Vísir - 17.05.1972, Blaðsíða 6

6
V’ÍSIK. Miðvikudagur 17. mai. 1972
VÍSIR
Otgefandi: Reykjaprent hf. ,
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsinga^tjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611 (5 linur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuði innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakiö.
Blaöaprent hf.
Sjúkt þjóðfélag
Holskefla glæpa riður yfir Bandaríkin. Timaritið/
Time ræðir i þvi sambandi um „sálfræði glæp-\
anna” og telur, að þeir hafi verið gerðir ,,glæsi-\
legir” i augum þorra manna. Ofbeldið er i sifellu (
flutt inn á heimilin i sjónvarpi, þar sem hryllings-/
myndir eru taldar bezta söluvaran og þvi sýndar i)
siauknum mæli. Svipuðu máli gegnir um kvik-l
myndir. Það er að visu umdeilanlegt, hvernig áhrif (
sjónvarps og kvikmynda koma fram, en það er(
óumdeilanlegt, að i óefni er komið. /
Morð og morðtilraunir á stjórnmálamönnum tala)
sinu máli. Þau vekja eðlilega meiri athygli en\
glæpaverkin, sem eru unnin gegn almennumí
borgurum. Skýringa á morðunum á Kennedy-/
bærðrum var leitað i sjúkum huga einstaklinga, og)
svipuðu máli gegndi um morðið á Martin Lutherj
King, leiðtoga blökkumanna. Fréttir benda til, að(
George Wallace hafi orðið fórnardýr sjúks manns./
En slikar skýringar eru auðvitað alls ónógar. )
Eitt morð er framið i Bandarikjunum með 33)
minútna millibili að meðaltali. Aukningin hefurl
verið um átta af hundraði á fyrstu mánuðum þessaU
árs miðað við sömu mánuði i fyrra. Þessi þróun/
hefur staðið lengi, og mörg ár eru siðan leiðtogar)
Bandarikjanna lýstu yfir neyðarástandi i þessum)
efnum og John Mitchell, þáverandi dómsmálaráð-\
herra, hugðist beita öllum þunga laga og reglu gegníi
vaxandi glæpaöldu, en án verulegs árangurs. /
í Filadelfiu, þar sem um tvær milljónir búa, eru)
framin álika mörg morð á-ári og i Englandi, Skot-\
landi og Wales samanlögðu, þar sem 54 milljónirl
búa. /
Morð og morðtilraunir á forystumönnum i stjórn-)
málalifi eru áberandi, en á bak við þau er þjóðfélag )
öryggisleysis hins almenna borgara, þar sem (
morðin verða i fréttum ekki annað en tölur, sem eru (
lagðar saman með reglulegu millibili og siðan sagt)
eitthvað á þá leið, að „fjölgun hafi orðið á)
morðum.” \
Sams konar aukning hefur orðið á öðrum stór- (
glæpum. Það kann að virðast undarlegt og nánast /
tylliástæða i augum íslendinga, þegar talað er um, )
að ein helzta ástæðan fyrir tregðu yngsta Kennedy- \
bróðurins, Edwards, til að gefa kost á sér i forseta- í1
kosningum sé sú, að hann óttist um lif sitt. /
Það kann að virðast fráleitt, þegar talað er um, )
að það muni freista margra sjúkra sálna að halda \
um gikkinn og verða bani siðasta Kennedy- (
bróðurins. En atburðir eins og sá, sem gerðist i (
fyrradag á kosningafundi i Maryland, sýna okkur, )
að slik rök eru sannarlega gild. )
Á einum áratug hafa margir frægustu stjórn- (
málaleiðtogar Bandarikjanna fallið fyrir morð- v
ingjahendi. Auk Kennedybræðra og Kings, sem allir /
voru frjálslyndir, má nefna hinn róttæka svert-)
ingjaforingja Malcolm X og nasistaforingjann \
Lincoln Rockwell. (
Þessi morð má vafalaust skýra með sjúku hugar- //
fari einstaklinga, að minnsta kosti þrjú hin fyrst- /
töldu eða „kúrekahugarfari”, sem enn rikir svo)
mjög i landi villta vestursins. (
í ljósi talnanna um glæpi framda gegn borgurum (
almennt blasir við sjúkt þjóðfélag. /(
Kirkjan
eins og
,,l>aft er hæfti skiljanlegt og
furftulegt, hvc mikil itök kirkjan
hefur enn á italiu. i gegnum
aldirnar hefur hún staftift, þolaft
gófta páfa og glæpamenn i sæti
heilags Péturs, tekift þátt i styrj-
iildum og ávallt komizt nokkuft
slysalaust út úr þeim, hefur staft-
izt tvær heimsstyrjaldir og stend-
ur enn.
