Vísir - 06.09.1974, Blaðsíða 6

6
Vísir. Föstudagur 6. september 1974.
visir
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fréttastj. erl. frétta:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsla:
Ritstjörn:
Askriftargjald 600 kr.
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Haukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Simi 86611
Siðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
á mánuði innanlands.
lausasölu 35 kr. eintakið. Biaðaprent hf.
Erfið lækning
Um þessar mundir er islenzka þjóðfélagið eins
og áfengissjúklingur i þurrkvi. Hinar efnahags-
legu björgunaraðgerðir stjórnvalda reyna mjög á
þolrifin i mönnum. Og enn er ekki séð fyrir enda
lækningarinnar, þvi að freistingarnar sækja hart
að þeim aðilum, sem hafa aðstöðu til að spilla
fyrir afturbatanum.
Hinir erfiðu dagar læknisaðgerðanna eru rétt
að byrja. Gengið hefur verið lækkað. Og sölu-
skattur og bensinverð er um það bil að hækka.
Ýmsar aðrar nauðsynlegar læknisaðgerðir biða
fram yfir viðræður rikisstjórnarinnar við aðila
vinnumarkaðsins um ástand sjúklingsins.
Endurreisnin er sársaukafull, þegar þjóðin
hefur lifað um efni fram og allir sjóðir orðnir
tómir og stórskuldugir að auki. Þessi endurreisn
kemur niður á lifskjörum hvers einasta ís-
lendings. Þetta erfiða ástand á enn eftir að
versna, áður en það byrjar að batna aftur.
Lækningin er þungbær og á eftir að verða enn
þungbærari. En hún er skárri kostur en stöðvun
mikilvægra greina atvinnulifsins og viðtækt at-
vinnuleysi, sem hvort tveggja var i uppsiglingu,
þegar lækningin hófst. Það er betra að horfast i
augu við sársaukafullan raunveruleikann en
fljóta sofandi að feigðarósi.
Einstaklingar, fyrirtæki og stofnanir þjóð-
félagsins hafa misjafna aðstöðu til að bera
byrðar lækningarinnar. Þess vegna hefur rikis-
stjórnin ákveðið að létta láglaunafólki og lif-
eyrisþegum þessar byrðar. Eru nú hafnar
viðræður hennar við aðila vinnumarkaðsins um,
hvernig þetta megi gerast.
Vinnufriður er ennþá ótryggur, svo að enn er
ekki hægt að spá, hvort lækningin tekst. En verði
friður, má gera ráð fyrir, að ástandið fari fljót-
lega að batna. Atvinnulifið fer þá fljótlega að
styrkjast og lifskjörin byrja að batna á nýjan leik
strax i kjölfarið.
Þannig er unnt að kæfa kreppuna i fæðingunni,
ef þjóðin hefur þol til að taka á sig timabundnar
byrðar. En það er vissulega ekkert gamanmál
fyrir fólk að sjá allt verðlag vöru og þjónustu
hækka án þess að fá það bætt i auknum tekjum.
Þess vegna mun reyna mjög á þolrif þjóðarinnar
næstu vikur og mánuði.
Efnahagssérfræðingar fyrrverandi og
núverandi rikisstjórnar eru sammála um sjúk-
dómsgreininguna og læknisráðin. Leiðtogar
stjórnmálanna, hvar i flokki sem þeir standa,
hafa áttað sig á ástandinu. Það sést bezt af þvi, að
vinstri flokkarnir höfðu i sinum viðræðum um
stjórnarmyndun fallizt á nokkurn veginn sömu
læknisráð og nú er verið að beita.
Við eigum þvi að sameinast um að láta
lækninguna takast, þrátt fyrir allar freistingar.
Með endurreisn efnahagslifsins leggjum við
grundvöll að nýrri sókn til öryggis og auðlegðar i
framtiðinni.
