Vísir - 05.01.1974, Qupperneq 7

Visir. Laugardagur 5. janúar 1974
cTVIenningarmál
Gunnar Gunnarsson skrifar um útvarp:
Stœlt oq stolið
Sjónvarp: Áramótagrin
sjónvarpsins var
áreiðanlega alveg eins
og til var ætlazt: slétt,
fellt, sakleysislegt og
þokkalega unnið.
Stjórnendum þessa grinþáttar,
sem sjónvarpsáhorfendur og
aörir biða eftir og miöa sitt
gamlárskvöld viö, hefur oft á liön
um árum tekizt vel.
Og það verður ekki annað sagt
um þennan siðasta þátt en hann
hafi tekizt vei: Hann var vel
unninn, margt hönduglega gert
og jafnvel fyndinn á köflum.
En það vantaði broddinn. Það
vantaði hið dulitið eitraða krydd,
sem stundum hefur verið áður.
Það var oftast hægt að brosa, en
aldrei skellihlæja.
Greinilega hafa stjórnendur
grinþáttarins á gamlárskvöld
farið i smiðju til Flosa Olafsson-
ar — aðferð hans fr,á fyrri árum
var stæld og gömlum hugmynd-
um var brugðið upp. Það sakaði
heldur ekki, en mér fannst samt
heldur leiðinlegt að sjá þann
fræga fir, Flosa, leika statista-
hlutverk hjá lærisveinum sinum.
Þegar raðað er saman ótal smá-
um atriðum og atvikum og gerður
af langur þáttur, þá verður öll
skipting að vera hröð, þvi mjög
miklar likur eru á, að brandari
falli andvana til jarðar, og þá
verður að bregða upp nýrri senu,
svo mistökin gleymist. Þetta
tókst vei á gamlárskvöld, og inn á
milli flutu boðleg atriði, þannig að
aðstandendur þáttarins geta
sjálfsagt vel við unað. Hins vegar
býst ég við, að þeir séu vand-
fundnir, sem geta munað eitthvað
af þvi, sem fyrir augun bar.
Hinir makindalegu
spekingar
Þegar hátiðar nálgast fara for-
ráðamenn þjóðarinnar, svo og
stjórnendur útvarpsins, i spari-
fötin og taka að berja saman
notalega orðaða spekiræðu, sem
siðan er útvarpað.
Gamlárskvöld er sérlega vond-
ur dagur að þessu leyti.
Gegnum árin hefur orðið til sú
venja. að forsætisráðherra ávarpi
þjóðina i hljóðvarpi og sjónvarpi
á gamlárskvöld.
Nú er svo sem ekkert að þvi, að
hin æruverða persóna, forsætis-
ráðherrann, tali tii þjóðarinnar
og það jafnvel á gamlárskvöldi.
En nú vill yfirleitt svo til, að for-
sætisráðherra landsins er ekkert
sérstakt augnayndi. Og það, sem
hann hefur að segja þjóð sinni, er
yfirleitt ekkert sérstakt. Aðeins
samsafn vandlega valinna skrúð-
yrða. En látum svo vera — mér
fyndist bara sjálfsögð tillitssemi,
að sleppa ráðherranum við sjón-
varpsávarpið, en koma honum
þess i stað fyrir á góðum stað i
dagskrá hljóðvarpsins. Þar er
lika fyrir álitlegur hópur af hin-
um makindalegu spekingum.
Forsætisráðherra talaði i
tuttugu minútur. Ávarp hans
hófst klukkan átta. Undir
miðnætti birtist svo hans hátign,
útvarpsstjórinn. Og útvarpsstjór-
inn talaði álika lengi og var ekki
siður skrúðmáll og ekki siður
spakur en landsfaðirinn. Og það
er svo sem lika allt i lagi — nema
hvað það má segja, að ávarp ráð-
herrans sé svo litið skemmtileg
venja, en hin venjan, útvarps-
stjóravenjan, finnst mér bara
fjandans ófögnuður.
Eru ekki flestir orðnir hifaðir
fyrir miðnætti? Og er þá til
nokkurs að vera að flytja eins
konar ,,Dag og veg'' i útvarpið og
meira að segja i sparigallanum?
En útvarpsstjóra, hver sem það
nú er hverju sinni, finnst sitt
embætti eflaust svo hátt, aö hann
geti á hátiðlegum stundum komið
fram i véfréttarstellingum og
rætt málin.
Svo geta menn velt þvi fyrir
sér, til hvers það nú sé.
Illjöðvarp: Eins og sjónvarpið,
þá- var hljóðvarpið með sitt ára-
mótagrin. Eflaust hefur sá þáttur
verið ofsalega fyndinn og
skemmtilegur — Jónas Jónasson
stjórnaði honum — en ég las það i
viðtali við Jónas nokkru fyrir
áramót, að þáttur hans væri sko
svoleiðis, að fólk ætti alveg að
geta slitið sig frá útvarpstækinu á
gamlárskvöld og farið að gera
eitthvað annað, t.d. horfa út um
gluggann. Og það var nú eigin-
lega vegna þessa, sem ég kveikti
ekki á tækinu á gamlárskvöld.
