Vísir - 28.11.1973, Qupperneq 6

I
6
Vísir. Miövikudagur 28. nóvember 1973.
VÍSIR
OtgefandíReykjaprsnt hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétifrsson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
" Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611,
Ritstjórn: SfBumúla 14. Simi 86611 (7,lfnur)
Æskriftargjald kr. 360 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr> 22:00 eintakib.
Blaöaprent hf.
Grískur harmleikur
Griska þjóðin er enn fangi i hlekkjum. Eftir
einræðisstjórn herforingja i hátt á sjöunda ár á
lýðræðið enn aðeins veika von. Skelfing her-
foringja, þegar reynt var að slaka á taumunum,
sýnir þó, að stjórn þeirra byggir ekki á öðrum
grunni er hernum. En herinn ræður, meðan hann
sundrast ekki innbyrðis.
Það er athyglisvert, að Papadopoulos lét
undan, ekki svo mjög vegna innanlands-
þrýstings, heldur vegna þrýstings frá vestrænum
rikjum, einkum Bandarikjunum. Flestir frétta-
skýrendur munu telja, að hann hafi með litils-
háttar lýðræðistilburðum sinum viljað skapa
„framhlið”, setja upp sjónleik, sem hafi verið
ætlaður til að bliðka rikin i NATO og Efnahags-
bandalaginu.
Griska herforingjastjórnin hefur verið lik i lest
samtaka vestrænna þjóða. Fáir menn á Vestur-
löndum hafa lagt trúnað á þau rök grisku her-
foringjanna, að þeir hafi með valdatöku sinni
komið á elleftu stundu i veg fyrir valdatöku
kommúnista. Kommúnistar voru ekki upp á
marga fiska i Grikklandi árið 1967. Þeir eru
sennilega fleiri nú.
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
* *
Varla var Yom Kipp-
ur-striðið fyrr á enda —
þvi vonandi er það á
enda — en nýtt strið
hófst, sem fjölmiðlar
hafa kallað strið hers-
höfðingjanna.
Þar er skipzt á skeyt-
um, þau hent á lofti og
send til baka, og þótt
þau séu ekki eins
mannskæð og flugskeyt-
in, þá gera þau mikinn
usla samt.
Þegar Israelsmenn á fimmta
eöa sjötta degi striðsins gátu loks
litið upp, horft i kringum sig og
dregiö andann, impruðu nokkrir
þeirra á þvi, að það heföi annars
veriö aldeilis voðalegt, hvernig
Arabar höföu komið þeim að
óvörum. Hafði leyniþjónustan
sofiö? Hverjum var þetta aö
kenna?
Það er upp úr þessum jarðvegi,
sem strið hershöfðingjanna er
sprottið. Og svo reyndar þvi, að
um mánaðamótin áttu að fara
fram kosningar, sem frestað var
vegna striösins. En málið hlaut i
eðli sinu að verða hápólitiskt.
Sharon andspænis Bar-Lev. Hershöfðingi gegn hershöföingja. —
Sharon gat sér frægð fyrir aö beita skriödrekum sinum fimlega i sex
daga striðinu I klettóttum hæöum Golanhæða, landslagi, sem ekki þótti
annars henta til skriðdrekahernaöar. Bar-Lev barðist í þvi striði I
Sinai-eyðimörkinni og skipulagði siðar varnarlinu tsraelsmanna þar,
enda var hún við hann kennd.
Vestræn riki hafa reynt að fá grisku herforingj-
ana til að endurreisa lýðræði. Það er álitamál,
hversu vel einstök riki hafa gengið fram i þessu,
og einsætt, að þau hefðu getað beitt sér betur.
Bandariska stjórnin hefur til dæmis jafnan verið
fljót til að draga i land gagnvart herforingjunum,
þótt inn á milli hafi hún reynt að ýta við þeim.
Þó fór svo, að Papadopoulos lét undan þrýst-
ingnum. Fyrir honum vakti að gefa stjórn sinni
lýðræðislegt yfirbragð, að minnsta kosti svo lengi
sem hann yrði ekki að láta af völdum sinum.