Þótt efnahagslifið sé sjúkt um þessar mundir,
er það að eðlisfari heilsugott. Það hefur áður
komizt i hann krappan, en jafnan rétt við aftur,
stundum á löngum tima og stundum á skömmum
tima. I þetta sinn benda flest sólarmerki til þess,
að batinn geti orðið skjótur.
—JK
Bretar eru byrjaðir
kosningabaráttuna
Bretar búa sig undir
aðrar kosningar á sama
árinu i tilraun sinni til
þess að koma á styrkri
I rikisstjórn, er gæti leitt
land og þjóð yfir ein-
hvern erfiðasta hjallann
|i allri efnahagssögu
I landsins.
’ Harold Wilson hefur
| setið i forsæti minni-
I hlutastjórnar Verka-
mannaflokksins i hálft
• ár eftir kosningarnar
I siðasta vetur, en að þvi
er hann sjálfur segir,
‘ hefur stjórnin staðið of
I völtum fótum til þess að
, fá i rauninni nokkru
þýðingarmiklu til leiðar
1 komið. Menn eiga þess
l von núna hvern daginn,
að hann boði kosningar i
október i von sinni um
I að fá starfhæfan meiri-
ihluta í neðri mál-
stofunni, þar 'sem eru
'635 þingmenn.
Þrátt fyrir að ýmsum
spurningum varðandi tengsl
Bretlands við Efnahagsbanda-
lagiö er enn ósvarað, þá munu
Bretar fyrst og fremst lita i eigin
barm varðandi þetta atriði i kosn-
ingabaráttunni. Hafa þeir þungar
áhyggjur af þvi, hvernig pundið i
buddu þeirra rýrnar stöðugt,
meðan verðlag á öllum nauð-
synjum þýtur upp úr öllu valdi.
Kjósendur eru þó ekkert ýkja
hrifnir af þvi að þurfa að kjósa
svona fljótt aftur og eru orðnir
vondaufir um, að gamla flokka-
kerfið og þessi vel kunnu andlit I
stjórnmálaheiminum séu fær um
að leysa þann alvarlega vanda,
sem að þjóðinni steðjar.
Þetta verða fimmtu kosningarn.
ar, sem Wilson heyr sem leiðtogi
Verkamannaflokksins, þær
fjórðu, þar sem Edward Heath
fer fyrir Ihaldsflokknum, og
þriðju, sem Frjálslyndi flokk-
urinn teflir Jeremy Thorpe fram
fyrir skjöldu. — Enginn þeirra
vekur nú lengur neinn sérstakan
eldmóð hjá kjósendum sinum og
þaðan af siður nokkurt ofur-
traust.
Kjósendur i Bretlandi eru farnir
að efast um, að hin gamalkunnu
andlit úr stjórnmálaheiminum
séu fær um að leysa vandann og
leiða þjóð og Iand út úr efna-
hagsön gþveitinu — Hér eru Ieið-
togar flokkanna þriggja: Til
vinstri Harold Wilson, leiðtogi
Verkamannaflokksins og nú-
verandi forsætisráðherra. — Að
neðan Jeremy Thorpe, for-
maður Frjálslynda flokksins,
sem jók mjög fylgi sitt I síðustu
kosningu — Til hægri er Edward
Heath, leiðtogi thaldsmanna og
fyrrum forsætisráðherra.
Illlllllllll
En ,þó mörgum kjósandanum
finnist hann hafi heyrt þetta
allt saman tuggið upp áðúr gera
samt sem áður flestir sér grein
fyrir þvi, að kosningarnar að
þessu sinni gætu haft hinar af-
drifarikustu afleiðingar fyrir
framtið tveggja flokka kerfisins
og jafnvel fyrir þingræði lands-
ins.
Verðbólgan, sem flæðir yfir
Bretlandseyjar, er ekkert sérein-
kenni Bretlands, eins og við
Islendingar ættum að kannast
mæta vel við. Jafnvel iðnaðar-
risar á borð við Bandarikin,
Japan og Ástraliu hafa fengið að
kenna á henni. En efnahagsvand-
ræði Bretlands sýnast að þessu
sinni alvarlegri en fólk hefur þar
þurft að horfa fram á i mörg ár.