Foreldravandamálið
Nú hefur verið hafinn lestur
nýrrar framhaldssögu. Þessi
saga mun næsta ný af nálinni og
er eftir ungan höfund, Þorstein
Antonsson.
Þorsteinn hefur gefið út
nokkrar bækur og er vis til að
skrifa athyglisverða sögu með
þvi óvenjulega heiti, „Foreldra-
vandamálið —- drög að
skilgreiningu.” Fyrsti kaflinn
Gylfi Gislason: Gerir myndiist-
inni gagn.
var fluttur á miðvikudagskvöldið
og virðist ekki ætla að bregðast
vonum. Ég vil eindregið hvetja
fólk að hlusta á lestur Erlings
Gislasonar.
Þáttur Gylfa Gislasonar ,,1
skfmunni” hefur yfirleitt tekizt
mætavel i vetur — og ekki var
hann siztur á fimmtudaginn var.
— Gylfi er greinilega mjög
áhugasamur varðandi þátt sinn,
og á mikið hrós skilið fyrir að
fjalla á eftirminnilegan hátt um
erfitt efni.
Undanfarið hefur hann fjallað
um ákvörðun borgarráðs, að fá
reykviskum myndhöggvurum i
hendur súrheysturnana á
Korpúlfsstöðum, og af þvi tilefni
fór Gylfi með segulbandið á fund
I borgarstjórn og siðan á fund hjá
félagi myndhöggvara. Það var
mjög fróðlegt að heyra muninn á
fundarhaldi og ræðum
myndlistarmannanna og
pólitikusanna hins vegar.
Úr áramótagrini: Höfundar þáttarins beygöu sig fyrir vilja ráðamanna, og áramótagríniö varð
sakleysislegt og mörg skritla var andvana fædd.
ALLT í BÁL OG BRAND
Hneyksli nokkurt varð
á alþingi litlu fyrir jól
sem ekki virðist hafa
vakið mikla eftirtekt út i
frá. En þá var i skjótri
svipan og umræðulaust
að sjá samþykkt að
hækka opinberan fjár-
styrk til blaðanna um 14
milljónir — úr 18 i 32
milljónir króna.
Nú má það svo sem vel vera að
vert sé að stuðla að og styrkja
með opinberu fé blaðaútgáfu i
landinu, pólitiskra málgagna til
þess fallinna að viðhalda frekar
en útbreiða málstaði flokkanna,
ekki siður en aðra útgáfustarf-
semi. Enda hefur fé verið lagt til
þessara nota á fjárlögum nokkur
undanfarin ár og hafa þær upp-
hæðir vaxið ár frá ári þótt þessi
siðasta hækkun sé langsamlega
mest.
Blöð á
rikisframfæri?
Hingað til mun hafa verið látið
heita svo að þetta fé rynni til
kaupa á blöðum sem rikið dreifði
svo eftir þörfum þeirra til ýmissa
opinberra stofnana. Getur nú
hver og einn reiknað hversu mik-
ið hið opinbera telur sig þurfa af
blöðum i ár og i fyrra samkvæmt
þessum fjárveitingum: dagblöðin
kosta eins og kunnugt er 360 krón-
ur i áskrift á mánuði, 4320 krónur
á ári á núverandi verði. Fyrir
þessar fúlgur, 18 og 32 milljónir,
má óneitanlega fá æðimikið
pappirsfjall saman i einn stað.
En þess ber reyndar að geta að
i ár eru felld niður orðin um
„kaup á blöðum” úr þessari fjár-
lagagrein. Má kannski ætla af þvi
að nú eigi loks að stiga skrefið til
fulls og taka upp beinan fram-
færslustyrk til blaðanna — „sam-
kvæmt nánari ákvörðun rikis-
stjórnarinnar að fengnum tillög-
um stjórnskipaðrar nefndar”,
eins og segir þar.
Eitt er það þótt ýmsar opinber-
ar stofnanir sem telja sér þörf á
þvi kaupi blöð til sinna nota og
greiði fyrir það verð sem blöðin
kosta. Það er i sjálfu sér enginn
„styrkur” til blaðanna frekar en
hitt, að opinberar stofnanir greiði
fyrir þá þjónustu sem blöðin láta
þeim raunverulega i té, með birt-
ingu opinberra auglýsinga og
þess háttar. En það er svo allt
annað mál að taka upp beina eða
óbeina framfærslu blaðanna,
hvort heldur væri með stórkost-
legum blaðakaupum umfram
raunverulegar þarfir eða með
hreinum og beinum framfærslu-
styrkjum, greiðslum fyrir „þjón-
ustu” sem engin er, eða öðrum
fjárhagslegum sporslum og iviln-
unum. Er nokkur sanngirni i að
veita akkúrat dagblöðum slikan
stuðning — nema þá að önnur út-
gáfustarfsemi hljóti lika ein-
hverja viðlika fyrirgreiðslu?
