Vísir - 09.12.1974, Blaðsíða 9

Vlsir. Mánudagur 9. desember 1974.
cTVIenningarmál
rr
Heimsádeila" í máli og myndum
Nýja húsiö hans Barbapapa
og
örkin hans Barbapapa
Annette & Talus Taylor
Þýö. Anna Valdimarsdóttir
Otg. Iöunn 1974
Fyrsta bókin var um
Barbapapa, sem
hvorki var dýr, jurt né
manneskja og gat
breytt lögun eftir vild
sinni. Bókin er alveg
ótrúlega lifleg og full af
hugarflugi, bæði hvað
varðar texta og mynd-
ir. í bók númer tvö
kemur Barbamamma
til sögunnar. Þær tvær
bækur, sem Iðunn gef-
ur út i ár, segja frá
Barbahjónunum og
börnum þeirra, sem
eru sjö.
Höfundar gllma ekki við
flóknar mannlýsingar, heldur
láta sér nægja að einkenna
hvert um sig af Barbabörnunum
meö ákveönum áhugamálum og
tilhneigingum.
Þessar tvær bækur fjalla hvor
um sig um efni, sem nú eru
mjög ofarlega á baugi. önnur
um húsnæðisvandamál i þétt-
býli og ómanneskjulegt lif nú-
tfmastórborga. Hin er um
mengun, sem ógnar öllu lifi á
jöröinni, þvi maöurinn sést ekki
fyrir. I streöi sinu eftir lifsgæö-
um, einblinir hann á tæknilega
framþróun, en gefur ekki gaum
að þvi sem fer forgöröum viö þá
miklu röskun, sem veröur á öllu
lifi. Um þetta fjalla höfundarn-
ir, i máli og myndum, á óvenju
skemmtilegan og ævintýraleg-
an hátt. Aö sjálfsögðu eru hug-
tök eins og tækniþróun, háhýsi
eöa mengun ekki nefnd á nafn.
Frásagan ásamt myndunum
segja dæmisögu á máli, sem all-
ir skilja. I fyrri bókinni gerir
Barbafjölskyldan sér hús, sem
hæfir einkar vel þörfum hennar,
eftir aö hún hefur lent I átakan-
legum húsnæöiserfiöleikum. 1
seinni bókinni sér fólkiö á jörð-
inni að sér, þó seint sé, og
ákveöur að hreinsa til á jörö-
inni, svo dýrin geti snúiö heim
úr útlegðinni.
Barbapapa bækurnar eru
fyrir börn á öllum aldri, læs og
ólæs. Þær eru líklegar til aö
vekja fólk til umhugsunar um
mikilvæg mál. Mvndirnar eru
HUSIO HANS
BARBAPAPA
sérlega skemmtilegar, þvl þær
eru uppfullar af lífi. Alls staöar
er eitthvaö aö gerast. Allur frá-
gangur bókanna er lýtalaus.
Textar sem koma fyrir i sjálfum
myndunum, hefur nú veriö snú-
iö á Islenzku og er það framför
frá þvi i fyrra.
BARNABÆKUR
Ætlað skýrt og
skilgreint markmið
Selur kemur I helmsókn
Höf.: Gene Deitch
Myndir: Vratislav Hlavatý
Þýö.: Njöröur P. Njarövlk
Útg.: Iöunn, Reykjavlk 1974
Þetta er að þvi leyti
óvenjuleg barnabók, að
frá hendi höfunda er
henni ætlað fyrirfram
skýrt og skilgreint
markmið. Og það er
ekkert litið sem höf-
undar ætla sér. Á bók-
arkápu stendur: \„t
fyrstu virðist þessi litla
bók ekki vera neitt
annað en spaugileg bók
fyrir smábörn, en að
lestri loknum verður
ljóst að hún er I raun-
inni fyrsta kynning á
máli og málnotkun.
Eftir fyrsta lestur ættu for-
eldrar eða leiöbeinandi aö ræöa
viö barniö um skyld fyrirbæri:
um merkingu oröa, mismún-
andi menningarstig, trúar-
skoðanir og lifsviðhorf, um jafn-
gildi ólikra tungumála o.s.frv.”
Hvort þessi tilætlun höfunda
heppnast er vafamál. Strax viö
fyrsta lestur bókarinnar fékk ég
þá hugmynd aö liklega væru
skemmtilegheitin I henni meira
I anda fulloröinna en barna. Þvi
las ég hana að gamni minu meö
og fyrir börn á aldrinum 4-12
ára. í ljós kom aö yngstu börnin
höföu nær ekkert gaman ai
henni, en tóku henni af kurteis-
legu umburöarlyndi, sem börn-
um er tamt að sýna bókum sem
ekki hrifa þau. Anægja barna af
lestrinum fór vaxandi eftir þvi,
sem þau voru eldri og hrifnastur
varö 12 ára strákur, sem las
hana hvaö eftir annaö. Ekki veit
ég hversu mikið er aö marka
þessa litlu „vinsældakönnun”
mina, úrtakiö var ekki stórt og
valiö af handahófi, svo hún
myndi vist ekki teljast marktæk
eftir Bergþóru
Gísladóttur
visindalega séö. En niðurstaöan
er alla vega I samræmi við viss-
ar kenningar I uppeldisfræði,
þar sem talið er að börn hafi
tæpast vald á flókinni abstrakt
hugsun fyrr en 11-13 ára.