Hann hugðist verða nær einráður forseti i stjórn,
sem tjaldaði nokkrum stjórnmálamönnum. Hann
var kominn áleiðis með þetta. Auðvitað hefði af
þessu getað sprottið hægfara þróun til lýðræðis i
Grikklandi. Einhvern tima i framtiðinni hefði sú
vitrun kannski komið yfir herforingja, að griska
þjóðin væri fær um að stjórna sér sjálf. En jafn-
liklegt væri, að herforingjar fengju aldrei þá vitr-
un.
Einræðisstjórn á erfitt um vik að slaka á. Þjóð i
böndum er til einskis liklegri en að gripa tækifær-
ið og skreiðast það sem hún kemst strax, þegar
slakað er á taumunum. Það gerðist einnig i
Grikklandi, að stúdentar fóru á stúfana og könn-
uðu, hver alvara herforingjunum væri með lýð-
ræðistali sinu. 1 ljós kom, að þeim var litil alvara.
Stjórnmálaforingjar voru handteknir.
Við þetta urðu herforingjar skelkaðir. Nú væri
Bleik brugðið, töldu þeir, og Papadopoulos, leið-
togi þeirra, færi villur vegar. Þeir tóku þvi fram
fyrir hendurnar á honum og sendu þjóðinni við-
vörun við „ævintýramennsku” eins og slikri að
fara að halda kosningar og þess háttar. Þeir
sögðu þjóðinni, að hún þyrfti enn um sinn að vera
i skóla hjá herforingjum, áður en neitt slikt kæmi
til mála. Gamlir öfundarmenn Papadopoulosar
fengu tækifæri, sem þeir höfðu lengi beðið eftir.
Var nokkur nauðsyn á lýðræðistilburðum? Mundi
ekki bara nægja að brosa áfram til vesturs?
—HH
Stríð herforingianna
Yom Kippur-striðið stóð i tiu
daga til viöbótar, og ekki dugði
annað en láta innbyröis væringar
liggja á milli hluta, meðan gengið
var I skrokk á óvininum. En þaö
var geymt og ekki gleymt.
Ariel Sharon hershöfðingi, sem
stýrði brynvörðu deildunum yfir
Súezskurðinn og tryggði Isrqel
fótfestu á vesturbakkanum (og
um leið fautasterkt samninga
tromp), hefur orð á sér fyrir að
vera snöggur upp á lagið að nota
sér veikleika óvinarins frammi á
vígvellinum. Það sama kom i
ljós, þegar hann lét til skarar
skríöa i pólitikinni i kjölfar striðs-
ins.
Hann nýtti vel augnablikið,
meðan hann baðaði sig i ljóma
striðshetju Israels númer eitt og
gerði áhlaup á yfirboðara sina.
Þá fór allt i bál og brand.
Neistinn, sem kveikti i púðrinu,
voru opinská viðtöl, sem Sharon
veitti New York Times og Los
Angeles Times. Þar byrjaði hann
á þvi fyrst að eigna sér allan heið-
urinn af strandhögginu, sem
tsraelsmenn gerðu á vesturbakk-
anum og sókninni þar yfir. Skýrði
hann svo frá, að hann hefði fyrir
mörgum mánuðum séð fram á, að
slikt kynni að verða nauðsynlegt
einn daginn, og lét marka vissa
staði með rauðum steinum i
skurðbökkunum til þess að auð-
velda brúarsmiðum verk sin.
Þetta kom aö góðu haldi. — Siðan
réöst Sharon gegn yfirstjórn
hersins fyrir óskaplega van-
rækslu i striðsundirbúningnum og
fyrir seinlæti I að senda honum
liðsauka til þess aö fylgja eftir
djörfu áhlaupi hans vestur yfir
skurðinn, áöur en vopnahlé yrði
samið. ,,Ég sagði yfirstjórninni,
að timinn hlypi frá okkur," sagði
Sharon. ,,t fjóra daga sat ég án
þess að hafast nokkuð að.”
Sharon nefndi engin nöfn, en
þess þurfti ekki, þvi tsraelar sáu
allir, hvert skeytunum var beint.
Þeir fjórir hershöfðingjar, sem
honum voru æðri: Shmuel Gonen,
yfirstjórnandi Sinai-viglinunnar,
Haim Bar-Lev, fyrrum yfirmaður
tsraelshers, sem kallaður var aft-
ur til ráðgefandi starfa, David
Elazar, eftirmaður hans, og svo
varnarmálaráðherrann, sjálfur
Moshe Dayan.
