Lesbók Morgunblaðsins - 05.04.1942, Blaðsíða 12

108
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
ok s0kkðisk þar, en þeir Sveinn
burgusk á sundi ok fólk allt
ok mestr fjárhlutr; af því skip-
broti fekk ríkissjóðr fébætr mikl-
ar, ok þótti þeim Sveini giptu-
samliga farizk hafa.
FYRIR þat fé lét Jónas ggra
nýtt skip af kili, skeið mikla,
ok varði sér mjQk til, sem segir í
spgu hans, ok sýndisk mgnnum
allmisjafnt um, því at hann hafði
lítt vanizk við sæfarar sjálfr, en
hann hafði þá enar ríkustu for-
sagnir á pllum hlutum. Hann
keypti ok Þór, ok galt xxx hundr-
uðum silfrs af f jám sekra manna;
þat skip var furðuligt, sem segir
í spgu Pálma stýrimanns.
Þat er sumra manna SQgn, at
Þór ræki á f jQrur ok urðu af þessu
qIIu hQpp stór fyrir landsfólkit,
því at hvalrekar váru þá pngvir,
er Nóregsmenn hQfðu drepit
hvalinn gervallann, sem fyrr seg-
ir. Enn þat var seinna miklu er
Þórr dró fiskinn. Svá segja sumir,
at þat var Ásaþórr, er fiskinn
dró enn mikla, en aðrir hafa svá
sagt, at þat var Þórr, sá er Pálmi
stýrði, ok mun þat sannara, ok
svá hefir Valtýr sagt.
Um þetta allt urðu deildir mikl-
ar ok greinir stórar ok málatil-
búnaðr, svá sem segir í SQgu
þeira Jónasar ok Valtýs; sú er ok
kQlluð Fóstbræðra saga; með
þeim var en kærsta vinátta ok
bjoggu í einu húsi báðir samt,
enn spilltisk síðarr npkkut kær-
leikr með þeim. Valtýr hrasaði
fyrir svefnhúsdyrum Jónasar, er
hann kom heim af skytnkigi;
þeim varð þat at vinslitum.
En um þat greinir menn, hvárt
sá Jónas orkti kvæði þetta: Hvat
er svá glatt, ok yrkti hann þat
kvæði, þá er Eðalsteinn varð
hpndum tekinn fyrir 0ndverðu
nesi; hann var sjóvíkingr mikill,
ok mátti Jónas eigi þola slíkan
ójafnað, er hann var stjórnsamr
ok réttlátr kallaðr. Mæla sumir
því í gegn, at hann væri npkkurt
skáld, ok þat hyggju vér sann-
ara, at Jónasar váru tveir, þó at
nú sé gleymðr sá, er kvæðit kvað;
enn þriði var Jónas spámaðr, er
illfiskrinn spúði upp á þurrlendit;
hann var þeira fyrstr.
ENNA vetr Qndverðan váru
þeir sendir af Islandi, ólafr
Þórisson ok Jón Árnason með
fjQregg Islendinga ok skyldu
varðveita úti í Nóregi, er eigi
þótti óhætt á Islandi fyri lands-
mQnnum sjálfum. Ólafr var maðr
ágætr ok ættstórr, en Jón hafði
hafizk af sjálfum sér, ok var þó
allvel virðr meðal bónda. En er
þeim varð vistfátt í ókunnu landi,
tóku þeir fjQreggit, er þeir
geymðu, ok bjoggu til matar sér;
buðu þar til NóregsmQnnum. Þat
vildi Jón eigi, því at hann var
risnumaðr minni ok þó búhQldr
góðr, en Ólafr hlaut at ráða. Enn
er Nóregsmenn váru fleiri, þá
átu þeir fjQreggit allt, svá at
þeir ólafr hQfðu af skurnina eina
ok fóru heim við þat. Var þeim
vel fagnat hvárum af sjnum
mQnnum, en margir iQstuðu, þeir
er eigi áttu hlut at, ok svá þeir,
er engra fríðenda væntu sér. Svá
sagði oss ólafr Friðriksson, er
samtíða var þessum mQnnum ok
gerla vissi alla atburði. Varð sjá
fQr allfræg. Óláfr Friðriksson lét
af ritstjórn á þeim misserum ok
gerðisk þá heilagr maðr.
