Lesbók Morgunblaðsins - 07.04.1946, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
WWPVWWiSTifS''
169
sinni. Hann átti og margar fleiri
jarðir, meðal þeirra Arnarbæli og
Kjallaksstaði í Dalasýslu. Helt
hann betra suður þar, og tók það
ráð, að hann gerði sjer byrðing
af rekaviði mjög stóran, færði þar
á mestalla sína dauðu muni, og
með konu sinni, börnum og hjúum
gekk á þetta skip vorið 1688 og
fór fyrir Vestfirði, gegn um Látra-
röst, framan Skor, inn á Breiða-
fjörð, undir Bjárneyjar, suður und
ir land, upp Krosssund og síðan
upp á Arnarbælisvog. Þóttu það
firn mikil, því enginn vissi slíks
dæmi síðan Sturlungatíð. Bjarni
þessi bjó síðan til elli í Arnarbæli
og þótti göfugur maður.*
Benedikt bóndi í Hrappsey fann
hversu örðugt honum veitti, öldr-
uðum manni, að búa við ráðskonu.
Tók hann því það ráð, að biðja sjer
til handa vel ættaðrar, efnagóðrar
heimasætu, Ingveldar dóttur,
Bjarna bónda Bjarnasonar í Arnar
bæli; egtaði hann þá sömu árið
1722. Tókust brátt með þeim góð-
ar ástir. Þeirra einbirni hjet Bogi,
sem borinn var árið 1724. Upptök
til þessa Boga-nafns voru þessi:
Skipherra, sem hjet Bogi, færði
mörg ár í sífellu skip til Stykkis-
hólms, ráðvandur og guðrækinn
maður. Hann var mikill aldavin
Benedikts bónda í Hrappsey, fekk
honum árlega í hendur nokkra
verslun sín vegna og færði Bene-
dikt hva$ hann girntist af útlensk
um vörum; en af vörum þeim, sem
hann fekk Benedikt til verslunar,
*) 1804 þá jeg«fór úr Arnarbæli
var þá enn til þar í útihúsum bæði
stjaki af mastri því, og líka pumpa
sú er brúkuð hefir verið á tjeðum
byrðingi. Mastursstjakinn var þá
10 álnir, pumpuparturinn 3Vi al.
langt, hvorutveggja af hörðum
rauðaviði og lítið fúið. — B. Bene-
diktsson.
gaf þessi skipstjóri árlega 1/10 part
til fátækra. Þar hjá sagði hann
Benedikt, að hann hefði átt tvær
konur og mist þær báðar, án þess
að hann hefði getað öðlast með
þeim erfingja; kvað sitt nafn og
minningu mundu burt deyja, en
sagði Benedikt fyrir (sem þá var
ekkjumaður), að honum mundi
auðnast enn að giftast, og með
þeirri konu einn erfingja hljóta,
hvern hann bað Benedikt að láta
heita nafni sínu; kváðst þess vænta
að hann yrði gæfumaður í flestu.
Þetta rættist. Þá Benedikt var gift
ur og honum var Bogi fæddur,
skrifaði hann þetta sínum vin Boga
utanlands, hver þá sendi árið eft-
ir nafni sínu 40 vættir í ýmisleg-
um þarflegum hlutum. (Svona
hefi jeg sjeð nafn hans skrifað á
gömlum reikningum frá afa mín-
um: Boy Steffensen. Sagt hefir
mjer verið hann hafi íslenskur ver
ið og heitið Finnbogi; þetta nafn
skrifa Svíar eftir hljóðinu Boje).
1724 ól Ingveldur sinn einkason
er hlaut Boga nafn, hverjum hún
unni sem máltækið segir. Ólst hann*
upp lengstum hjó móður sinni og
naut hennar góðu aðhjúkrunar og
uppfræðingar á ungdómsárum sín-
um, til þess hann var 14 vetra. Það
ár, 1738, andaðist Ingveldur snögg
lega, til stærsta harms syni og
egtamanni hennar, hvörjir þá ei
voru heima. Þótti þeim báðum
mikill svartasvipur heim að koma
og höfðu langan harm eftir hana.
Ingveldur var væn kona yfirlits
og höfðingleg, eigi forráðs fríð,
gjafmild, örlynd, íbyggin, góð-
gjörn, dugnaðar- og forstandskona.
Benedikt helt samt bú í Hrappsey
eftir hana látna í 10 ár, til þess
1748, þá hann andaðist. Þá Bene-
dikt var áttræður átti hann barn
með ráðskonu sinni Sigríði, sem
lifði stuttan tíma.
Benedikt var meðalmaður á
hæð, þykkvaxinn, kraftamaður mik
ill, heldur ófríður að yfirliti, en þó
karlmannlegur. Benedikt var svo
mikill auðmaður, að það var sem
sær gengi á land. Keypti hann bæði
fyr og síðar á æfi sinni mikið jarða
góss, svo þá hann ljest, eftirljet
hann börnum sínum 8 hundruð
hundraða í jörðu. Hann var mesti
fyrirsjónar, framkvæmdar- og bú-
sýslumaður. Hann hafði falka sýslu
lengstum æfi sinnar og var eins
heppinn í því fyrirtæki sem öðru.
Eftir það hann kom í Hrappsey
ljet hann mest vinnumenn sína
taka falka. Þá var Sigurður sál.
faðir Orms, sem nú býr í Fagra-
dal, vinnumaður hjá honum. Hann
var formaður og fór með bát Bene
dikts í Elliðaey eftir vor Kross-
messu þá úr Víkurróðrum kom.
Sigurður fekk góðan hlut af fiski,
en í landlegum 19 falka, þar af 4
alhvíta.
Mikið vel ræktaði Benedikt
fuglavarp og hann kom í Hrapps-
ey fyrstur góðu æðarvarpi. Hvað
hann var hygginn með margt má
sjá þar af að Álfhóll kallaðist hár
hóll við túnfót í Hrappsey; á hól
þessum fekk Benedikt í bestu leit
18 hundruð eggja, en þá hann fór
að búa í Hrappsey, fengust þar 30
pund af óhreinsuðum dún.
Flestum vinnumönnum sínum,
sem honum þótti mannsmót að, gaf
hann 10 hndr. til bús; sumum hjálp
aði hann til að eignast bújarðir
handa sjer. Áðurnefndum Sigurði
gaf hann Langey fremri, sem nú
er í hans sonar Orms eigu. Honum
þótti Sigurður merkismaður.
Benedikt var þrautgóður maður,
jafnaðar gjarn og mikill manna
sættir. Til dæmis um það hvað
hann var þrautgóður, er þessi
saga:
Leiguliði nokkur fátækur hvers
húsbóndi vildi selja hans leigujörð
Frh. á bls. 172