Vísir - 10.01.1975, Blaðsíða 6

6
Vísir. Föstudagur 10. janúar 1975.
vism
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri
Fréttastjóri
Ritstjórnarfulltrúi
Auglýsirt'gastjóri
Auglýsingar
Afgreiösla
Ritstjórn
Askriftargjald 600
t lausasölu 35 kr.
: Reykjaprent hf.
: Sveinn R. Eyjólfsson
: Jónas Kristjánsson
: Jón Birgir Pétursson
: llaukur Helgason
: Skúli G. Jóhannesson
: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Siöumúla 14. Simi 86611. 7 Hnur
kr. á mánuöi innanlands.
eintakiö. Blaöaprent hf.
Ekki sama gullkistan
Loðnuveiðin er um þessar mundir að byrja af
fullum krafti. Spár fiskifræðinga um mikið loðnu-
magn i sjónum virðast hafa staðizt. Veiðivonin er
þvi með mesta móti að þessu sinni. Loðnumagnið
gefur möguleika á þvi, að hin nýbyrjaða loðnu-
vertið verði hin langmesta i sögunni.
Ekki vantar heldur sóknina i loðnuna. Velflest
beztu og stórvirkustu skip flotans, önnur en skut-
togararnir, verða gerð út á loðnu á þessari vertið
Þessi mikla sókn stafar meðfram af þvi, að
reynzt hefur auðvelt að manna skipin, þrátt fyrir
mikla atvinnu i landi.
Af þessu mætti ætla, að ekkert hefi i skorizt
siðan i fyrra, þegar loðnan malaði þjóðinni gull
með svipuðum hætti og sildin gerði, þegar hún
var upp á sitt bezta. Nóg er af mönnum, sem vilja
taka þátt i nýju gullæði, minnugir hinna gifur-
legu tekna, sem sjómenn höfðu á loðnuvertiðinni i
fyrra.
Samt er augljóst, að loðnuvertiðin verður vand-
ræðabarn að þessu sinni. Hinar ytri aðstæður eru
langtum óhagstæðari en þær voru i fyrra. Eru
raunar margir þeirrar skoðunar, að ákaflega
erfitt muni reynast að fá fjármáladæmi loðnu-
vertiðarinnar til að ganga upp.
Japansmarkaðurinn fyrir frysta loðnu er mun
ótraustari að þessu sinni en hann var i fyrra.
Nærri 70% af þeirri loðnu, sem Japanir fluttu inn
i fyrra, liggja þar enn óseld. Einhver takmörk
hljóta að vera fyrir þvi, hversu miklum birgðum
þeir geta hlaðið upp.
Þar við bætist nokkur óánægja Japana með
islenzku loðnuna frá i fyrra. Þeim finnst hún ekki
hafa verið nægilega vel flokkuð. Slik atriði geta
eyðilagt markaðsmöguleika á skömmum tima.
Ekki er ástandið betra á útflutningi veigamestu
afurðar loðnuvinnslunnar, loðnumjölsins. Verð
mjölsins, hefur á aðeins einu ári hrapað um rúm-
lega helming, úr9,5 dollurum á próteineininguna
i 4,5 dollara. Slikt hrun gerbreytir vitanlega fjár-
hagsdæmi vertiðarinnar og leiðir sennilega til
verulegs taprekstrar á bæði veiðunum og
vinnslunni, ef ekki kemur eitthvað nýtt til
sögunnar.
Eini ljósi punkturinn i markaðsmálunum er
verðið á lýsinu, sem hefur farið hækkandi. En
lýsið er þvi miður ekki jafnþungt á metunum og
mjölið.
Verulegt misræmi hefur verið milli afkasta-
getu loðnuskipanna og verksmiðjanna i landi. 1
fyrra urðu skipin tiðum að sigla til fjarlægra
hafna til að losna við aflann og urðu samt að sæta
langri löndunarbið. Þjóðin hefur tapað gifur-
legum fjármunum á þessu.
