Vísir - 28.11.1973, Síða 9

Vísir. Miðvikudagur 28. nóvember 1973.
9
Umsjón
Vísindamenn rannsaka áhrif veðuriagsins á líkama og sál
voru ótrúlegustu fordómar og
trú i sambandi við veðrið.
Rigning spáði þessu og
snjókoma hinu. Er ekki ótrú-
legt. að þessar spár hafi orðið til
vegna þess, að ákveðnar veður-
breytingar höfðu beinlinis áhrif
á framvindu næstu daga, t.d.
með tilliti til búskapar, sam-
gangna og sjósóknar. Sagði
spáin þvi oft eitthvað um það,
sem óhjákvæmilega fylgdi i
kjölfar veðurbreytingarinnar.
Hollenzki læknirinn W. Tromp
hefur gert rannsóknir á
áhrifum veðursins á likama og
sál. Enginn vafi er á þvi, að
mjög er mismunandi, hversu
mikil áhrif veðrið hefur á ein-
staklingana, og fylgir það oft
næmni fólks tilfinningalega og
likamlega. Viðkvæmt fólk
finnur þvi oftast meira fyrir
veðurbreytingunum.
Bílslysum
fjölgar
í hitabylgju
begar hitabylgja gengur yfir,
t.d. á meginlandi Evrópu,
aukast bilslys, slys i heima-
húsum og vinnuslys. Fólk með
geðræn vandamál lendir i
auknum erfiðleikum og fólk
með ákveðna likamlega
sjúkdóma, l.d. hjartasjúkdóma
og óeðlilegan blóðþrýsting,
finnur miklu meira fyrir sjúk-
dóminum i miklum hita en ella.
Sama gerist, þegar kuldinn fer
niður fyrir það, sem algengt
getur talizt. ()g svo koma auð-
vitað alltaf dagar og dagar,
þegar allt gengur á afturfótun-
um. t>á ekur fólk illa, vinnur
illa, borðar illa, elskar illa og er
yfirleitt i mesta „óstuði”, eins
og maður segir. ()g þegar allt
um þrýtur, getur maður þó
alltaf kennt veðrinu um. Og það
er einmitt oft veðrið, sem á
sökina, segir W. Tromp.
t visindastöð hans i Leiden er
safnað saman skýrslum og
tölum frá yfir 300.000 veður-
stöðvum viðs vegar um heim og
fjölda sjúkrahúsa og heilsu-
verndarstöðva.
Sérstaklega hefur hann
einbeitt sór að þvi að rannsaka
áhrif veðurlagsins á tauga-
Þessar upplýsingar um kyn-
hvötina og frjósemina eru
fengnar frá bandariska visinda-
manninum Clarense Mills, en
hann segir einnig, að i fallegu
veðri séum við miklu opnari og
bliðlyndari en i leiðinlegu veðri.
A- fólk
og B-fólk
Enn einn, sem hefur rann-
sakað þessa hluti, er Eng-
lendingurinn Manfred Curry,
en hann skiptir fólki i tvo hópa
eftir veðurfarsnæmni þess.
A-hópurinn þjáist i kulda.
Þetta fólk kallar Mills sumar-
l'ólk. Þvi liður illa likamlega og
andlega i kulda og vilja
einangra sig yfir veturinn.
Þegar kólnar, fer þvi beinlinis
að ganga illa i starfi.
B-hópurinn verður hress og
kátur i kuldanum. Þetta er
vetrarfólkið, sterkt og atorku-
samt. 1 sumarhitanum liður þvi
verr, og það á erfitt með að
einbeita sér i hita.
Kannski kannast einhver við
sjálfan sig i þessum lýsingum,
þótt trúlega séu þær nokkuð
óraunhæfar.
Þegar óveðursblikur eru á
lofti, telja margir sig finna það
á andrúmsloftinu. Gamlir
bændur gátu oft spáð um
óvcður, án þess að gá til veðurs.
Þrýstingurinn i andrúmsloftinu
breytist og getur haft bein áhrif
á likamlega heilsu manna, t.d.
er talið, að ótimabærar
fæöingar séu mun fleiri, þegar
miklar lægðir nálgast. Gömlu
fólki er einnig talið hætt, þegar
miklar sveiflur verða á
þrýstingnum.
Lógþrýsti-
svœðin verst
Nokkur lönd, m.a. Sovétrikin
og Vestur-Þýzkaland, hala
meira að segja gengið svo langt
að haga skurðaðgerðum að
nokkru samræmi við veðurspá.
