Vísir - 23.08.1974, Blaðsíða 6

6
Vtsir. Föstudagur 23. ágúst 1974.
vísm
(Jtgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Svcinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
Fréttastj. erl.frétta: Björn Bjarnason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Rítsljörn:'" Síðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands.
1 lausasölu 35 kr. eintakið. .Blaðaprent hf.
Vinstri stjórn gufaði upp
Þegar herforingjastjórnin i Grikklandi áttaði
sig á, hve hörmulega var misheppnuð stjórnar-
bylting hennar á Kýpur, hljóp hún frá allri
ábyrgð heima fyrir. Ráðherrarnir gufuðu upp
hver á fætur öðrum og landið varð stjórnlaust,
unz forsetinn hafði náð saman borgaralegri rikis-
stjórn.
Svipað er að gerast hér á landi eftir þjóðar-
gjaldþrotið mikla. Rikisstjórnin starfar ekki
lengur sem stofnun. Sem dæmi um stjórnleysið
má nefna, að rikisstjórnin sem heild og einstakir
ráðherrar vilja ekkert kannast við stjórnarfrum-
varp sitt frá i vor um tekjuöflun til Vegasjóðs. 1
þetta sinn verður fjármálaráðherra að bera
frumvarpið einn, án þátttöku hinna ráðherranna.
Þetta stjórnleysi hefur kostað þjóðina hundruð
milljóna i erlendum gjaldeyri. Vinstri flokkarnir
fjölluðu fram og aftur um 15% gengislækkun i
þingflokkum sinum og gáfu bröskurum tækifæri
til að gera áhlaup á gjaldeyrisvarasjóðinn. Seðla-
bankinn gat ekki upp á sitt eindæmi lækkað geng-
ið til að stöðva spákaupmennskuna og þvi fór sem
fór.
Seðlabankinn á að hafa samráð við rikisstjórn
um gengislækkanir. í þetta sinn vildi rikis-
stjórnin ekkert um slik mál ræða og Seðlabankinn
var bjargarlaus. Gjaldeyririnn rann út eins og!
heitar lummur, unz Seðlabankinn stóðst ekki
mátið, setti fyrst strangar gjaldeyrishömlur og
stöðvaði siðan gengisskráningu án þátttöku |
rikisst jórnar innar.
Seðlabankinn tók sér á þann hátt vald til að
hindra formlegt þjóðargjaldþrot, þvi að rikis-
stjórnin var óstarfhæf og lét reka á reiðanum. Þvi
miður dugar þetta aðeins til að hindra formlegt
þjóðargjaldþrot en ekki til að hindra hið raun-
verulega gjaldþrot, sem þegar er orðið. Og
stöðvun gjaldeyrisviðskipta er skammgóður
vermir, þvi að hún getur ekki haldizt nema i
mesta lagi viku, án verulegs skaða fyrir þjóðar-
búið. Það liggur þvi við, að Seðlabankinn verði að
tilkynna nýtt gengi, úr þvi að rikisstjórnin er
óstarfhæf.
Það er þvi ekki furða, þótt almenna óánægja sé
með, að ráðuneyti Ólafs Jóhannessonar viki fyrir
nýju ráðuneyti Ólafs Jóhannessonar. En þar
stendur einmitt hnifurinn i kúnni og tefur
myndun rikisstjórnar sjálfstæðismanna og
framsóknarmanna. Eftir að samstaða hefur
náðst um nauðsynlegar björgunaraðgerðir og
meginatriði stjórnarsáttmálans, tefst málið
þessa dagana á þvi, að forustumenn
Framsóknarflokksins neita að fallast á nauð-
synleg skipti á forsætisráðherrum.
Dagarnir liða siðan hver af öðrum, án þess að
ný rikisstjórn sé mynduð. Á meðan magnast
stjórnleysið. Gamla rikisstjórnin er að gufa upp
andspænist þjóðargjaldþrotinu. Yfirdráttar- og
lánamöguleikar eru þrotnir erlendis og innan-
lands skrimtir þjóðfélagið á óhóflegri
seðlaútgáfu. Rikissjóður og sjóðir sveitarfélag-
anna eru skuldugir upp fyrir haus og opinberir
sjóðir eru bjargarlausir. Taprekstur atvinnu-
lifsins er orðinn svo ofboðslegur, að aðeins i fisk-
veiðum og frystingu er árlegt tap komið yfir þrjá
milljarða.
Hrunadansinum er lokið og gamla rikisstjórnin
hefur i raun og veru laumazt i burtu. Og þjóðin
biður nú eftir nýrri rikisstjórn með nýrri
viðreisn.
