Vísir - 23.11.1972, Blaðsíða 9

9
Visir. Fimmtudagur 23. nóvember 1972
Það má hins vegar segja um
velflest ljóð Hannesar Pétursson-
ar að þau séu trúarlegs efnis og
fjalli þá fremur um trúarþörf og
trúarvon en þau lýsi sjálfri trú
skáldsins. Og þau eru bezt sem
kveða berast að orði um þessa
von, þörf öruggrar vitneskju i
hverfulum heimi, til að standist
lifstrúin sem fyrrum var lýst á
meðal annars i kvæðinu um
páskaliljurnar. Eins og Hannes
Pétursson segir sjálfur i Um-
hverfi:
Hve lengi get ég lofsungið
þessi fjöll
lofsungið þetta haf, þessar
eyjur og strendur
já menn og alla hluti sem
huga minn gleðja
hve lcngi, án þeirrar vissu
aðeitthvaðsétil
ofar sérhverjum stað, hverri
reynslu og hugsun
sem teflir þessum fjöllum
fram,
þessu hafi
fjarlægð og nálægð, öllu —
lifi og dauða
leikur þvi fram fyrir augu mér
öruggri hendi?
Asamt Hannesi Péturssyni á
Jóhann Hjálmarsson flest ljóð i
bókinni og hefur verið vandað vel
til valsins á þeim. Sjálfsagt má til
sanns vegar færa um ljóð Jó-
hanns orð Erlends Jónssonar i
formálanum, að þau fjalli um
„spurningu, leit”. Hitt er frekar
spurs hvort takist að fá þessum
spurningum skáldsins varanlegt,
ogverulegt form ljóðs. En það er
raunar spursmál um það hve
veruleg, eða einlæg, sé trúarþörf
ljóðanna: svörin sem sjálfrátt —
ósjálfrátt eru fólgin i þeim spurn-
ingum sem þau spyrja.
Ljóðmál Jóhanns Hjálmarsson-
ar er einkennilega staðlaust, texti
hans er jafnan fjarska bóklegur:
annar texti, önnur ljóð og bók-
menntir virðast oft og einatt
mestur áhrifavaldur á ljóðagerð
Jóhanns. Af þessu leiðir á meðal
annars að honum lætur jafnan
bezt að orða einkalega reynslu og
tilfinningar einföldum orðum, en
ber að forðast stór og hátiðleg orð
og umhugsunarefni. Ljóð hans
bera þvi hins vegar ótvirætt vitni
að hann hefur þörf fyrir að takast
á við slik efni — og er ljóð eins og
Engillinn i þessari bók til marks
um hvernig slikt getur farið.
En oft kemst Jóhann sem betur
fer betur að orði. Nýlegt ljóð eins
og Apollon nýi sýnir allténd að
sitthvað brýzt um i Jóhanni — og
tekst að sönnu misjafnlega. Eða
finnst mönnum það virkilega
„skáldlegt” að kveða svo að orði
um geiminn að hann sé „likari
gömlu ljóði en visindum nútim-
ans” eða þykjast sjá „landið i
augum dóttur þinnar/heiminn i
augum sonar þins”? A hinn bóg-
inn:
Manstu eftir bátunum,
sem sigldu fyrir Brimnes
komnir undan Svörtuloftum.
Manstu öll Ijósin,
sem kviknuðu
i hólunum og klettunum
á jólunum
þegar fór að rökkva.
Allt var þetta nálægt þá
og er nálægt enn
eins og ferð maiinsins
inn i aðra nótt.
Út úr jarðneskri nótt?
Heim til barnsins i jötunni!
Hér er vandalaust að skilja og
samsinna þeirri reynslu, skynjun
sem falin er i sjálfu ljóðmálinu.
En er þar með sagt að það sé
raunhæf trúarsetning að geimfari
nútimans stefni „heim til barns-
ins i jötunni”? Hvað sem þvi liður
má vel vera að einmitt geim-
ferðirnar verði trúuðu fólki tilefni
til að meta upp á nýtt stöðu guðs
sins i sköpunarverkinu:
Þú spyrð ekki guð
þinn ráða.
En hve Iftill ertu
og veik slög hjarta þins.
Samt fyllir þessi
hjartsláttur
tárvota jörð,
gefur henni birtu:
Ijós til að lifa af,
ljós til að deyja af?
„Guð greindi Ijósið
frá myrkrinu.”
Nú hljóma þessi orð
langt úti í dimmum
geimnum.
Liklega er guðstrúin sem bók-
menntalegt viðfangsefni um
þessar mundir einnig spurning
um stöðu guðs i sköpunarverk-
inu: þörf manns og skálds fyrir
guðstrú i lifi sinu og skáldskap. Út
frá þvi eða þviliku sjónarmiði
hefði ef til vill mátt velja sama
dæmasafn „trúarlegra” ljóða úr
samtimaskáldskap. En það hefur
útgefendum þessarar bókar ekki
tekizt, hafi þeim þá hugkvæmzt
það.
SAUMAKARFA
r v
ER JOLAGJOFIN I AR
★ ÞÆR GLÆSILEGUSTU SEM SÉZT HAFA Á ÍSLANDI
★ 49 GERÐIR í ÓTAL LITUM
★ HJÁ OKKUR ERUÐ ÞIÐ ALLTAF VELKOMIN
★ AÐEINS NOKKUR STYKKI AF HVERRI GERÐ
★ SKOÐIÐ í GLUGGANA OG GERIÐ ÞAÐ í KVÖLD
Skólavörðustíg 8 og Laugaveg 11 (Smiðiustígsmegin)