1 öllu hljóðskrafinu og baknag-
inu hefur Dayan sloppið skrámu-
litið, enda hafa vinir hans og nán-
ustu starfsmenn verið ósparir á
að láta leka út upplýsingar, sem
áttu að firra hann öllu ámæli af
þvi, sem miður þótti fara. Sú
málsmeðferð hefur þó ekki gert
hann betur þokkaðan meðal hers-
höfðingjanna.
t israelskum stjórnmálum er
engin miskunn sýnd. Þar er póli-
tlskur andstæðingur tættur i
sundur á opinberum vettvangi, ef
hann ljær á sér höggstað. Það var
lika augljóst, að Sharon beindi
ekki skeytunum að starfsbræðr-
um sinum einugnis, heldur ætlaði
hann þeim mark i stjórnarflokk-
um, verkalýðsflokki Goldu Meir.
Það er ekki i fyrsta sinn, sem
hann reynir að velgja stjórn
Goldu Meir undir uggum. I júli i
sumar haföi hann gert sér ljóst að
það þaö var útilokað að honum
yrði veitt staða yfirmanns
israelska heraflans vegna
ágreinings við framámenn i
Verkalýðsflokknum. Hann gekk
úr hernum með brauki og bramli
og lýsti þvi yfir, að hann mundi
bjóða sig fram til þings. A örstutt-
um tima haföi hann safnað saman
sundruöu liöi hægri manna og
myndað flokkasamsteypu, sem
kölluð er Likud. Ekki þykir sá
hópur liklegur til að kollvarpa
stjórn Goldu Meir og Verkalýðs-
flokksins, en Sharon hefur sýnt i
verki, að hann ætlar ekki að una
þeim neinnar hvildar frá
samvizkuspurningum varðandi
frammistööu stjórnarinnar i
striðinu.
Nú væri þetta vart kallað strið
herforingjanna ef aðeins væri um
að ræða eintal Sharons. Hafa
helztu skotspænir hans bitið
hraustlega frá sér. Bar-Lev hers-
höfðingi var fljótur að bera brigð-
ur á, að áhlaupiö yfir Súezskurð-
inn væri Sharon einum að þakka.
Sagði hann, að skjöl og skýrslur
sýndu og sönnuðu, að fjöldi ann-
arra hefði lagt þar til ráð og hug-
myndir eða ýtt á plóginn. — Eftir
síðan að hafa sett ofan I viö
Sharon, tók Bar-Lev lokið ofan af
öðrum suðupotti i staðinn, þegar
hann upplýsti, að leyniþjónusta
hersins hefði vist séð fyrir árás
Araba 6. okt. og varað við henni.
,,En þvi var bara ekki fylgt
nægilega eftir með þvi að vara
framvarðarsveitirnar nægilega
við,” sagði Bar-Lev. „Þegar sú
stund rann upp, að Egyptar og
Sýrlendingar réðust til atlögu,
voru framlinumenn okkar að þvo
þvotta! Það er nú sorgarsagan.”
Hér taldi Moshe Dayan rétt að
koma til skjalanna, þegar átti að
gagnrýna yfirstjórn hersins.
Hann hélt þvi fast fram, að eng-
inn, hvorki hann né aðrir, hefðu
séð striðið fyrir. Meðal annars
þess vegna hefði varaliðið ekki
verið til taks fyrr.
Siðan bættist David Elazar,
æðsti yfirmaður hersins, I kórinn,
sló á fingur Sharon og varaði Bar-
Lev við að ganga lengra með þvi
að fordæma það, sem hann
kallaði „hlutdrægar og ein
hliöa lýsingar (á striðinu), sem
aðeins gætu orðið til þess að
upphefja og trana fram eigin per-
sónum”. Þvi til viöbótar sagðist
Elazar ætla að láta saksóknara
rikisins kanna, hvort Sharon hefði
ekki orðið á agabrot.
Israelsmönnum þykir flestum
sem þetta sé óvinafagnaður, og
ýmsum hefur blöskrað svo mjög,
að fram kom i þingi tillaga til
stjórnarskrárbreytinga á þá lund,
að fyrrverandi eða núverandi
hershöfðingjar gætu ekki verið i
framboði. Það kom nefnilega i
ljós, þegar menn gáfu þvi gaum,
að 20% æðri foringja hersins voru
stjórnmálamenn kallaðir i vara-
liðiö.