Lesbók Morgunblaðsins - 30.11.1947, Blaðsíða 2

' n -t
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ý 35Ö
arnar í Alaska eru Yakutat, er liggur
austan við Prince Williamsflóa, Vald-
ez, sem er við botn flóans, og Homer,
en sá bær stendur utarlega með aust-
anverðum Cooksfirði. íslensku stöðv-
arnar eru Eyrarbakki, Akureyri og
Kirkjubæjarklaustur.
Þess má geta að samfara veðurfars-
breytingu þeirri, sem orðið hefur hjer
á landi á síðari árum, hafa svipaðar
breytingar átt sjer stað, bæði í Norð-
ur-Noregi og Alaska. Skógarnir á
þessum slóðum hafa því alist upp við
öllu verri veðurskilyrði heldur en
Hiti einstakra manaöa C
jan. febr. mars apríl maí júní júlí ágúst sept. okt. nóv. dcs.
Noregur
Hamaröy —1,2 —3,0 -2,2 00 Lft to T-t
Dividalen —10,1 —9,3 —6,7 —1,8 3,6
Tromsö —3,1 —3,9 —2,9 —0,1 3,2
Island
Eyrarb. —0,2 0,1 * 0,9 3,4 7,1
Akureyri —1,0 —0,9 —0,1 2,1 6,1
Kirkjub. —0,1 0,3 1,4 4,2 7,6
Alaska
Yakutat —1,3 —0,7 0,3 3,4 6,5
Valdez —7,0 —5,7 —3,4 1,3 5,9
Homer —4,2 —1,5 -1,3 3,2 5,0
Með samanburði á hita einstakra
mánaða á framangreindum stöðum og
með því að bera saman meðalhitann
yfir vaxtartímann júní til september,
geta menn sjeð, að mismunurinn er
eigi stórvægilegur. Einkum er meðal-
hiti vaxtartímans mjög svipaður, en
hann er talinn hafa mesta þýðingu í
þessu sambandi. Úrkoman er og Jík,
og eiga allir staðirnir sammerkt í því,
að þurrasti tími ársins eru vormán-
uðurnir,*en haustmánuðurnir eru úr-
íellasamastir.
Allt Troms fylki og öll suðurströnd
Alaska eru skógi vaxin milli fjalls og
fjöru. í Alaska er enn írumskógur
með gömlum og gildum trjám, en í
Troms fylki er allur gamall skógur
höggvinn. Er þar því lítið af gildum
trjám, ctí til skamms tíma voru til
trje, er veru upp undir meter í þver-
1 mál. Fræ af þessum slóðum eru væn-
( lcgri til að. vaxa upp og verða að
1 þróskamiklum trjám hjer á landi held
ur en flestar ef ekki allar trjátegundir,
sem hingað til hafa verið gróðursett-
^ ^r í íslenskan jarðveg.
I /
júni—
sept.
meðalt.
9,7 12,5 11,9 8,5 4,2 1,1 —0,7 10,7
9,3 13,3 10,7 5,7 —1,2 —6,5 —9,2 9,8
*7,7 11,4 10,6 6,6 1,9 —1,2 —2,9 9,1
10,1 11,9 10,9 8,1 3,4 1,6 0,9 10,2
9,7 11,0 10,3 7,6 2,9 —0,9 —0,2 9,7
10,6 12,1 11,3 8,4 3,9 1,7 1,0 10,8
10,2 11,6 11,7 9,1 5,7 1,6 —0,9 10,6
10,0 11,8 11,0 7,9 3,2 —3,0 —5,1 10,2
10,1 12,0 ll^ 8,6 4,1 —1,3 -4,0 10,6
þeir eiga nú við að búa. Þessi stað-
reynd gefur því enn meiri vissu fyrir
því, að barrskógaræktun megi takast
hjer á íslandi.
f þessum hjeruðum Alaska og Nor-
egs vaxa margar trjátcgundir, -og
skulu nefndar þær helstu, sem væn-
legast mun að rækta.
Sitkagreni (Picea sitkaensis) vex
umhverfis Prince Williamsflóa og
beggja vegna Cooksfjarðar. Vex það
frá fjöruborði og upp í 300—400 m.
hæð yfir sjó. Nær það bestum þroska,
þar sem mikil úrkoma er. Víðast er
það um 20—30 metra á hæð, en á
skýldum stöðum getur það orðið yfir
40 metra hátt. Vex sitkagrepi mjög
ört og er t.d. miklu hraðvaxnara en
rauðgreni. Viður þessi er hyítur og
ljettur, ágætur til hverskonar smíða,
pappírsgerðar og margskonar iðnaðar.
Fjallaþöll (Tsuga mertensiana) vex
á sömu slóðum og. sitkagrenið um-
hverfis Prince Williamsflóa, en þöllin
fer miklu hærra til fjalls og lengra
inn í landið. Hún þolir betur þurrara
loftslag en grenið og getur þrifist við
minni sumarhita. Auk þess er hún
nægjusamari hvað jarðveg snertir, en
hins vegar vex hún langtum hægar en
grenið og nær ekki alveg sömu stærð.
Viður þallarinnar er harður og þjettur
og er prýðilegur til margskonar smíða.
Marþöll '(Tsuga heterophylla) \ ex
við Prince Williamsflóa á líkum slóð-
um og sitkagrenið. Hún er svipuð að
stærð og viðurinn er notaður á sama
hátt og greniviðurinn. Marþöllin er
talin þurfa ívið betri skilyrði til vaxt-
ar heldur en sitkagrenið, en mjög
litlu munar samt á þeim. — Ræktun
þessarar tegundar á því að vera viss,
þar sem sitkagrenið þrífst sæmilega.
Erfitt hefur reynst að ná fræi af mar-
þöll hingað til þessa. Fræin þroskast
seinna en á greninu og þótt fullþrosk-
uð grenifræ hafi fengist um miðjan
september hafa marþallarfræin, sem
tekin voru um sama leyti, reynst ó-
þroskuð.
Fjallaþinur (Abies lasiocarpa) er
ákaflega harðger trjátegund. Hún vex
hvergi niður að sjó en heldur sig upp
í háfjöllum upp af suðurströnd Alaska.
Er miklum erfiðleikum bundið að
afla fræs af henni, en slíkt mætti samt
eflaust takast. Þyrfti að gera út sjer-
stakan leiðangur til þess. En við éfstu
vaxtarmörk fjallaþinsins éru trauðla
betri vaxtarskilyrði heldur en uppi á
Hellisheiði, eða öðrum heiðum hjer
sunnan lands. Vöxtur þinsins fer
mjög eftir veðráttunni. Hann er fljót-
ur að vaxa við góð skilyrði, en hins
vegar hafa menn fundið 100. ára trje,
sem ekki voru nema á annan meter á
hæð. Viður hans er fremur laus í sjer
en ljettur.
Hvítgreni (Picea canadensis) vex
að sjó við innanverðan Cooksfjörö. —
Annars er hvítgrenið talið meginlands
trje, en þetta er eini staðurinn í heimi,
þar sem það vex í hálfgerðu stranda-
loítslagi. Hvitgreni það, sem reynt
var að gróðursetja hjer um aldamótin,
gafst illa, enda var það ættað úr meg-
inlandi Canada. Sakir þess er ekki
unnt að leggja dóm á þroskamögu-