Vísir - 07.05.1975, Blaðsíða 7

Vlsir. Miðvikudagur 7. mai 1975.
7
cTVLenningarmál
Sigurjón Ólafsson, myndin er
tekin á yfirlitssýningu á verkum
hans fyrir nokkru.
eftir Aðalstein
Ingólfsson
Það er heldur óuota-
legt að hugsa til þess að
i nær 30 ár hefur ekki
komið fram á íslandi
meiri háttar arftaki
þeirra Ásmundar
Sveinssonar og Sigur-
jóns ólafssonar i högg-
myndalist. ótrúlegt er
að ástæðurnar séu ein-
göngu hinir miklu yfir-
burðir þessara tveggja
og þeirra vegna þjáist
ung myndhöggvaraefni
af einhverskonar
minnimáttarkennd.
Tilvera rótgróinna og
Lifandi form
mikilhæfra listamanna
hvetur oft hina yngri
listamenn til dáða, til
að gera uppreisn og
kanna aðra vegu innan
sömu listgreinar.
Þvi hefur oft veriö haldið
fram hér að höggmyndalistin
væri vart „islenskt list” og hefði
aldrei verið og mun eðlilegra
væri fyrir islenska listamenn að
tjá sig með pensli eða penna. En
höggmyndalistin, i formi tré-
skurðar, er llklega eins gömul
hérlendis og ritlist og I raun er
litill munur á hinum gömlu út-
skornu borðum I hringarikisstil
og t.d. lágmynd Sigurjóns
Ólafssonar á Búrfellsvirkjun.
Bæði eiga þaö sameiginlegt aö
vera ,,um” taktfasta hrynjandi
óhlutbundinna forma eftir
Ilöngum fleti. Asmundur segir
einnig einhversstaðar að Island
sé eitthvert mest „skúlptúr”-
iska land sem hann þekki, fullt
af fjölbreyttum og stórbrotnum
formum.
Mikið af
drasli
Líklegt er að skortur á að-
stöðu, hráefnum og skilningi
yfirvalda hafi samt skelft margt
gott myndhöggvaraefnið á
síðari árum. Barátta þeirra As-
mundar og Sigurjóns til aö
koma sér upp þessari aðstöðu
hlýtur bæði að hafa hrifið og
hrætt marga unga menn og
smekkleysi þeirra sem valið
nokkrum ofviða að koma sér
upp járnsuöutækjum. Úr röft-
um, segldúk og plasti, úr göml-
um bifreiða „boddium” og ótal
öðrum efnum má skapa skúlp-
túr sem kannar form og efni
á hugmyndarikan og spennandi
hátt. Engar leiðir eru lokaðar
þeim sem hefur reglulegan
áhuga.
Á undanförnum árum hafa að
visu komið fram margir lista-
menn sem lagt hafa hönd á
skúlptúr (og hér neyðist maður
til að nota það orð, þvi orðið
„höggmynd” segir ekki lengur
neitt um vinnumáta allflestra
ungra listamanna á þessu
sviði...) listamenn eins og Jó-
hann Eyfells, Gerður Helga-
dóttir, Jón Gunnar Árnason,
Magnús Tómasson, Hallsteinn
Sigurðsson og fleiri, en enginn
þeirra hefur enn sem komið er
sýnt þá miskunnarlausu ástund-
un, hugarflug og festu sem ein-
kennir feril Ásmundar Sveins-
sonar og Sigurjóns Ólafssonar.
En þetta er allt tiltölulega ungt
fólk og ástæöulaust er að gefa
upp alla von.
Tilfinningar
og hugdettur
Það er þvi eðlilegt að maður
liti á hverja sýningu Asmundar
og Sigurjóns sem stórviöburð og
I þetta sinn er það hinn siðar-
nefndi sem i hlut á. „Loftið” á
Skólavörðustignum hefur boðið
honum að sýna nokkur smærri
verk sin þar, og er þessi boðleið
sú eina sem „gallerl” getur far-
iðán þess að tapa sjálfsvirðingu
sinni og smekk. Sigurjón sýnir
hér milli 15-20 verk frá undan-
Sigurjón Ólafsson: Dans. (Frauðplast).
hafa opinberar styttur getur
varla hafa kætt nokkra sái.
