Lesbók Morgunblaðsins - 10.10.1948, Blaðsíða 1
b*fc
3G. tölublað
Jfofgmifclato im
Sunnudagur 10. októbor 1048
XXITI. árgangui
Björn Th. Björnsson:
MERKILEGT LISTAVERK
ÞAÐ ER frekar sjaldgæft nú á
dögum, að gömul og fræg lista-
verk leggist í flakk, en bó mun
ótíðara, að þau hafni hjer á ís-
landi. Flest hafa fyrir löngu eign-
ast, fast heimili á listasöfnura víðs-
vegar um heim og er jarðreisa
þeirra, sem oft hefur verið æði
löng og viðburðarík, þar með kom
in á enda.
Samt er þetta ekki einhlítt því
enn gétur komið fyrir, endrum
og eins, að gömul og gild lista-
söfn leysist upp og innbyggiarnir
sem skreytt hafa veggina, fari á
tvístring og leyti sjer nýrra heim-
kynna. Þetta kemur sjerstaklega
fyrir á slíkum umrótatímum, eins
og verið hafa eftir tvær síðustu
styrjaldir.
Slík upplausn hefur nýlega átt
sjer stað, okkur til láns, því ein
af perlunum úr elsta og merkasta
einkasafni Breta gistir nú höfuð-
borgina. Er það ein. meðal fegurstu
Venusmynda Titians og hefur ver-
ið í safni hertogans frá Wellington
í Aspley House, London, um nær
aldarskeið.
Þar sem það mun víst aldrei
hafa komið fyrir áður, að svo gam-
GISTIR
alt og frægt listaverk hafi borist
hingað til landsins, er þetta hinn
merkilegasti atburður, og þykir
mjer ekki mega undir höfuð leggj-
ast að gera almenningi nokkra
grein fyrir, honum.
Hvert mannsbarn á jörSinni
kannast við nafnið Titian Vecelli,
og flestir vita, hvað í því felst.
Titian er fæddur í alpahjeraðinu
Cadore, um 70 mílum fyrir norð-
an Feneyjar, árið 1477. Gömul og
falleg sögn segir, að þegar hann
var lítill drengur hafi hann búið
sjer til liti úr safa blómanna og
málað með þeim mynd af heilagri
Maríu. Hún þótti svo falleg, að það
varð úr, að hann var sendur til
Feneyja, í listaskóla hins mikla
meistara Ciovanni Bellini.
Það er talið mjög sennilegt að
Titian hafi um skeið numið hjá
Bellini, því ekki er að villast um
áhrifin frá honum. En þó verða
áhrif annars manns drýgri í Íist
Titians, birtan af hinum unga snill-
ingi Giorgione. .
Giorgione var höfundur nýrrar
ÍSLAND
listrænnar túlkunar. í myndum
hans er nýr ljóðrænn strengur, ný
mannleg tilfinning, sem heillar
Titian. Þetta verður best sjeð í
hinni frægu mynd hans í Louvre,
Féte Chamétre, þar sem tveir ung-
ir menn og ein kona sitja í grasi,
en önnur kona stendur við brunn
með könnu í hendi og er nakin.
Þessi mynd markaði tímamót í
sogu evrópskra lista, var tjáning
nýrrar og frjálsari kenndar gagn-
vart manninum og þeirri náttúru,
sem hann lifir í.
Þegar Giorgione dó í plágunni
miklu 1510, aðeins 33 ára að aldri,
fól hann örlög .þessa nýja stíls í
hendur vinar síns, Titiani. Enginn
listamaður 16. aldarinnar, nje
neinna annara tíma, hefði valist
betri til þessa, því í list Titians
sameinast snilli mikils málara ljóð-
rænni og djúp-mannlegri tilfinn-
ingu.
Frægð Titians var engu síðri í
lifanda lífi en eftir hans dag. Allir
konungar og auðmenn álfunnar
kepptust um hylli hans, Karl keis-