Það er að segja, að skera ekki
veikburða l'ólk upp, þegar likur
eru á veðurbreytingu, sem
getur haft slæm áhrif á lika-
mann. A Norðurlöndum hal'a
Fer veðríð í taugarnar á
Kynhvötin er sterkust í +4, en það er einmitt meðalhitinn
hér í Reykjavík seinni hlutann i október og apríL_________
Gömul hjótrú og veðurfar
Frjómsemin er
mest í 16 — 19
stiga hita, sem
er algengt hitastig
hér í júlí og ágúst.
Hversu oft höfum við ekki
heyrt fólk segja, að veðrið fari i
taugarnar á þvi? ,,Ég verð
þunglynd i þessari þoku" eða
„mér finnst ég engan kraft hafa
til neins i þessum kulda”. Og tiú
hafa visindatnennirnir gluggað I
málið og komizt að raun um, að
veðrið, andrú m slof tið, liita-
stigið og rakinn hefur bein áhrif
á likamlega og andlega heilsu
okkar.
Að kenna veörinu um mistök
sin er ekkert nýtt. Aður fyrr
kerfið. Beinir hann athyglinni
einkum aö áhrifum últrafjólu-
bláu geislanna og þeirra in-
frarauðu, áhrifum raka, minnk-
andi sýruefna I andrúmsloftinu i
mikilli hæð, breytingu á raf-
magni i lofti við storm, hita,
kulda og þrumur.
Kynhvötin
sterkust í +4
Niðurstöður W. Tromp benda
til þess, að okkur liði almennt
bezt i mildu loftslagi. Er bent á
ýmsa hluti þessu til stað-
festingar, t.d. tiðni þungana.
Þegar hitinn er orðinn yfir 21
stig, minnkar kynhvötin og frjó-
semin. Fjöldi fæðinga lækkar
um a.m.k. 30% 9 mánuðum eftir
að hitabylgja hefur gengið yfir.
Og hér koma svo upplýsingar,
sem íslendingar kunna að hafa
áhuga á. Kynhvötin er sterkust i
4 gráða hita. Fjrósemin er hins
vegar mest, þegar hitinn er á
milli 16 og 19 stig. Til gamans
má geta þess, að i sumarbyrjun
(seinni hlutann i april) og i
vetrarbyrjun (seinni hluta
október) er meðalhitinn i
Reykjavik nálægt 4 gráöum. 16
til 19stiga hiti er algengur i júli
og ágúst hér á landi.
Meðalhitinn hér var um 5 stig á
árunum 1931 til 1960, en ekki er
þó þar með sagt, að það gefi
neitt til kynna um kynhvöt
fslendinga, þvi að sjálfsögðu er
þetta aðeins meðaltal, en hitinn
oftast mun meiri eða minni. En
okkar löngu vor og haust ættu
samkvæmt þessu að véra vin-
sæll timi til ásta á fslandi og
börnin ættu flest að fæðast i
vorbyrjun, hvort sem þessar
tölur eiga nú við á íslandi.
þér?
læknar ekki gengið svona langt,
en margir viðurkenna þó, að
þegar lágþrýstisvæði náigast,
sé oft óvanalega mikið að gera á
slysadeildum.
Það er sem sagl ekki bara
sýnilegt veðurlag, t.d. snjór og
regn, sem hefur áhrif á hæíni
ökumannsins, heldur lika hið
ósýnilega.
Margir telja sig finna undar-
lega spennu i loftinu, áður en
óveður, t.d. þrumur, skellur á.
Þegar óveörið er gengið yfir,
léttir flesíum og finnst loftið
ótrúlega hreint og létt. Talið er,
að við óveður leysist raf-
magnaðar sýrufrumeindir upp,
sem hafi svipuð áhrif á
andrúmsloftið og hormónarnir á
likamann.
Konur
viðkvœmari
Konur eru yfirleitt miklu við-
kvæmari fyrir veðrinu en karl-
menn. Margar konur finna fyrir
höfuðverk, þegar lægð er yfir.
Það er einnig sannað, að fjölda-
margir sjúkdómar, t.d. liðagikt
og asma, eru mjög háðir veður-
laginu.
Það er óneitanlega gaman
fyrir tslendinga að velta veður-
laginu dálitið fyrir sér, þar sem
við erum mun háðari veðri en
margar aðrar þjóðir, raunar
flestar' Evrópuþjóðir, og
sveiflurnar hér i veðrinu eru
bæði margar og snöggar.
En ef til vill finnst
einhverjum, að hér sé aðeins
verið að finna enn eina sýndar
ástæðu fyrir hegðun okkar og
gerðum, þegar búið sé að
þrautkanna áhrif umhverfis og
likamsástands fyrir breytni
okkar. —ÞS