En einhvernveginn hafa As-
mundur og Sigurjón þraukað og
unnið I stein, leir, steinsteypu,
við og járn og þrautseigja
þeirra ætti að hafa hvatt aðra til
dáða. Þar fyrir utan eru nú svo
margar leiðir opnar I högg-
myndalist, leiðir sem ekki alltaf
þurfa að vera dýrar, — að ungir
listamenn ættu að geta hafist
handa. Mikið magn af járna-
drasli liggur nú á vlð og dreif
um borgina og varla er það
förnum 15 árum og sóma þau
sér merkilega vel i þessum litlu
herbergjum. Sigurjón hefur
löngum valið sér margskonar
efnivið og þvi er þessi litla sýn-
ingfjölbreytthvaðsliktsnertir :
járn, plast, eir og margar
tegundir viöar. Sigurjón hefur
aldrei verið harðlógiskur og
stefnufastur myndhöggvari,
heldur hefur hann jafnan lát-
ið tilfinningar augnabliksins,
slysnina og hugdettur ráða
framvindu verks. Afleiðing-
in er sú að erfitt er að ræða
Sigurjón Ólafsson: Blómið.íEir og tré).
um verk Sigurjóns sem heild
og að finna heildarsvip en aft-
ur á móti býður hvert verk^
upp á nýja myndræna upplifun
og verður að skoðast sem sjálf-
stæð lausn. Samt held ég að
verk hans séu I grundvallar-
atriðum frá llfrænum rótum
runnin, þ.e. hið frjálsa, óút-
reiknanlega og órökræna er
undirstaða flestra þeirra.
Er þessi tilhneiging jafn sterk
I elstu verkunum á þessari sýn-
ingu, sem eru járnmyndir og I
þeim nýjustu, trémyndunum og
frauðplast „skissunum”, en
Sigurjón hefur unnið einna mest
i þau efni á siöustu árum. Verk
eins og „Járndýrið” virðist I
fyrstu vera afskaplega rökvist
uppbyggt stykki með sterkum
láréttum og lóðréttum áherslum
beinskorinna járnþynna, en við
nánari athugun sést að I verkinu
er fjöldinn allur af lifrænum
hugdettum, hvelfdum formum
og útskornum. Sú staðreynd að
Sigurjón vinnur æ meir I tré, við
að tálga og höggva beint, eins og
forðum daga, sýnir að sllk
vinnubrögð hafa ávallt verið
honum hugleiknari, þrátt fyrir
hin mörgu járn og eirverk hans.
Leikur að
jafnvægi
Frjálsleg hrynjandi er ein-
kennið á nær öllum myndunum
hér og kemur einna best fram I
lágmyndunum. Frauöplast-
myndin „Dans” er óreglulega
mótaður flötur þar sem að
hreyfing byrjar I horni hægra
megin og vikkar og dansar svo
yfir allan flötinn I oddhvössum
formum. I lágmyndinni úr
afriskri hnotu er samskonar
hreyfing I misstórum Ibjúgum
formum þvert yfir myndflöt. I
lágmynd þeirri sem Sigurjón er
að vinna að um landnámsmann-
inn Garðar Svavarsson notar
listamaðurinn aftur óreglulegt
útlinuform sem leggur áherslu á
órökrænt jafnvægi og áhorfandi
hefur ekki fastan miðjupunkt til
að styðja sig við, heldur verður
að fylgja eftir formum skil-
yrðislaust.
Frjálsleg hrynjandi og leikur
með jafnvægi einkennir sömu-
leiðis mörg, ef ekki öll stand-
andi verkin á þessari sýningu.
„Blómið” úr eir og tré hlykkjast
og liðast I margar áttir og er
þetta einna næst þvi sem Sigur-
jón kemst I þvi að leyfa fundnu
náttúruformi, þ.e. trjágrein, að
„starfa” innan verks án mikilla
breytinga á þvi. „Gróandi” úr
eir og járni sprettur sömuleiðis
upp á nær náttúrlegan hátt og
margar af hinum nýlegri tré-
myndum Sigurjóns stjórnast
einnig af löngun listamannsins
til að kanna hversu langt hann
getur gengið með mismunandi
opin form og jafnvægi án þess
að verkið tapi inntaki.
Andspænis þvi markvissa
hugarflugi og margþættu leit
sem einkennir höggmyndir
Sigurjóns Ólafssonar væri það
nær drumbslegt að kvarta yfir
skorti á heildarsvip eða stöðugu
lögmáli á férli hans. Sýning
hans á „Loftinu” stendur fram
að helgi.
cTVIenningarmál