—JK
Ibúar Tokyo þyrpast I sundlaug I skemmtigarði borgarinnar til að kæla sig I miklum hitum. En fremur
virðist erfitt aö finna nægilegt vatn til að láta svala þess ieika um sig.
Hve margt manna
getur jörðin þolað?
Hve margt manna getur jörðin
þolað? Hver getur metiö það og
siðan ákveðið fjöldann? Þessar
spurningar og margar fleiri eru
til umræðu á mannfjöldaráö-
stefnu þeirri, sem efnt er til á
vegum Sameinuðu þjóðanna i
Búkarest, höfuöborg Rúmeniu,
um þessar mundir.
A hverri sekúndu, sem liöur,
koma tvær nýjar mannverur i
heiminn. Á hverjum degi fæðast
200.000 fleiri en deyja á sama
tima, sex milljónir á mánuði.
Samkvæmt siöustu töium jókst
heildaribúatala jarðar um 74
milljónir manna á einu ári.
Aukningin vex frá ári til árs.
Vegna þess hve langur timi
liður frá þvi að ákvarðanir eru
teknar, þar til áhrif þeirra koma i
ljós, er nauðsynlegt að gera út-
tekt á ástandinu og reyna að
meta, hvert stefnir. Þetta er i
stuttu máli markmiðið með þvi,
að Sameinuðu þjóðirnar ákváðu>
að árið 1974 skyldi vera mann-
fjöldaár. Þetta er einnig megin-
verkefni ráðstefnunnar, sem efnt
er til I Caracas, en hún hófst á
mánudag og á að standa 112 daga.
1 mörg horn er að lita, þegar
teknar eru ákvarðanir um tak-
mörkum mannfjölda. Sameinuðu
þjóðirnar eru I starfi sinu háðar
mörgum takmörkunum, þegar
hagsmunir einstakra rikja segja
til sin. Taka verður tillit til trúar-
bragða, og ekki má setja sllkar
skorður, aö mannréttindi séu
skert. Þrátt fyrir allar þessar
hindranir, er það von þeirra, sem
að ráðstefnunni standa, að þar
náist samkomulag um „heildar-
stefnu”. Von starfsmanna Sam-
einuðu þjóðanna er sú, að verði
tillögur þeirra samþykktar og
þeim hrint i framkvæmd, verði
uiiní að færa fólksfjölgun i van-
þróaðri rikjum úr 2,4% árlega
niður i 2% frá og með árinu 1985,
um leið og meðaltalsfjölgunin i
þróuðu rlkjunum haldist óbreytt
0,9% á ári
Fulltrúar Sovetrikjanna og
Kina á ráðstefnunni hafa strax
látið það álit i ljós, að fólks-
fjölgunar-vandinn sé að miklu
leyti tilbúinn af auðvaldsrikjun-
um. Fulltrúi Kina notaði raunar
orðið „risaveldi” og átti þar við
bæði Sovétrikin og Kina. Komm-
unistarikin halda þvi fram, að
undir kommúnisma geti fólks-
fjölgun aldrei oröið vandamál
Ýmis þróunarriki, sem ráða
yfir miklum auðlindum og við-
feðmu landrými, hafa lýst yfir
andstöðu við allar alþjóðlegar
ráðstafanir til að takmarka fólks-
fjölgun. Fulltrúi Brasiliu á vett-
vangi Sameinuöu þjóðanna sagði
eitt sinn þar á fundi, að hann gæti
ekki skilið, hvernig þéttbýl iðnriki
leyfðu sér að ráðleggja strjál-
býlum rikjum að draga úr Ibúa-
fjölda sinum. Hann spurði, hvort
ekki væri nær fyrir þessi iðnriki
að flytja eitthvað af verksmiðjum
sinum og fjármagni til þróunar-
landanna I stað þess að flytja
ódýran vinnukraft inn fyrir þétt-
býl landamæri sin.
Brazilia og ýmis önnur riki
halda þvl fram, að of mikil
áherzla hafi verið lögð á hættuna
af aukningu mannfjölda. Þau
halda þvi fram, aö framfarir hafi
ávallt breiðzt út frá þéttbýlum
svæðum til þeirra, sem eru minna
byggð- Með sögulegum stað-
reyndum megi benda á það, að
skjót fólksfjölgun hafi ávallt veriö
merki um framfarir. Þess vegna
felist raunveruleg lausn á mann-
fjölda-vandamálum i þvi að auka
efnahagslega velmegun en ekki i
þvi að finna nýjar leiðir til
getnaðarvarna.
