-
miðstöðvar, ásamt heiidaráætl-
un um kostnað, húsnæðisþörf
og starfshætti. Og loks' á nefnd-
in að kanna, hvaða kvaðir um
kennslu gætu hvflt á einstökum
tæknilegum rannsðknastofnun-
um og gera tillögur um æski-
lega framtíðarskipan þeirra
mála.
Verk- og tæknimenntunar-
nefndin hefur gert margvísleg-
ar tillögur um tengsl menntun-
ar og atvinnulífs, þar sem gert
er ráð fyrir, að komið verði
á skipulegri og formlegr; sam-
vinnu milli yfirstjórnar mennta-
mála annars vegar og fulltrúa
atvinnulífs og hagsmunasam-
taka hins vegar í þeim til-
gangi, að innan samstarfskerfis
atvinnulífs og skóla verðl m. a.
unnin undirbúningsvinna að
mannaflaspám fyrir sérhæft,
tæknimenntað vinnuafl, en
menntamálaráðuneytiö sam-
ræmi síðan og fullgeri spárnar.
1 þessu sambandi er bæði átt
við sérmenntun, sem þegar er
fyrir hendi og einnig nýjar sér-
greinar á ýmsum menntastigum.
Slíkar mannaflaspár ættu síðan
að leiða til aðgerða í skóla-
kerfinu, sem gerðu þvf fært að
fullnægja mannaflaþörfinni f
hlutaðeigandi starfsgrein.
Þá er gert ráð fyrir því, að
kennurum á tæknisviðum verði
gert að taka vinnuleyfi á á-
kveönum fresti og starfa þá
ekk; við kennslu, heldur vinna
í hlutaðeigandi atvinnugrein,
kynna sér hana erlendis eða
starfa að samningu námsbóka
eða námsgreina í kennslugrein
sinni.
Skipulag verknáms
Ætlazt er til þess, að verk-
nám verði f framtíðinni skipu-
lagt þannig, að f 7. til 9. bekk
grunnskóla gefist nemendum
kostur á því að velja sér náms-
greinar, verklegar, listrænar eða
bóklegar að nokkru marki. í
slíku valgreinakerfi verði heildar
kennslustundafjöldi nemenda
breytilegur eftir þvf hvað valið
er, t. d. nokkru hærri en ella,
ef nemandi velur sér eingöngu
list- eða verkgreinar, sem ekki
er gert ráð fyrir heimavinnu f.
Þannig má í stórum dráttum
rekja helztu tillögur Verk- og
tæknimenntunamefndarinnar
um tækninám á framhaldsskóla-
stigi, en nefndin gerði einnig
tillögur um tæknifræðf og verk-
fræðinám, þannig að gert er ráð
fyrir, að tæknifræðinám verði
þriggja ára nám á háskólastigi,
sem starfi sem tiltölulega sjálf-
stæð stofnun innan H.í. með
sérstaka fjárveitingu og eigin
stjóm, sem skipuð sé kennur-
um, stúdentum og fulltrúum frá
atvinnulffinu. Skóli þessi á að
útskrifa tæknifræðinga eftir 3
ára nám en verkfræöinga og
tæknihagfræðinga eftir 4 til 5
ára nám.
I tillögum nefndarinnar nm
tækniháskólann segir svo: „Sem
háskólastofnun ber tækniháskól-
anum að sinna rannsóknum og
tryggja kennurum sínum að-
stæður til slíkra starfa. Skólan-
um ber þó ekki síður að stunda
kynningarstarfsemi, sem stuðli
að því að auðvelda þjóðinni að
nýta möguleika tækninnar á
hverjum tíma. Eðlilegt er, að
margir kennaranna starfi einnig
utan veggja skólans f nánum
tengslum við atvinnulíf lands-
manna."
Þannig em tillögur nefndar-
innar í höfuðdráttum. Megin-
stefnan er sú, að bæði almenn
verk- og tæknileg menntun á
framhaldsskólastigi verið í fram
tíðinni veitt að langmestu leyti
í samræmdum framhaldsskóla,
er hafi margar námsbrautir og
valfrelsi námsgreina, og yrði
námið þá skipulagt og metið f
samræmi við einingakerfi, þar
sem ein eining tæki við af ann-
arri í hverri námsgrein, og veitti
hver lokin eining ákveðinn stiga
fjölda og rétt til að hefja nám
í næstu einingu.
Eins og kom fram í upphafi
er gert ráð fyrir að hinar end-
anlegu tillögur nefndarinnar
verði að veruleika árið 1982 —
ef alþingi samþykkir tillögum-
ar óbreyttar. — ÞB