Ilvers vegna kaþólska kirkjan
stóft, mcftan kóngsriki fcllu, er
erfitt aft segja, ef til vill er þaft
vegna þess, aft meft ihurfti hennar
og leyndardómum höfftafti hún til
maiina, sem sáu i henni spcgil-
ravnd af glæsilcika, leyndardómi
og náft gufts. Páfar, þrátt fyrir
veraldlegt sukk, gleymdu aldrci
aft liöffta til guftsrikis,- og guftsriki
stóft aft eilifu, og einhvern veginn
l'ylgdi kirkjan meft.
Og enn hefur hún gifurlega
mikil áhrif á hugsanagang flestra
itala. Ilún er i æðum þeirra eins
og vin og pasta, hluti af þeim.
Brandarar um dýrlinga,
páfa og krossfestingu.
Fjöldi fólks fer reglulega til
messu og skrifta, hér i Flórens
mest eldra fólk, og á stórhátiðum
eru kirkjur yfirfullar. A Suður-
ítaliu fara ungir og gamlir reglu-
lega til kirkju. Það er almennt
viðurkennt, að við lifum á öld
guðleysis. Hvers vegna eru Italir
trúaðir? Vinir minir hér mundu
hlæja að þessari spurningu og
segja, að þaö væru ttalir alls ekki.
En Flórensborg og Túskania yfir-
leitt hefur i margar aldir verið
andstæð páfa. Aðall Flórens naut
Páll páfi hefui' ekki fylgt sömu
braut og fyrirrennari hans.
ávallt gæða þessa heims rikuleg-
ar en aðalsmenn annars staðar á
Itáliu, eins og stórkostleg lista-
verk og hallir um alla Túskaniu
bera vitni um. Þeir trúðu á annan
heim, sóttu messu reglulega, en
vildu frekar njóta lifsins, meðan
timi var til. Þeir vildu ekkert með
páfa, sem skýrist af valdagræðgi
margra páfa og tilraunum þeirra
til að ná undir sig hinum sjálf-
stæöu borgrikjum Túskana þeirra
tima.
Alla tið hefur þessi krytur lifað,
og páfi og kaþólsk trú runnið
saman i hugum margra. Enn
hafa F'lórens- og Siennebúar orð á
seí fyrir guðleysi.
Ég man hve undrandi ég varð,
þegar ég heyrði ,,húmor” margra
Flórensbúa, sem var mestmegnis
ruddalegar sögur og brandarar
um ýmsa dýrlinga og páfa, og
fjöldi um krossfestingu Jesú. Páfi
hefur ekki heimsótt Flórens i sex
ár. siðan 1966 i flóðunum miklu,
þegar hann kom fyrir algera
nauðsyn.
Börnin fari til vitis, ef
menn kjósi ekki rétt.
Erjurnar milli páfa og Túskan-
búa hafa einnig komið fram á
stjórnmálasviðinu. Pius páfi var
æstur andkommúnisti og vann
með öllum ráðum gegn fram-
gangi sósialisma á ítaliu. Prest-
í œðum ítala
vín og pasta
um var ráölagt aö hvetja fólk til
aö kjósa kristilega demókrata, og
þótt eiginmenn væru kannski
kommúnistar, þá unnu prestar aö
þvi að fá eiginkonurnar til að
kjósa rétt, annars færu börn
þeirra til vitis, sögðu þeir. Og
samkvæmt þvi, sem ungur prest-
ur segir mér, tiðkast þetta ennþá,
þrátt fyrir andstöðu yngri og
framsýnni presta. En i þessu
klekktu rikir bændur og ráða-
menn i Túskana á páfa með þvi að
kjósa kommúnista og sósialista á
þing aftur og aftur - og gera enn.
Páfadómur Páls skref til
baka.
Með tilkomu þess góða manns,
Jóhannesar XXIII., var nýju lifi
blásið i kaþólsku kirkjuna.
Jóhannes revndi að revta arfa
hins úrelta úr kerfi kirkjunnar og
lagði sérstaka áherzlu á hið
mannlega hlutverk kirkjunnar.
