Lesbók Morgunblaðsins - 29.03.1945, Síða 10

LESP.rtK JÍOPOUNPTjAÐSTNS
186
ar bvggiiigar, som onginn voit hvorn
ig orrt til komnar og som jafnvel
okki hafa skapast um nein munn-
mæli meðal íbíianna, er græða
mætti íí. Ráðgátur Kyrrahafsins
eru á víð og dreif um ótal eyjar,
frumskógurinn hefir vaxið yfir þær
eða þær blasa við brennandi hita-
beltissól og bera vitni menningu,
sem vaxið hefir upp og horfið aft-
ur og okki skilið oftir aðrar leið-
beiningar en þessi samhengislausu
brot.
A ovnni Ponape í Karolinu-oyj-
unum stondur meira að sogja hoil
borg, som enginn veit deili á. Kyj-
arskeggjar kalla hana Nanmatal,
en enginn getur frá því skýrt hver
byggði hana. Sögurnar, sem skýra
frá mörgum hlutum, hætta þegar
talið berst að Nanmatal. Ekki hefir
geymst eitt einasta orð gegnum
liðnar aldir, sem verið gæti boð-
skapur frá því fólki, er borgina
byggði, lifði þar og dó. ITún stendur
þarna aðeins sem opin spurning,
vaxin þjettum hitabeltisgróðri og
hálffalin vafningsviði.
Þogar Darwin fór í siglingu sína
umhverfis jörðina með „Beagle“
(1831—1836) kom hann til Ponape-
eyjar, og hann gekk rannsakandi,
innan um þessár rústir, eins og
f.jöldi annara vísindamanna síðar.
Þeir hafa grafið í grjótrásirnar og
ekki nálgast lausnina um hænufet.
Borgin stendur við eina höfn evj-
arinnar og borgarmúrana umhringja
skurðir, fyltir vatni. Fjöldi skurða
liggur einnig um borgarrústirnar'
þverar og endilangar, svo að manni
dettur ósjálfrátt í hug að skoða
hana sem Fenevjar Kyrrahafsins.
Tveir smávægilegir ' fundir komu
vísindamönnum til að halda um
stundarsakir. að þeir væru rjett
við það að leysa gátuna. Var ann-
ar spjótsoddur úr málmi, sem fannst
inni í miðjum rústunum, og hinn
var nokkrar áritanir með kínversku
bragði, sem skipstjóri á skútu nokk-
urri í Ponape-höfn fann krojaðar á'
stoin inni í borginni.
E'n spjótsoddurinn skýrir aðeins
frá því að þossi fornþjóð hljóti að
hafa staðið í sambandi við um-
heiminn og getað á þann hátt aflað
sjer málma, sem ekki eru til á eyj-
unum. Skipstjórinn skrifaði brjef til
Shanghai l>ar sem hann lýsti fund-
inum og sondi með kort yfir stað-
inn þar som hann hafði sjoð þessar
kínvorsku áritanir. En brjefið kom
okki fram og_skipstjórinn kom ekki
aftur til Ponapo. Og síðan hefir
onginn gotað fundið stoininn. Skóg-
urinn vox og vox, sljettar vfir og
umbrevtir á undarlega skömmum
tíma.
Sumir álíta, að sjóræningjar hafi
byggt Nanmatal ekki alls fyrir
löngu, og að íbúaf annara nærliggj-
andi eyja hafi okkort vitað um
verustað }>eirra, en aðrir halda því
fram, að rústirnar sýni, að þaér sjou
allt frá bronce-öld. Japanir halda
því t. d. fram, að forfeður þeirra
hafi Itvggt borgina, En lausn gát-
unnar hofur ekkert nálgast onn.
★
UPPT 1 FJALLINU, okki langt
frá Nanmatal, hafa fundist áþekk-
ar borgarrústir. Þær eru ekki full-
rannsakaðar enn, og vera kann, að
gátan leysist einhverntíma þar efra
þegar hoimurinn hofir kastað vopn-
um og tími og tækifæri vinnst til
friðsamlegra starfa.
Það er ekkert, undarlegt að hið
ijettfleyga íinj’ndnnarafl íbúanna,
hefir átt erfitt með hina dularfullu
Nanmatal. Tljer er saga, sem brún-
skinnar á Ponape seg.ja ferðamönn-
um, er þeir spvr.ja um uppruna
hinnar þöguln borgar:
„Einu sinni fyrir mörgum, mörg-
um árum síðan komu bræður tveir
til Ponape og voru þeir valdir til
höfðingja. Ættirnar, sem á eynni
bjuggu, höfðu áður átt í sífelldum
róstuni sín á nrjilli, en voru nú sam-
einaðar í eina þjóð. Og vald bræðr-

anna var svo mikið, að þogar þoir
óskuðu þess að oignast sína borg-
ina hvor til þess að búa í, l'á komu
tvær dýrlegar borgir svífandi af
himnum. Annar bróðirinn hjelt inn
í borgina í fjallinu og hinn flutti
til Nanmatal, niðri við sjóinn.
Árin liðu, og eftirkomendur bræðr
anna tveggja voru ávallt konungar
á Ponape. Þá varð það, að konung-
ur á einni nágrannaeynni hóf ófrið
við Ponape, moð orustuskip sem
hafði innanborðs 333 menn. Iler-
menn Ponape voru fáir en hraustir.
Hvað eftir annað ráku þeir óvinina,
som voru liðsterkari, til sjávar, on
að lokum gætti of mikils liðsmunar
og þeir sem til varnar voru, hjeldu
á flótta. Þá rak konungurinn í
Naumrftal spjót sitt gegnum fót
sjor og nogldi sig fastan þar som
hann stóð. Ilar.n skaut stanslaust
af boga sínum að fjandmönnunum,
og þegar hermenn hans sáu að kon-
ungurinn stóð einn uppi, sneru þeir
við til þess að berjast við hlið
hans. Þoir börðust til síðasta
manns, og hinn ókunni konungur
skipti landinu í fimm hluta, eins og
það hafði áður verið. En enginn
gí^t búið í borgunum tveimur, það
loyfðu guðirnir ekki. í hvert sinn
er stríðsmaður gekk inn fyrir mvir-
ana laust oldingunni niður og hún
drap hann, og jafnvel hafa hvítir
menn lært að óttast reiði guðanna.
Síðan Berg landsstjóri dó hofnr
onginn farið þar inn.....“
Ef svo er spurt hver Berg lands-
stjóri hafi verið, er því svarað að
það hafi landstjórinn heitið þegaV
Ponape var þýsk nýlenda fyrir
heimsstyrjöldina fyrri. Hann var
einn hinna áhugasömustu við rann-
sóknirnar í Nanmatal, en dó svo
skyndilega. Það var hefnd guðanna,
sem laust hinn volduga, hvíta mann,
hvísluðu hinir innfæddu eyjar-
skegg.jar, og ekkert hefir getað bif-
að þeim í þeirri trú.
Framh. á bls. 192.
\