Bókakaup og
söluskattur
Fyrir nokkrum árum var þeirri
ráðagerð hreyft að rikið tæki upp
þann stuðning við bókaútgáfu i
landinu að festa kaup á tilteknu
lágmarks-upplagi útgefinna is-
lenskra bóka, allténd þeim sem
næðu einhverju bókmenntalegu
eða fræðilegu máli, og likast til
úrvali þýðinga lika. Þá var talað
um 500 eintök af bók sem rikið
keypti og siðan yrði ráðstafað til
bókasafna, skóla, sjúkrahúsa og
ef til vill i fleiri staði. Er þetta
ekki alveg sambærileg hugmynd
við stórkostleg blaðakaup af opin-
berri hálfu til styrktar blaðaút-
gáfunni? En þegar til kom mun
mönnum engan veginn hafa litist
á þessa hugmynd i verki, og féll
hún brátt niður án þess reynt væri
að koma henni i kring i alvörunni,
öfugt við blaðastyrkina.
Þessi tillaga kom upphaflega
fram á rithöfundaþingi, til þess
ætluð að stuðla að bættum kjörum
rithöfunda. En i- framhaldi af
hinni fyrri hugmynd um stórkost-
leg bókakaup fyrir rikisfé fékk
brátt önnur tillaga byr undir
vængi: um eftirgjöf söluskatts af
bókum islenskra höfunda sem
renrta skyldi til svonefndra við-
bótar-ritlauna til rithöfunda og
fræðimanna. Og i sama mund
sem þingmenn voru að möndla
hinar nýju 14 milljónir til blaða
sinna fyrir jólin kom reyndar til
úthlutunar fyrsta fjárveiting til
rithöfunda i þessu skyni, 12
milljónir króna sem mér skilst að
sé áætlaður hluti islenskra bóka
af söluskattinum árið 1971 eða
svo. Þess má geta að á fjárlögum
I ár er enn gert ráð fyrir sömu
upphæð, 12 milljónum, til sömu
nota, og hefur ekki heyrst getið
um tillögur til hækkunar hennar
hvað sem liður söluskattshækkun
prósentvis og i krónutölu eða öðr-
um verðlagshækkunum.
1 ár reyndi i fyrsta sinn á út-
hlutun þessa fjár: 54 höfundar
hlutu 220.000 krónur hver i „við-
bótarritlaun” fyrir verk útgefin
árin 1970-1972, en 121 höfundur
sótti um laun. Getur farið öðru-
visi en svo að þeir 67 sem ekkert
hlutu verði nú bálvondir, eða aðr-
ir fyrir þeirra hönd? Og þá má
byrja nýjan darraðardans i lik-
ingu við fyrri rimmur um lista-
mannalaun. Er það virkilega til-
gangur þessarar fjárveitingar að
stórauka hiö fyrra bitlinga- og
ölmusukerfi? Eða á að reyna að
nota féð til að gera bókmenntirn-
ar fjárhagslega sjálfbjarga?
Stofna nefnd,
veita styrk!
Eftirgjöf söluskatts af bókum
er vitaskuld ekki beinn stuðning-
ur við rithöfunda heldur rennur
féð til útgefenda. Eigi skattféð að
koma rithöfundum til góða verður
\\\\\\
t
DAGBOK
eftir
Ólaf Jónsson
wwwwwvwwwwwww?
að tryggja það með föstum við-
miðunar-samningum þeirra og
bókaútgefenda. En verði jafn-
framt eftirgjöf söluskattsins tek-
inn upp sá háttur að reikna rit-
laun til jafnaðar 25% af útsölu-
verði mundi það fé að visu nægja
til að tryggja raunverulega fram-
bærileg lágmarks-laun fyrir þær
bækur sem seljast i meðalupp-
lagi, svo sem 1500 eintök eða það-
an af meir. Liggur ekki i augum
uppi hversu stórfelld kjarabót
fælist i slikum lágmarks- eða við-
miðunarkjörum á bókamarkaðn-
um —■ ekki fyrir einstaka rit-
höfunda fyrst og fremst heldur
fyrir bókmenntastarfsemina i
heild?
En það skrýtna er að þeir sem
um þetta mál hafa fjallað af hálfu
fjárveitingavalds og rithöfunda-
samtaka virðast ekki hafa neinn
áhuga á neinni slikri lausn máls-
ins, reikningshætti sem i fyrsta
lagi miðaðist við raunverulegt
gengi bóka á markaði án tillits til
annarra verðleika þeirra eða höf-
undanna. Ekki má nefna annað
en stofna nefnd, útdeila styrk. Og
svo fer eins og fyrirfram var vit-
að: allt i bál og brand út af nefnd-
inni og styrkjunum.