Bókin er falleg og vel unnin.
Myndirnar eru mjög nútimaleg-
ar og minna á teiknimyndir
kvikmynda, enda munu höfund-
arnir vera þekktir á þvi sviði.
Ævintýrasögn sem allir þekkja
Töfrahesturinn Glófaxi, gamalt
rússneskt ævintýri
Myndir: Adrie Hospes
Endursögn: Marijke Reesink
Þýð.: Þorsteinn frá Hamri
Útg.: Iðunn, Reykjavlk 1974
Þessi saga er eitt af
hinum fjölmörgu af-
brigðum af ævintýra-
sögn, sem allir þekkja,
um bræðurna þrjá, þar
sem yngsti bróðirinn er
amlóði, en hinir
horsknir mjög.
Hér segir af malara og sonum
hans. Malarinn átti glæsilegan
kornakur og þaö höföu veriö
unnin spjöll á akrinum. Eldri
bræöurnir sofna á veröinum og
veröa einskis visari um hvaö
veldur, en sá yngsti, ívan sofnar
ekki. Hann uppgötvar hvað
spjöllunum veldur og ekki nóg
meö það, hann kemst i samband
viö kynjahestinn Glófaxa, sem á
eftir aö reynast honum betri en
enginn.
1 Rússlandi þar sem malarinn
býr, býr á þessum tima einnig
keisari. Og keisarinn á dóttur og
dótturina þarf að gifta. Ollum
körlum keisaradæmisins er
boöiö aö keppa um blessaöa
prinsessuna. Ekki þarf aö orö-
lengja það, að lokum sigrast
Ivan á öllum þeim þrautum,
sem á þurfti að sigrast til aö öðl-
ast þetta göfuga kvonfang.
„Samdægurs var brúðkaup
þeirra haldiöhátiölegt.” Söguna
þekkjum viö e.t.v. og finnst hún
ekki sérstaklega spennandi. En
uppistaða þessarar bókar eru
stórfallegar myndir. Sagan er á
góöu máli og texti afar læsileg-
ur.
MIKIÐ MEGA BÖRN LÍÐA í
ÞESSUM HREINLÁTA HEIMI
Má ég eiga hann?
Saga og myndir: Steven Kellogg
Þýö.: örnólfur Thorlacius
Útg.: Iðunn, Reykjavlk 1974
Sagan segir frá litl-
um dreng, Arnaldi,
sem langar afskaplega
mikið til að eignast
dýr. Honum áskotnast
alls konar kvikindi, en
þau passa ekki inn i þá
veröld, sem hann lifir i.
Móöir hans finnur þeim flest
til foráttu. Hundar gelta og
trufla fólk, kettir skilja eftir sig
hár og amma hefur ofnæmi fyr-
ir kattarhárum, hjartarkálfar
eyöileggja mublur, birnir eru
daunillir o.s.frv. o.s.frv. Aö lok-
um rekst Arnaldur á annan
dreng, sem er nýfluttur I
götuna. Einnig hann virðist ekki
sérlega velkominn, þvi mamma
i sögunni biður þá, nær
samstundis, að fara útaö leika
sér. Annars er ég ekki alveg viss
um hvernig eigi að skilja endi
sögunnar, en það kemur ekki að
sök, þvi hvers vegna skyldi
barnabók ekki skilja eftir sig
spurningu?
Sagan segir frá samskiptum
Arnaldar og móöur hans, og
þeirri áráttu drengsins aö vera
sifellt aö draga heim dýr.
Kannski eru dýrin ekki til i
raunveruleikanum, heldur
einungis I hugskoti drengsins,
en þaö skiptir engu máli, þvi
þau eru alla vega hans raun-
veruleiki. Móöir Arnaldar er
sýnilega húsmóöir og þaö sem
vera ber, önnum kafin húsmóð-
ir. A öllum myndum á öllum
blaösiöum er hún á kafi I hús-
verkum (nema á einni þar sem
hún er aö tala I slma).
Furöulega mikiö aö gera áHitlu
heimili. Ósjálfrátt kviknar hjá
manni sú tilfinning, aö húsverk
skyggi á allt annaö i lifi þessar-
ar konu, meira aö segja á
drenginn hennar. Bókin gefur
þvi heldur leiöinlega (og von-
andi ósanna) mynd af lifi
heimavinnandi kvenna. Mikið
mega börn liða i þessum hrein-
láta heimi.
Bókin er ljómandi falleg,
myndirnar eru vel gerðar,
skemmtilegar og skapa
stemmningu. Sagan er á prýöis-
góöu máli og letur á texta er
skýrt og vel við hæfi barna,
einnig þeirra, sem eru aðeins
byrjendur i þeirri kúnst, sem
heitir lestur.