Misræmið magnast á þessari vertið. 1 fyrsta
lagi eyðilagðist loðnubræðslan á Norðfirði i snjó-
flóði og verður ekki notuð á vertiðinni. f fyrra var
hún i hópi afkastamestu verksmiðjanna, svo að
tilfinnanlegt skarð er nú fyrir skildi. í öðru lagi er
olian, sem fer i siglingar til fjarlægra hafna, enn
dýrari að þessu sinni en var i fyrra.
Af öllu þessi má ljóst vera,að aukið misræmi og
tilkostnaður annars vegar og lækkað verð hins
vegar valda þvi, að loðnusjórinn verður i ár ekki
sama gullkistan og hann var i fyrra.
—JK
imiiiimi
UMSJÓN: GP
Aukið frjáls-
lyndi hjá
Frökkum í
hjónaskiln-
aðarmálum
Hjónaskilnaðir á
franska visu, en þeim
hefur oft verið lýst sem
skopleik dómsalanna —
ósjaldan byggðir á
meinsæri — heyra
sennilega brátt sögunni
til með tilkomu nýrra
laga, sem heimila
hjónafólki, að slita
(hjónabandinu, ef
samþykki beggja liggur
fyrir.
) Stjórnin hefur nú i undirbúningi
í aö leggja fyrir þingið lagafrum-
varp, sem auðvelda mun hjóna-
skilnaði. — Flestir vænta þess, að
þingið samþykki það með vorinu.
Þetta hjónaskilnaðarfrumvarp
snertir fjölda fólks, þvi að árlega
villast um 40 þúsund frönsk hjón
) um rangala dómsala og laga-
( króka til þess að reyna að fá lög-
skilnað.
Um margra ára bil hefur Val-
ery Giscard d’Estaing forseti
beitt sér fyrir þvi, að sett yröu ný
hjónaskilnaöarlög, sem færu
betur i nútimaþjóðfélagi Frakk-
l lands, þótt þaö heiti enn kaþólskt
j land. D’Estaing var farinn að
vekja máls á þessu, meðan hann
var fjármálaráðherra.
Af kaþólikkum að vera hafa
^Frakkar þegar stigiö nokkur
skref í átt til meira frjálsræðis i
þvi, sem siðareglur hafa áður litið
miðaldarsjónum, svo sem eins á
sviði getnaðarvarna og fóstur-
eyðinga. Er stutt siöan sett voru
frjálsleg fóstureyðingalög.
A timum Napóleons voru
hjónaskilnaðir að visu leyfðir, ef
samþykki beggja var fyrir hendi.
Menn minnast þess, að keisarinn
skildi sjálfur við Jósefinu konu
sina, vegna þess að hún gat ekki
alið honum barn. Sjálf var
Jósefina fráskilin kona, áður en
hún gekk að eiga Napóleon.
En eftir útlegð Napóleons
samþykkti franska þingið lög,
sem I 68 ár bör.nuðu hjóna-
skilnaði.
Það var fyrst 1884, að löggjaf-
inn hnikaði ögn til með lögum,
sem gilda enn i dag. Þykja þau
úrelt vægast sagt og oft og tiðum
yrkisefni skophöfunda. — Eins og
þau eru i dag réttlætir fyrst og
fremst þrennt hjónaskilnaði:
Löng fangelsisvist maka. —
Ótryggð. — Freklegar móðganir
eða grimmd i sambúð.
Eitt af þvi, sem flokkazt gæti
undir freklega móögun, væri þaö,
ef hjónabandsskyldum hefði
aldrei veriö sinnt.
Framkvæmd þessara laga er
svo með þeim hætti, að hjón, sem
hafa gefiö upp ástæður þess, að
þau æskja skilnaðar, veröa siðan
að sanna, aðhún sé i raun og sann
svo, sem þau lýsa.
Það er einhvers staðar þarna,
sem griniö byrjar. Lögfræðingar
skilnaðaraöila leggja fram bréf
frá hvoru um sig, þar sem þau
tina til allar raunir sinar og fara
um hvort annað eins móðgandi
oröum og þau geta fundið. Eins
verða þau helzt að geta leitt fram
til vitnis þá kunningja og vini,
sem þau geta fengið til sliks.