Á var gQrt skattbændatal á
íslandi, ok var fátt einum
búanda í vij hundruð ens sjQunda
tigar hundraða tíræðra, ok áttu
allir samt vj tigu miljóna í lQnd-
um ok lausum aurum, ok hQfðu
sjálfir metit; var ok svá talit, at
nQkkuru mundi undan skotit, enn
þeir váru skyldugir þrim tigum
miljóna Jóni Árnasyni, þeim er
fyrr getr, ok hét hann þeim q11-
um þrælkun ok pínslum stórum,
ef eigi lykisk greiðliga skuldirn-
ar. Fyri því þorðu bændr eigi at
fylgja réttu máli. Svá hefir Val-
týr sagt. Þá lét alþingi fram reiða
xij miljónir, at kaupa bændr úr á
þján, nema þá, er mest váru þjáð-
ir; þeir skyldu eigi hlut af hafa.
Svá váru ok mQrgum nauðstQdd-
um mQnnum Qðrum greidd loforð
ein á því þingi; á þessu þingi váru
mQrg vitrlig ráð gQr af hQfðingj-
um, þau er ekki váru kunnger al-
þýðunni. Engi maðr treysti þá
framar vinum sínum, en margir
leituðu ráðs af sínum óvinum, ok
þótti allvel gefask þeim, er skyn-
semi báru til. Þá var liðsdráttr
mikill vestr á Snjófellsnesi o}í bú-
it við orrostum. Þá lét Oscar
Clausen fallask þar á sverð sitt
áðr bardagi tækisk, en hann sá
fyrir sigr Filistea. Þá var borin
af Langanesi sú orðsending til
alþingis, at þar varð prestr einn
þrotinn at sykrum fyrir iij tigum
vetra, en hvártki áðr né síðan, ok
váru orð þau flutt at lögbergi
sjálfu; þá hló allr þingheimr,
nema Jón Þorláksson; hann helt
einn virðing sinni. Þá gerðusk
mprg slík tíðendi.
Á váru dæmðir dómar stórir,
enn máttu lítt nýtask, þeir
er betr gegnði, ok ónýttu flokk-
ar hvárr fyri Qðrum. Þá vildi Jón-
as hefja fimmtardóm, at eigi
spilltisk svá réttlætit; þat villdi
eigi Jón í Stóradali, ok máttu þeir
eigi fylgjask at því; af þessu
qIIu var landsfólkinu háski bú-
inn ok svá frelsi landsins, enn
fjQregg þjóðarinnar hafði þá etit
verit úti í Noregi, sem fyrr var
sagt. Þá vildi Jón í Stóradali setja
æðsta dóm í landit, enn svá þótti
mQnnum sem þat dæmivald hefði
guð einn almáttigr, er skapat
hafði þá Jónas .... og varð þá
engri dómrinn .... skyldi þá
þaðan .... þat helzt lQg vera, er
hverr mætti fram koma við fylgi
sinna manna ok liðstyrk .... svá
þó at einhverjum þætti óréttr
gorr .... fengi eigi sjálfr af sér
hrundit, þá skyldi bótalaust ....
þenna tíma var Sigurðr .... sk
.... gastr .... len .... far ....
skip bezt ok farsælast .... stýri-
menn .... réð .... stærri skip-
um .... lét í haf .... sínu vi
náttum .... essu .... váru á
skipi .... menn .... nefnd ....
Dómari einn í Manhattan ljet
fanga lausan gegn 5 centa (rúml.
30 aura) tryggingu.
★
í Lincoln, Nebraska rákust sam-
an tveir bílar. Bílstjórarnir voru
báðir 51 árs, þeir áttu báðir sömu
tegund bíla, báðum bílunum var
ekið með 20 mílna hraða, er á-
reksturinn varð, og hvor þeir a
um sig hafði verið bílstjóri í 31
ár.