Fulltrúi Chile á allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna hefur sagt,
að fólksf jölgunar-vandinn sé „til-
búningur, sem þróuðu rlkin
leggja áherzlu á til af afsaka
flótta sinn frá skyldum þeirra
gagnvart þjóðasamfélaginu.
„Fulltrúi Senegal benti á það i
ræðu á allsherjarþinginu, að
framfarir hefðu orðið I Evrópu á
19. öldinni, án þess að menn legðu
Umsjón: B. B.
sig eftir þvi að takmarka
fæðingar, og hann bætti við:
„Mér er' það ljóst, að lækkun
dánartölu nú á tlmum eykur
fólksfjölgunar-vandann, en á
sama tima hefur tæknin aukiö
framleiðsluna. Það mundi hafa
hörmulegar afleiðingar fyrir
Senegal, ef fólksfjölgun yrði tak-
mörkuð þar, þvi að I landinu búa
að meðaltali aðeins sjö manns á
hverjum ferkilómetra”. Til
samanburðar má geta þess, að
hér á landi búa aö meðaltali tveir
á hverjum ferkllómetrar
Af þessu er ljóst, aö sjónar-
miðin er ólik um það, hvernig
gripið skuli á þessu vandamáli.
Sameinuðu þjóðirnar hafa tekið
viöfangsefnin saman i stutt mál,
þar segir:
. Fólksfjölgunin eykst nú
hraðar en nokkru sinni fyrr I sögu
mannkyns. Jarðarbúar eru nú
nálægt 4000 milljónum, tvisvar
sinnum fleiri en 1920, árið 2000
‘getur heildarfjöldinn verið
kominn i 7000 milljónir. Einn
fjórði allra manna, sem fæðzt
hafa siðan sögur hófust, er á llfi
núna.
• Miðað viö núverandi vöxt
fæöast tvisvar sinnum fleiri en
deyja á ári hverju i öllum
heiminum. Lækkun dánartölu
sýnir ekki aðeins, að fólk lifir
lengur en áður, heldur einnig, að
börn eru mun liklegri til að lifa
nægilega lengi til aö eignast af-
kvæmi.
• Efnahagslega gjáin milli
rikra þjóða og fátækra er næstum
jafn stór og gjáin milli fólks-
fjölgunar I þessum rlkjum.
Mannfjöldinn eykst mun hraðar I
fátækarirlkjum, hann verður þvl
æ stærri hluti heildaribúafjölda
jarðar. Fimm.sinnum fleiri börn
fæðast I vanþróuðum rikjum en
hinum þróaðri.
• Börn og unglingar eru nú I
meirihluta meðal Ibúa heims.
Fjöldi væntanlegra foreldra mun
þvi enn aukast á næstu áratugum.
• Almennt er viðurkennt, að
viljinn til aö takmarka fjöl-
skyldustærð er oft tengdur efna-
hagslegri og félagslegri velferð.
Við slikar aðstæður fá foreldrar
vissu fyrir þvi, að þeir þurfi ei
að eignast tólf börn til að fimm
þeirra komist á legg. Miðað við
þetta virðist mega fullyrða, að
tækniframfarir, efnahagsleg vel-
megun og félagslegt öryggi leiði
til minni fjölskyldustærðar.
• Enda þótt fólksfjölgunin sé
örust I vanþróuðu rikjunum koma
vandamál hennar einnig fram I
iðnrikjunum. Þau lýsa sér á
margvíslegan hátt: öldruðum
fjölgar, þéttbýli I borgum verður
alltof mikið ekki er til nægilega
mikið af hráefnum og mengum
vex.
. Næstum þvl hvar sem er I
heiminum, flytur fólk frá sveitum
til bæja I leit að betra lifi. Borgin-
ar eru oft yfirfullar fyrir og erfitt
er að afla sér húsnæðis og mann-
sæmandi lifsaðstöðu. 1 þróuðu
rikjunum búa um 64% ibúanna i
þéttbýli. í vanþróuðu rikjunujm
eykst flóttinn úr sveitunum með
hverju ári og nú búa um 660
milljónir Ibúa þeirra I þéttbýli,
meira en tvisvar sinnum fleiri en
1950.
• Og að lokum er hér tölfræði-
leg spá. Þar sem nú búa um 4000
milljónir manna á jörðinni, má
búast við þvi, að barn, sem fæðist
1974, kunni á efri árum að
byrggja jörðina I hópi 15 þúsund
milljón manna. Barnabarn þess á
kannski eftir að deila jöröinni
með 60 jiúsund milljónum manna
— ef þeir komast fyrir.
— Einn fjórði allra manna, sem fœðzt hafa
síðan sögur hófust, er á lífi núna.