Hann reyndi einnig að hvetja til
samstöðu stjórnmálaflokkanna i
llllllllllll
Umsjón:
Haukur Helgason
þeim málum, þar sem um heill
almennings var að ræða, og gerði
tilraun til að hella oliu á öldur
endalausra stjórnmálaerja um
einskisverð málefni.
Gagnstætt fyrirrennara sinum,
Piusi, leit Jóhannes ekki á sósial-
isma sem eins konar grýlu, held-
ur taldi hann sig sjá sömu undir-
stöðu i kristni og sósialisma.
Jóhannesi vannst ekki timi til að
ljúka þeim mörgu umbótum, sem
hann hafði hafið. Hann lézt árið
1965, og eftirmaður hans, Páll
VI., sem enn situr, reyndist ekki
verðugur arftaki hans, heldur
frekar skrefi til baka, þvi að
kirkjan er nú enn sá dragbitur i
mörgum málum, sem hún vpr
fyrir daga Jóhannesar.
Páfi stendur fast gegn skilnaði,
meðan allir vita, að þeir, sem
geta borgað kirkjunni nogu vel, fá
skilnað samstundis, leikarar og
söngvarar til dæmis. Og prestar,.
sem reyna að fylgja hugsjónum
Jóhannesar i kirkjumálum, ná
sambandi við almenning, taka
þátt i gleði hans og sorgum, er
stefnt fyrir kirkjurétt, eins og
kom fyrir prest hér nýlega.
Ungur prestur, sem ég þekki vel,
lætur i ljós andúð sina á kirkju-
skipulagningu, formfestunni,
græðgi starfsbræðra sinna,- en er
sannfærður um, að kirkjan geti
orðið að miklu afli til góðs,- undir
páfa eins og Jóhannes var. Það er
gott dæmi, að þar sem hanga
myndir á heimilum, eru myndir
af Jóhannesi og Jesú Kristi.
%
Aðalsteinn Ingúlfsson, sem er vift
nám i Flórens, sendi okkur bréf
um þátt kirkjunnar i lífi fólksins á
italiu.
„Trúi ekki á Krist, heldur
heilagan Antonius.
En sumir segja mér, að
Italir séu alls ekki trúaðir, heldur
hjátrúarfullir eða heiðnir. Það er
rétt, að það nálgast nokkurs kon-
ar blót, þegar Italir heita á dýr-
linga sina, kveikja á kerti og biðja
hálfum hljóðum um úrlausn á
ýmsum málum. Og þeir heita á
dýrlinga, sem standa með sælu-
bros á vörum og blóð á andliti,
eða örvar i búknum, málaðir eða
mótaðir i leir eða plast i kirkjum
um alla Italiu. Fái fólkið ekki úr-
lausn, leggur það silfurskildi eða
plastblóm að ölturum þeirra.
Saga segir, að gömul kona lægi á
banabeði, og prestur kom, en hún
sagði honum að fara, hún tryði
ekki á guð. ,,Þú trúir þó á Jesúm
Krist", sagði presturinn. „Nei”,
sagði konan. ,,A hvað trúir þú?”
Konan þagði um stund og sagði
svo: „Ég trúi á heilagan
Antonius”, en hann er meðal
annars dýrlingur ferðamanna. Ef
fram færi atkvæðagreiðsla um
vinsældir dýrlinga á ttaliu, held
ég væri óhætt að fullyrða, að þeir
vinirnir Antonius og Frans frá
Assisi mundu sigra með yfirburð-
um
Ég var staddur i Padua um
daginn, þar sem er kirkja
Antoniusar, finlega byggð eins og
útskorið skartgripaskrin. Það var
sunnudagur, og löng röð dökk-
klæddra manna og kvenna gekk
hægt fram hjá marmarakistu
Antoniusar. Reykelsisilmur var i
lofti og þúsundir býflugna sveim-
uðu milli véggjanna. Fólkið snerti
kistuna varlega eins og hún væri
úr postulini, og ég sá gamla konu
kreppa hnefana eins og til að
geyma snertinguna, njóta hennar
sem lengst, og signa sig.
Jafnvel trúlausir ttalir bera i
beinum sér eins og merg
hugsanagang þann, sem kirkjan
hefur skapað, lifið sé nokkurs
skonar refsing, engin náðun komi
til greina, erfðasyndir sé ekki
hægt að afmá, enginn umflýi ör-
lög sin, og alltaf komi skúr eftir
skin.
Þetta hafa þeir drukkið með
móðurmjólkinni.
Þar sem myndir hanga á heimilum, eru myndir af Jóhannesi
páfa og Kristi.