Lesbók Morgunblaðsins - 30.11.1947, Blaðsíða 8

r 356
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
þess að taka upp annað hvort þeirra.
Þá munu allir mánuðirnir verða jafn-
langir, hver helgidagur mundi vera á
sínum stað, allur reikningur yrði mörg
um sinnum auðveldari. En vjer þrjósk
umst við.
Margar nýungar eiga erfitt upp-
dráttar vegna þess að til eru menn,
sem ekki vilja láta raska skilningi
sínum eða fyrirfram sannfæringu.
Þeir Wright-bræður höfðu hafið
sig til flugs í flugvjel, sem var þyngri
en loftið, sex mánuðum áður en ame-
rískur vísindamaður sýndi fram á og
fullyrti að slíkt væri óhugsandi.
Þegar Edison var að gera tilraunir
með glóðarlampann, sagði rektor við
tekniskan háskóla, að þétta væri
hreinasta vitleysa.
Þegar George Westinghouse fann
upp lofthemlana — sem er einhver
allra þýðingarmesta uppgötvun fyrir
eimlestir — þá svaraði" Vanderbilt
honum því að hann talaði ekki við
íífl.
Þegar fyrstu járnbrautirnar voru
gerðar i Þýskalandi, þá reiknaði
spekingur það út, að menn gæti ekki
ferðast með farartæki, sem færi 35
km. á klukkustund — hraðinn væri
svo óskaplegur að blóð mundi springa
út úr öllum vitum á mönnum.
Oft er ný þekking stöðvuð af
mönnum, sem halda að hún geri sjer
fjárhagslegt tjón. Eiga auðmenn og
verkamenn jafnt sök á því, að spyrna
á móti notkun nýrra vjela. Verka-
menn hafa gert það vegna þess að
þeir eru hræddir um að hinar nýu
vjelar muni taka atvinnu frá sjer,
en auðmenn hafa keypt einkaleyfi til
þess að sitja á þeim, annað hvort til
þess að keppinautar s^nir næði ekki í
þau, eða þá til þess að komast hjá
kostnaði við öflun nýrra vjela, og
byltingu í viðskiptarekstri. Vinnu-
veitendur hafa oft verið á móti öllu
því er gat valdið verðlækkun, og
verkamenn á móti þeim vjelum, sem
vinna á við marga menn. En hvorir
v tveggja heya þar vonlausa baráttu,
er þeir reyna að stöðva framfarir, og
gera sjálfum sjer tjón.
Hvergi kemur íhaldssemin við
gamla lagið greinilegar fram heldur
en í því hvernig menn bvggja yfir
sig. Sjálfsagt htfur steinaldarmaður-
inn ekki lært það fyr en eftir margar
aldir, að betra er að búa í húsi en
helli. Það þurfti 350 ár og ríkisstjórn
13 konunga til þess að opna augun á
Dönum fyrir því hve stórkostleg
brunahætta fylgir stráþökum á liús-
um. Og enn í dag stympast Englend-
ingar á móti því að hafa miðstöðvar-
hitun í húsum sínum. Og í Banda-
ríkjunum standa menn enn ekki feti
framar í byggingarlist íbúðarhúsa,
heldur en á dögum Jefferson. Bæði
byggingameistarar og þeir, sem
byggja hús til að leigja þau, hafa
kóstað kapps um að finna upp allar
mögulegar gerðir húsa, nema þau,
sem sæma fólki á 20. öld að búa í.
Svipað er að segja um bílana. Hver
einasti bílasmiður getur talið upp svo.
marga ókosti á bílunum, að yður
mundi blöskra. Væri bætt úr þessum
göllum yrði bílarnir ódýrari, öruggari
og endingarbetri. En það má ómögu-
lega bæta úr þessu, vegna þess að það
hefur kostnað í för með sjer, og vegna
þess að kaupendur kæra sig ekkert
um það. Sjálfræsirinn, sem var ein-
hver þarfasta umbótin, var fundin
upp árið 1899. En 1912 hafði ekki
tuttugasti hver bílaframleiðandi sett
' sjálfræsa í bíla sína. Sjö ár þurfti til
þess að fá þá til að taka upp endur-
bætto hjólbarða. Og mörg ár þrjósk-
uðust þeir við að smíða lokaða bíla og
liafa í þeim 8 cyl. hreyfla.
Sjópvarpið hefur verið 70 ár á
leiðinni. Þýskur maður, Paul Nipkovv
að nafni, uppgötvaði það árið 1877 að
hægt mundi að senda myndir langar
leiðir. Tólf ár éru nú liðin síðan að
öll tæki fyrir sjónvarp voru til, en
það verður langt þangað til þú færð
það inn á heimili þitt. Auglýsendur
vilja ekki nota það enn, vegna þess
hve fáir hafa það. Þess vegna eru
engar sjónvarps dagskrár til. Og á
meðan þær koma ekki, hliðra menn
sjer hjá því að kaupa viðtæki. Þannig
bindur hvað annað.
S. C. Giefillan hefur athugað um
19 helstu uppgötvanir, sem komu til
framkvæmda á árunum 1899—1913,
hve lengi þær hafa verið á uppsigl-
ingu. Og honum telst svo til að 170
ár hafi liðið að meðaltali frá því upp-
götvunin var gerð, og þangað til hún
komst í framkvæmd. En síðan hafa
að meðaltali liðið 24 ár þangað til
hún var almennt viðurkennd.
Þannig liggja margar uppgötvanir
í láginni.' Helicopter-flugvjelin er nú
fyrst að ryðja sjer til rúms, en það
var Leonardo da Vinci, sem fann
hana upp.
Ef til vili eru hleypidómar manna
fremur þröskuldur í vegi fyrir því að
hagnýtt sje sú þekking, sem þegar
hefur fengifet, heldur en eigingirni.
Menn vilja ekki sinna þekkingunni,
og láta hana sem vind um eyrun
þjóta (George Mann).
V V V
MARGIR ERU Á MÓTI
.. því aö aöskilja ríki og kirkju. Þeim
finst þaö ganga guölasti næst. En
þeir segja ekkert viö aöskilnaöi kirkju
og guös. .
★
að tala um æfikjör hundsins.