Lesbók Morgunblaðsins - 07.04.1946, Blaðsíða 10

1C6
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
UPPRUNI KROSSGATUNNAR
MAÐUR er nefndur Victor Or-
ville og var óðalseigandi í Eng-
landi. Hann var drvkkfeldur mjög.
og stoðaði hvorki bæn nje grátur
konunnar til að bæta úr því. Svo
var það eitt sinn er hann var ölv-
aður að hann þóttist endilega þurfa
að fara til borgarinnar, og auðvitað
í bíl. Konan grátbændi hann um að
gera það ekki. en hann sat fastur
við sinn keip: ,.Þá kem jeg með
þjer“, sagði hún, „því að það getur
vel verið að þú farir þjer að voða“.
Nokkrum mínútum síðar skeði
slysið. Orville ók með fleygiferð
beint á trje, sem stóð við veginn.
Sjálfur slapp hann ómeiddur, en
konan hafði kastast út úr bíinum
og lá örend við veginn.
Við rjettarhöldin út af þessu var
Orville sekur fundinn um það, að
hafa drepið konu sína. Hann var
dæmdur til 5 ára hegningarhúss-
vistar. Ekki áfrýjaði hann dómn-
um, en bað þess eins, að hann yrði
ekki látinn taka hann út í Eng-
landi, heldur yrði sendur eithvað
úr landi — sem lengst í burtu. Og
dómurinn tók þá ósk hans til greina
og ákvað að hann skyldi taka refs-
inguna út í fangelsi í Suður-Afríku
í grend við Höfðaborg.
UPP frá þessum degi var óðals-
eigandinn Victor Orville horfinn
úr mannfjelaginu. Hann gekk nú
undir heitinu „Fangi nr. 931“. —
Hann var settur í eins manns klefa
í fangelsinu. Honum leið illa. —
Hann var eyðilagður bæði á sál og
líkama og þar við bættist ofsókn-
arhræðsla. Fangelsisstjórinn var
góður við hann og vildi alls ekki
að hann yrði geðveikur. Þessvegna
var hann látinn fá pappír og ritföng
svo að hann gæti haft eitthvað
fyrir stafni. Honum voru líka ljeð-
ar bækur og hann var hvattur til
þess að lesa og skrifa. En hann
hafði engan áhuga fyrir því. Eins
og í leiðslu fiktaði hann við það
að stryka pappírsarkirnar, fyrst á
annan veginn, og svo á hinn, og
skifta þeim þannig í jafna reita
með strykum. Og svo fór hann
af fikti að skrifa einn og einn staf í
reitina, fyrst af handahófi, en svo
í rjettri röð þannig að þeir mynd-
uðu heil orð. Svo gerði hann sjer
það til gamans að sverta suma reit-
ana til þess að sjá hve margskonar
tiglamyndir hann gæti gert. Og svo
fylti hann upp á milli svörtu reit-
anna með bókstöfum, sem mynd-
uðu heil orð.
Smám saman fór hann að hafa
gaman að þessu. Hann varð rólegri.
Hann svaf nú vært á nóttunni, var
laus við þá martröð, sem áður ætl-
aði að gera út af við hann. Úr bók-
unum, sem hann hafði að láni, vins
aði hann ýms fágæt orð. Hann
gerði sjer stærri viðfangsefni og
hafði sjerstaka ánægju af því þegar
alt stóð heima og hægt var að lesa
allar tiglalínurnar þvert og endi-
langt. Hann þakti klefaveggina
með þessum einkennilegu handrit-
um sínum, og hann vann af kappi.
Hann bað um orðabækur og vís-
indarit. Þegar hann var spurður
hvað hann ætlaði að gera með slík-
ar bækur, þá hló hann bara, en
svaraði engu.
HÁLFSMÁNAÐARLEGA fór
fram læknisskoðun á fcngunum.
Victor Orville hafði fengið illkynj-
aða hálsbólgu og honum var skip-
að að liggja. Lækirinn varð svo
að vitja um hann í klefa hans. —
Þegar læknirinn kom þangað lá
sjúklingurinn dúðaður í teppi en
var í óðaönn að útfylla reita á
pappírsörk, með bókstöfum.
„Hvað hafið þjer fyrir stafni?“
spurði læknirinn.
„Jeg er að semja stafagátu, mvnd
aða af orðum, sem má lesa þvert.
og ofan frá — Krossgátu mætti ef
til vill kalla það“.
Læknirinn varð forvitinn og fór
að skoða blöð hans.
„Nefnið mjer á í Norður-Ame-
ríku“, sagði fanginn. „Fjórir stafir
mega vera í nafninu, og fyrsti staf-
urinn er o og seinasti stafurinn er
líka o“.
Læknirinn skildi ekki hvað hann
átti við.
„Sjáð þjer til, hjer eru fjórir
reitir í röð. í fyrsta reitnum er o
og í seinasta reitnum er o. Tvo stafi
vantar á milli og þegar þeir eru
fundnir á að koma fram nafn á
fljóti í Ameríku. Getið þjer ekki
ráðið það? Ohio — þar höfum vjer
fljótið“.
Lækninum þótti þetta einkenni-
legt.
„Viljið þjer lána mjer nokkrar
af þessum orðagátum yðar — hvað
kölluðuð þjer þær nú aftur?“
„Krossgátur“.
„Þ‘að er gott nafn og á vel við.
Jeg ætla að sýna fangelsisstjóran-
um þetta.“
Þannig vildi það til að Krossgát-