Það virðist nánast sama til
hverrar áttar er horft. Alls staðar
má sjá hættumerkin um að efna-
hagskeppan eigi eftir að versna
til muna, ef verðbólguskrúfan
verður ekki stöðvuð. — Vegna
hækkandi verðlags á oliu og
erfiðrar afkomu hefur lifskjörum
almennings hrakað mjög i Bret-
landi.
Þegar menn i komandi kosn-
ingum horfa yfir efnahag sinn
blasir m.a. viö: 18% hækkun á al-
mennu verðlagi, halli á viðskipta-
jöfnuði við útlönd um 4.000
milljónir sterlingspunda á þessu
ári, tala atvinnulausra farin að
nálgast iskyggilega milljónina,
viðskiptatraust út á við nánast i
núlli, verðbréfamarkaðurinn
hruninn meira en hann gerði i
kreppunni miklu upp úr 1930, og
fjárfestingaráætlanir stórra
fyrirtækja komnar flestar I öng-
þveiti.
Þegar svona árar er eðlilegt, að
menn leggi eyrun við boðskap
öfgaaflanna jafnt frá hægri sem
vinstri. Sumir vinstri leiðtogarnir
krefjast endurskipulagningar á
hinu kapitaliska þjóðfélagi, sem
„arðrænir” verkamanninn, en á
meöan bjóða róttækir hægri menn
fram þjónustu sina til að aðstoða
stjórnvöld gegn verkföllum með
þvi að styðja verkfallsbrot.
Stjórn Verkamannaflokksins og
stuðningsmenn hennar kalla það
móðursýki, hvernig efnahags-
ástandi landsins hefur verið lýst.
Halda þeir þvi fram að fjölmiðl-
ar séu hlutdrægir i lýsingum
sinum og máli hlutina alltof
dökkum litum.
Wilson forsætisráðherra,
Michael Foot atvinnumálaráð
herra og Denis Healey fjármála-
ráðherra segja, að Bretland geti
auðveldlega rétt við og öðlazt
stöðugt efnahagslegt jafnvægi
með þvi að halda hugarró sinni og
flana ekki að neinu.
Þeir benda á, að þegar á árinu
1976 fari olian að streyma úr
Norðursjó inn á Bretlands-
strendur, sem muni gera meira
en borga upp skuldirnar, sem
hlaðast núna á þessum erfiðleika-
timum.
Wilson er bjartsýnn á, að
Verkamannaflokkurinn muni
fara létt með að vinna þessar
kosningar vegna þess, sem hann
fékk áorkað á stjórnartimanum.
Þá á hann við, að bundinn var
endi á verkfall námamanna,
sem olli miklum skaða á efnahag
landsmanna. Og siðan hefur
haldizt nokkurn veginn friður á
vinnumarkaðnum, ellilifeyrir
hefur verið hækkaður, bætt
stéttarfélagslöggjöfin og teknar
upp niðurgreiðslur á matvörum
til að halda verðlagi niðri.
1 stjórnarandstöðunni heldur
Ihaldsflokkurinn þvi fram, að
Wilson vilji efna til kosninganna
núna vegna þess að efnahags-
ástandið muni verða enn alvar-
legra á næsta ári, og að hann ætti
engan möguleika á sigri i kosn-
ingum eftir haustið.
Þeir lýsa Verkamannaflokkn-
um sem algerlega á valdi vinstri
aflanna i verkalýðshreyfingunni
og að hann reyni ekkert til að
hamla gegn misnotkun verkfalla
og þess afls, sem verkalýðs-
hreyfingin ræður yfir.
Kosningabaráttan
þykir vera i rauninni
hafin — svona óopinber-
lega — og ber þar hæst
svimandi verðbólguna
og ráð við henni.
Umsjón: G.P.