Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1932, Blaðsíða 11

-
Mnrhilfkue.ski úr Möftruvallakirkju, nú í Nordisk Muse-
um í Kaupmannahöfn. Innan á hurðarvængjunum er mótuö
,,Bot5un Maríu'*. LíkneskiÖ er frá því seint á mitJöldum.
(M. m. s. í.)
Hverr er sjóia
er s»gá þykkjumst?
Mun ei engill
ofan farinn
grandi burt
frá garði snúa ?
Einkennilegt þykir manni nú að
bera saman mynd Möðruvalla-
steinhúss, og orðatiltæki þjóð-
skáldsins, þar sem Jónasi finst svo
mikið til um bygginguna, að hon-
um þykir mannvirkið „mæla sig
sig fjallbrún", svo lágreist voru
þá íslensk húsakynni.
Friðriksgáfa var heimili Bjarna
Thorarensen frá 1833—41. síðustu
8 ár æfi hans. Þar hittust þeir á
vinfundum Jónas Hallgrímsson og
hann, og þangað kom Friðrik
Danaprins til amtmanns og liófst
gleðskapur er lenpi fóru sögur af
í Hörgárdal.
í P’riðriksgáfu var síðar Pjetur
Havstean. Þar er fæddur Hannes
Ha fslein.
æsti stór.bruni á Möðruvöll-
um var 1865, er kirkjan brann
þar. En getið er um tvo til þrjú
smábruna þar á tímabilinu frá
því amtsstofa Gríms brann og
fram að kirkjubruna þessum.
Um kirkjubrunann átti jeg tal
við Jón Sveinsson prest og rit-
höfund, er hann var hjer heima
g Alþingishátíðinni 1930.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Já. skyldi jeg ekki muna það,
er kirkjan brann, sagði Jón og
var auðsjeð að endurminningar
runnu upp fyrir hugskotssjónum
hans, hver af annari.
Kirkjubrunínn er ein af fyrstu
glöggu bernskuminningum mín-
um og einhver sú stórfeldasta.
Þetta var á sunnudagsmorgni.
Jeg vaknaði i rúmi mínu uppi á
baðstofuloftinu í gamia bænum
á Möðruvöllum við það, að ein-
hver óvenjulegur ys og umganguv
var niðri í göngunum, Er jeg
reis upp sá jeg að aldrei þessu
vant var engin sála í baðstof-
unni, En ys og hurðaskelli lieyrði
jeg niðri í bænum, og hróp og
sköll úti fyrir.
Brá jeg mjer skjótt fram úr
rúminu og fram að stafngluggan-
um á baðstofunni, er sneri fvam
á hlaðið. og sá að vesturhluti
kirkjunnar, er að bænum vissi,
stóð í ljósum loga. Allan tímann
stóð .jeg þarna agndofa við glugg-
ann. meðan kirkjan brann.
Síðan lieyrði jeg mikið um
kirkjubrunann talað.
Einkum man jeg eftir umtalinu
um kirkjuvörðinn. Hann kendi
sjer um hvernig farið liefði. Hon-
um lá við örvinglun. Meðan kirkj-
an stóð í björtu báli, ætlaði hann
að vaða inn í eldinn. Menn þurftu
að halda honum til þess að liann
færi sjer ekki að voða.
399
m kirkjubrunann segir J
gömlum Norðanfara :
„Árið 1865, sunnudaginn 5. mars
brann kirkjan að Möðruvöllum
til kaldra kola, frá því kl. 9—12
um daginn, og varð engu bjargað
úr henni nema skírnarfontinum,
tveim ljósahjálmum og tveim
bekkjum.
Orsök ' til brennunnar var sú.
að vindofn var í kirkjunni, sem
lagt hafði verið í um morguninn,
því að messa átti. en frost mikið
og landnorðan stórliríð, er sló
reyknum ofan í ofninn, og inn
í kirkjuna, svo út varð að taka
eldinn, og bera bxirtu. sem var
kæfður, en nálægt hafði verið
ílát, með nokkru af eldivið, sem
flutt var fram í suðvesturhorn
forkirkjunnar, sem menn hjeldu
á eftir, að í hefði kviknað, því þar
og upp úr turninum varð fvrst,
vart eldsuppkomunnar".
Þessi lýsing kemur heim við
frásagnir af kirkjubrunanum er
jeg heyrði í ungdæmi mínu. —■
Kirkjuvörðurinn, er lagt hafði í
ofninn. en síðan tekið úr honum
glóðina, á að hafa skilið eftir
öskuglóð í öskuskúffu. er hann
hafði sett við hliðina á eldiviðar-
kassa í forkirkjunni.
Sóknarpresturinn, Þórður Jón-
asson, var sá fyrsti er eldsins varð
var, er hann kom heim á staðinn
til að messa. Hlann mun hafa átt
heima að Þrastarhóli. Fólk alt
innivið. vegna illveðurs, en er
liann reið í hlaðið, blossaði »ldur-
inn út úr forkirkjunni.
Rumarið 1930 kom hingað sem
kunnugt er með öðrum Vestur-fs-
lendingum Friðrik Sveinsson,
bróðir -Tón Sveinssonar prests.
Hann hafði meðferðis mynd af
kirkjubrunanum á Möðruvölíum
1865. er hann gaf þjóðminjasafn-
inu. Er jeg sá mynd þessa, taldi
jeg að mörgum gömlum Möðru-
vellingum myndi þykja gaman að
sjá hana. En um leið og hún yrði
birt, taldi jeg rjett að láta fylgja
frásagnir af Möðruvallabrunan-
um. Er myndin því tilefni þess,
að línur þessar eru ritaðar.
Nú skal vikið að höfundi mynd-
arinnar af kirkjubrunanum.