Þar með er þó ekki raunum
þeirra lokið, heldur er það skylda
dómarans að reyna að sætta þau
og fá þau til þess að taka saman á
ný.
Ekki er svo langt siðan réttur-
inn þurfti að setja upp grindverk
milli deiluaðilanna i réttar-
salnum (og reyndar áður i bið-
stofunni) til þess að fyrirbyggja
ofbeldi.
Likt og hér þegar hjón hafa
orðið ásátt um að skilja, hefst
langur og leiðinlegur málþófs-
kafli og allt að tveggja ára bið.
Hafa bæði af þessu mikinn
kostnað og allir biða tap nema
lögfræðingarnir. Viða eins og hér
aumka lögmennirnir þetta fólk af
þvi, hvernig lögin leika það, svo
að þeir hafa ekki brjóst i sér til að
ganga eftir fullum launaþóknun-
um fyrir milligöngu sina. En það
getur svo aftur leitt til þess, að
þeir vilja heldur stunda önnur
ábatasamari störf og sniðganga
hjónaskilnaðarmál.
Þegar ástæðan er ótryggð, má
sá seki þola smán og horfa upp á,
aö hans leyndustu einkamál séu
miskunnarlaust dregin fram fyrir
sjónir almennings, þegar færa
skal sönnur á ótryggðina. Hinn
aðilinn getur neyðzt til að lúta
lágt til þess að afla sannananna.
Þriðji aðilinn, sem þarf til þess að
fullkomna ótryggðina, verður
ósjaldan að koma fram einnig.
Samkvæmt frönskum lögum
þykir ótryggð naumast sönnuð,
nema málsaðilinn hafi verið
staðinn að verki. Og helzt verður
—-ef sönnunin á að vera fullkomin
— einhver laganna þjónn að vera
þar til vitnis.
Hefur þetta atriði orðið
höfundum frjór akur til
skopleikjagerðar.
En fleiri en leikhúsfólk eitt
hefur fært slika sjónleiki á svið.
Málsaðilar hafa tiðum gripið til
þess sjálfir.
Hitt er þó tiðara að menn og
konur hafi tapað skilnaðar-
baráttu sinni, þegar þau treystu
sér ekki til að ganga i gegnum öll
þessi ósköp.
Enda á t.d. konan naumast
uppreisn æru I frönsku þjóðfélagi
og samfélagi kaþólskrar kirkju,
ef hún héfur gerzt ber að saurlifi.
Næstu árin eftir hjónaskilnaðar-
réttinn er hún merkt kona.
Jean Lecanuet, núverandi
dómsmálaráðherra, vill beita sér
fyrir þvi, að hætt verði að lfta á
hjónaskilnað sem einhvers konar
refsingu, eða þá hjálpræði, eins
og sumir imynda sér.
Almenningsálitið — þvi að niu af
hverjum tiu Frökkum eru
fylgjandi þvi að hjónaskilnaður
leyfist, ef samþykki beggja er
fyrir þvi — hefur knúið Lecanuet
til þess að reyna að gera fólki
þetta bærilegra.
í frumvarpi hans er lagt til, að
hjón, sem æskja skilnaðar, þurfi
ekki að gera grein fyrir
ástæðunni, eða að minnsta kosti
ekki að sanna hana áþreifanlega.
En þau þurfa að vera ásátt um
það fyrir framan dómarann, hver
skulihafa forsjón með börnunum,
hver lifeyririnn skuli vera og
hvernig eignunum skuli skipt.
Ein nýmælin eru þau, að dóm-
arinn getur úrskurðað, að honum
— sem játar að verða valdur aö
þvi að hjónabandið fór i hundana
— beri lifeyrir engu að siöur eftir
efnum og ástæðum.
Annað lýtur aö þvi, að annar
aðilinn geti á sex árum öðlazt
skilnað, þótt hinn sé þvi allan tlm-
ann mótfallinn.
Siðan má búast við þvi I
framtiðinni, að sú venja, að fela
jafnan móðurinni umsjá barn-
anna, verði vefengd. Dómurum
ber að gefa meiri gaum en hingað
til að tilkalli feöra til barnanna.